-
1 cookery
noun (the art or practice of cooking food: She was taught cookery at school; (also adjective) cookery classes.) cocinacookery n cocinatr['kʊkərɪ]1 cocina\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLcookery book libro de cocinan.• arte de cocinar s.m.• cocina s.f.'kʊkərimass noun cocina f; (before n)['kʊkǝrɪ]cookery book — (BrE) cookbook
1.N cocina f2.CPDcookery book N — (Brit) libro m de cocina
cookery course N — curso m de cocina
* * *['kʊkəri]mass noun cocina f; (before n)cookery book — (BrE) cookbook
-
2 good
ɡud
1. comparative - better; adjective1) (well-behaved; not causing trouble etc: Be good!; She's a good baby.) bueno; educado2) (correct, desirable etc: She was a good wife; good manners; good English.) bueno, correcto3) (of high quality: good food/literature; His singing is very good.) bueno4) (skilful; able to do something well: a good doctor; good at tennis; good with children.) bueno, competente5) (kind: You've been very good to him; a good father.) bueno, amable6) (helpful; beneficial: Exercise is good for you.; Cheese is good for you.) bueno; útil, beneficioso7) (pleased, happy etc: I'm in a good mood today.) bueno, buen (humor), satisfecho, contento8) (pleasant; enjoyable: to read a good book; Ice-cream is good to eat.) bueno, agradable9) (considerable; enough: a good salary; She talked a good deal of nonsense.) bueno, apropiado, adecuado, suficiente10) (suitable: a good man for the job.) bueno, apto, cualificado, adecuado11) (sound, fit: good health; good eyesight; a car in good condition.) bueno; sano; en buenas condiciones12) (sensible: Can you think of one good reason for doing that?) bueno13) (showing approval: We've had very good reports about you.) bueno, positivo14) (thorough: a good clean.) bueno; profundo15) (healthy or in a positive mood: I don't feel very good this morning.) bien, sano, en forma
2. noun1) (advantage or benefit: He worked for the good of the poor; for your own good; What's the good of a broken-down car?) bien, provecho, beneficio2) (goodness: I always try to see the good in people.) bien, bondad, lado bueno
3. interjection(an expression of approval, gladness etc.) bueno, bien- goodness
4. interjection((also my goodness) an expression of surprise etc.) ¡Dios mío!- goods- goody
- goodbye
- good-day
- good evening
- good-for-nothing
- good humour
- good-humoured
- good-humouredly
- good-looking
- good morning
- good afternoon
- good-day
- good evening
- good night
- good-natured
- goodwill
- good will
- good works
- as good as
- be as good as one's word
- be up to no good
- deliver the goods
- for good
- for goodness' sake
- good for
- good for you
- him
- Good Friday
- good gracious
- good heavens
- goodness gracious
- goodness me
- good old
- make good
- no good
- put in a good word for
- take something in good part
- take in good part
- thank goodness
- to the good
good1 adj1. bueno2. bueno / amablehe's been very good to me ha sido muy amable conmigo / se ha portado muy bien conmigogood for you! ¡bien hecho!to be good at something tener facilidad para algo / ser bueno en algogood2 n bienwhat's the good of shouting if nobody can hear you? ¿de qué sirve gritar si nadie te oye?tr[gʊd]1 bueno,-a (before m sing noun) buen2 (healthy) sano,-a3 (beneficial) bueno,-a4 (kind) amable5 (well-behaved) bueno,-a■ be good! ¡sé bueno!6 (useful) servible1 muy1 ¡bien!1 bien nombre masculino1 (property) bienes nombre masculino plural\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLa good deal bastanteall in good time todo a su debido tiempoas good as como si, prácticamente, casifor good para siemprefor the good of en bien degood afternoon buenas tardesgood evening buenas tardesGood Friday Viernes Santogood heavens!, good grief! ¡cielo santo!good morning buenos díasgood night buenas nochesit's a good job menos malthat's a good one! (joke) ¡ésta sí que es buena!to be as good as new estar como nuevo,-ato be as good as gold ser un ángelto be good at tener aptitudes parato be good for a laugh familiar ser muy divertido,-a, ser muy cachondo,-a■ he's good for nothing no sirve para nada, es un inútilto be up to no good estar tramando algoto do good hacer biento feel good sentirse biento have a good time pasarlo biento make good (be successful) tener éxito, salir bien 2 (reform) reformarse 3 (compensate) indemnizarwhat's the good of «+ ger»? ¿de qué sirve + inf?■ what's the good of denying it? ¿de qué sirve negarlo?goods train tren nombre masculino de mercancíasgoods yard estación nombre femenino de mercancíasstolen goods objetos nombre masculino plural robadosgood ['gʊd] adva good strong rope: una cuerda bien fuerte2) well: bien1) pleasant: bueno, agradablegood news: buenas noticiasto have a good time: divertirse2) beneficial: bueno, beneficiosogood for a cold: beneficioso para los resfriadosit's good for you: es bueno para uno3) full: completo, enteroa good hour: una hora entera4) considerable: bueno, bastantea good many people: muchísima gente, un buen número de gente5) attractive, desirable: bueno, biena good salary: un buen sueldoto look good: quedar bien6) kind, virtuous: bueno, amableshe's a good person: es buena gentethat's good of you!: ¡qué amable!good deeds: buenas obras7) skilled: bueno, hábilto be good at: tener facilidad para8) sound: bueno, sensatogood advice: buenos consejosgood morning: buenos díasgood afternoon (evening): buenas tardesgood night: buenas nochesgood n1) right: bien mto do good: hacer el bien2) goodness: bondad f3) benefit: bien m, provecho mit's for your own good: es por tu propio bien4) goods nplproperty: efectos mpl personales, posesiones fpl5) goods nplwares: mercancía f, mercadería f, artículos mpl6)for good : para siempreadj.• bueno, -a adj.n.• bien s.m.• provecho s.m.
I gʊd1) adjective (comp better; superl best) [The usual translation, bueno, becomes buen when it is used before a masculine singular noun]2) <food/quality/book> buenoit smells good — huele bien, tiene rico or buen olor (AmL)
to make good something: they undertook to make good the damage to the car se comprometieron a hacerse cargo de la reparación del coche; our losses were made good by the company la compañía nos compensó las pérdidas; to make good one's escape — lograr huir
3) ( creditable) <work/progress/results> bueno4) (opportune, favorable) <moment/day/opportunity> buenois this a good time to phone? — ¿es buena hora para llamar?
it's a good job nobody was listening — (colloq) menos mal que nadie estaba escuchando
5) (advantageous, useful) <deal/offer/advice> buenoburn it; that's all it's good for — quémalo, no sirve para otra cosa
it's a good idea to let them know in advance — convendría or no sería mala idea avisarles de antemano
good idea!, good thinking! — buena idea!
6) ( pleasant) buenoto be in a good mood — estar* de buen humor
I hope you have a good time in London — espero que te diviertas or que lo pases bien en Londres
did you have a good flight? — ¿qué tal el vuelo?
7) (healthy, wholesome) <diet/habit/exercise> buenoI'm not feeling too good — (colloq) no me siento or no me encuentro muy bien
spinach is good for you — las espinacas son buenas para la salud or son muy sanas
he drinks more than is good for him — bebe demasiado or más de la cuenta
8) ( attractive)she's got a good figure — tiene buena figura or buen tipo
that dress looks really good on her — ese vestido le queda or le sienta muy bien
9)a) ( in greetings)good morning — buenos días, buen día (RPl)
b) ( in interj phrases)good! now to the next question — bien, pasemos ahora a la siguiente pregunta
good grief/gracious! — por favor!
very good, sir/madam — (frml) lo que mande el señor/la señora (frml)
c) ( for emphasis) (colloq)d)as good as: it's as good as new está como nuevo; he as good as admitted it — prácticamente lo admitió
10) (skilled, competent) buenoto be good AT something/-ING: to be good at languages tener* facilidad para los idiomas; he's good at ironing plancha muy bien; he is good with dogs/children tiene buena mano con or sabe cómo tratar a los perros/los niños; she is good with her hands — es muy habilidosa or mañosa
11) (devoted, committed) buenoa good Catholic/socialist — un buen católico/socialista
12)a) (virtuous, upright) buenob) ( well-behaved) buenobe good — sé bueno, pórtate bien
13) ( kind) buenoto be good TO somebody: she was very good to me fue muy amable conmigo, se portó muy bien conmigo; it was very good of you to come muchas gracias por venir; good old Pete — el bueno de Pete
14) (decent, acceptable) buenogood manners — buenos modales mpl
to have a good reputation — tener* buena reputación
15) ( sound) <customer/payer> bueno16) ( valid) <argument/excuse> buenoit's simply not good enough! — esto no puede ser!, esto es intolerable!
17) (substantial, considerable) <meal/salary/distance> buenothere were a good many people there — había bastante gente or un buen número de personas allí
18) ( not less than)it'll take a good hour — va a llevar su buena hora or una hora larga
19) (thorough, intense) <rest/scolding> bueno
II
1)a) u ( moral right) bien mto do good — hacer* el bien
to be up to no good — (colloq) estar* tramando algo, traerse* algo entre manos
b) ( people)the good — (+ pl vb) los buenos
2) ua) ( benefit) bien mfor the good of somebody/something — por el bien de algn/algo
to do somebody/something good — hacerle* bien a algn/algo
lying won't do you any good at all — mentir no te llevará a ninguna parte, no ganarás or no sacarás nada con mentir
b) ( use)are you any good at drawing? — ¿sabes dibujar?
c) ( in phrases)3) goods pla) ( merchandise) artículos mpl, mercancías fpl, mercaderías fpl (AmS)manufactured goods — productos mpl manufacturados, manufacturas fpl
to come up with o deliver the goods — (colloq) cumplir con lo prometido; (before n) <train, wagon> (BrE) de carga; < depot> de mercancías, de mercaderías (AmS)
b) ( property) (frml) bienes mpl
III
it's been a good long while since... — ha pasado su buen tiempo desde...
you messed that up good and proper, didn't you? — (BrE colloq) metiste bien la pata, ¿no? (fam)
2) (AmE colloq) (well, thoroughly) bien[ɡʊd]1. ADJECTIVE(compar better) (superl best) When good is part of a set combination, eg in a good temper, a good deal of, good heavens, look up the noun. The commonest translation of good is bueno, which must be shortened to buen before a masculine singular noun.1) (=satisfactory)a) buenoNote that [bueno]/[buena] {etc} precede the noun in general comments where there is no attempt to compare or rank the person or thing involved:at the end of the day, it's a good investment — a fin de cuentas es una buena inversión
[Bueno]/[buena] {etc} follow the noun when there is implied or explicit comparison:if he set his mind to it, he could be a very good painter — si se lo propusiera podría ser muy buen pintor
Use [ser] rather than [estar] with [bueno] when translating [to be good], unless describing food:I'm not saying it's a good thing or a bad thing — no digo que sea una cosa buena, ni mala
Use [estar] with the adverb [bien] to give a general comment on a situation:it's good to be aware of the views of intelligent people — es bueno conocer los puntos de vista de la gente inteligente
you've written a book, which is good — has escrito un libro, lo que está bien
his hearing is good — del oído está bien, el oído lo tiene bien
b)•
she's good at maths — se le dan bien las matemáticas, es buena en matemáticasshe's good at putting people at their ease — tiene la capacidad de hacer que la gente se sienta relajada
•
that's good enough for me — eso me bastait's just not good enough! — ¡esto no se puede consentir!
40% of candidates are not good enough to pass — el 40% de los candidatos no dan el nivel or la talla para aprobar
•
to feel good — sentirse bienI don't feel very good about that * — (=I'm rather ashamed) me da bastante vergüenza
•
we've never had it so good! * — ¡nunca nos ha ido tan bien!, ¡jamás lo hemos tenido tan fácil!•
how good is her eyesight? — ¿qué tal está de la vista?•
you're looking good — ¡qué guapa estás!things are looking good — las cosas van bien, la cosa tiene buena pinta *
you look good in that — eso te sienta or te va bien
•
it's too good to be true — no puede ser, es demasiado bueno para ser ciertohe sounds too good to be true! — ¡algún defecto tiene que tener!
good 2., manner 4), a), mood II, 1., time 1., 5)•
she's good with cats — entiende bien a los gatos, sabe manejarse bien con los gatos2) (=of high quality)always use good ingredients — utilice siempre ingredientes de calidad or los mejores ingredientes
3) (=pleasant) [holiday, day] bueno, agradable; [weather, news] bueno•
it was as good as a holiday — aquello fue como unas vacaciones•
have a good journey! — ¡buen viaje!•
how good it is to know that...! — ¡cuánto me alegro de saber que...!•
it's good to see you — me alegro de verte, gusto en verte (LAm)alive, life 1., 3)•
have a good trip! — ¡buen viaje!4) (=beneficial, wholesome) [food] bueno, sano; [air] puro, sano•
it's good for burns — es bueno para las quemadurasit's good for you or your health — te hace bien
all this excitement isn't good for me! — ¡a mí todas estas emociones no me vienen or sientan nada bien!
it's good for the soul! — hum ¡ennoblece el espíritu!, ¡te enriquece (como persona)!
some children know more than is good for them — algunos niños son demasiado listos or saben demasiado
5) (=favourable) [moment, chance] bueno•
it's a good chance to sort things out — es una buena oportunidad de or para arreglar las cosas•
I tried to find something good to say about him — traté de encontrar algo bueno que decir de él•
this is as good a time as any to do it — es tan buen momento como cualquier otro para hacerlo6) (=useful)the only good chair — la única silla que está bien, la única silla servible or sana
•
to be good for (doing) sth — servir para (hacer) algothe ticket is good for three months — el billete es válido or valedero para tres meses
he's good for nothing — es un inútil, es completamente inútil
7) (=sound, valid) [excuse] buenoword 1., 1)•
he is a good risk — (financially) concederle crédito es un riesgo asumible, se le puede prestar dinero8) (=kind)•
that's very good of you — es usted muy amable, ¡qué amable (de su parte)!•
he was so good as to come with me — tuvo la amabilidad de acompañarmeplease would you be so good as to help me down with my case? — ¿me hace el favor de bajarme la maleta?, ¿tendría la bondad de bajarme la maleta? more frm
would you be so good as to sign here? — ¿me hace el favor de firmar aquí?
nature 1., 2)•
he was good to me — fue muy bueno or amable conmigo, se portó bien conmigo9) (=well-behaved) [child] buenobe good! — (morally) ¡sé bueno!; (in behaviour) ¡pórtate bien!; (at this moment) ¡estáte formal!
- be as good as gold10) (=upright, virtuous) buenohe's a good man — es una buena persona, es un buen hombre
•
I think I'm as good as him — yo me considero tan buena persona como él•
yes, my good man — sí, mi querido amigo•
send us a photo of your good self — frm tenga a bien enviarnos una foto suyalady 1., 5)•
she's too good for him — ella es más de lo que él se merece11) (=close) bueno•
he's a good friend of mine — es un buen amigo míomy good friend Fernando — mi buen or querido amigo Fernando
12) (=middle-class, respectable)13) (=creditable)14) (=considerable) [supply, number] buenowe were kept waiting for a good hour/thirty minutes — nos tuvieron esperando una hora/media hora larga, nos tuvieron esperando por lo menos una hora/media hora
a good £10 — lo menos 10 libras
15) (=thorough) [scolding] bueno•
to have a good cry — llorar a lágrima viva, llorar a moco tendido *•
to take a good look (at sth) — mirar bien (algo)16)17) (in greetings)good! — ¡muy bien!
(that's) good! — ¡qué bien!, ¡qué bueno! (LAm)
very good, sir — sí, señor
old 1., 5) as good as•
good one! — (=well done, well said) ¡muy bien!, ¡sí señor!to come good good and...as good as saying... — tanto como decir...
to hold good valer ( for para) it's a good jobgood and hot * — bien calentito *
make 1., 3), riddance, thing 2)(it's a) good job he came! * — ¡menos mal que ha venido!
2. ADVERB1) (as intensifier) biena good long walk — un paseo bien largo, un buen paseo
- give as good as one getsgood and properthey were cheated good and proper * — les timaron bien timados *, les timaron con todas las de la ley *
2) (esp US) * (=well) bien"how are you?" - "thanks, I'm good" — -¿cómo estás? -muy bien, gracias
3. NOUN1) (=virtuousness) el bien•
to do good — hacer (el) bien•
he is a power for good — su influencia es muy buena or beneficiosa, hace mucho bien•
there's some good in him — tiene algo bueno2) (=advantage, benefit) bien m•
a rest will do you some good — un descanso te sentará bienthe sea air does you good — el aire del mar le hace or sienta a uno bien
a (fat) lot of good that will do you! * — iro ¡menudo provecho te va a traer!
much good may it do you! — ¡no creo que te sirva de mucho!, ¡para lo que te va a servir!
•
for your own good — por tu propio bien•
to be in good with sb — estar a bien con algn•
that's all to the good! — ¡menos mal!•
what good will that do you? — ¿y eso de qué te va a servir?what's the good of worrying? — ¿de qué sirve or para qué preocuparse?
3) (=people of virtue)the good los buenos any goodis he any good? — [worker, singer etc] ¿qué tal lo hace?, ¿lo hace bien?
is this any good? — ¿sirve esto?
for good (and all) (=for ever) para siempreis she any good at cooking? — ¿qué tal cocina?, ¿cocina bien?
no goodhe's gone for good — se ha ido para siempre or para no volver
it's no good — (=no use) no sirve
it's no good, I'll never get it finished in time — así no hay manera, nunca lo terminaré a tiempo
it's no good saying that — de nada sirve or vale decir eso
it's no good worrying — de nada sirve or vale preocuparse, no se saca nada preocupándose
that's no good — eso no vale or sirve
4.COMPOUNDSthe Good Book N — (Rel) la Biblia
good deeds NPL — = good works
good faith N — buena fe f
Good Friday N — (Rel) Viernes m Santo
good guy N — (Cine) bueno m
good looks NPL — atractivo msing físico
good name N — buen nombre m
good works NPL — buenas obras fpl
* * *
I [gʊd]1) adjective (comp better; superl best) [The usual translation, bueno, becomes buen when it is used before a masculine singular noun]2) <food/quality/book> buenoit smells good — huele bien, tiene rico or buen olor (AmL)
to make good something: they undertook to make good the damage to the car se comprometieron a hacerse cargo de la reparación del coche; our losses were made good by the company la compañía nos compensó las pérdidas; to make good one's escape — lograr huir
3) ( creditable) <work/progress/results> bueno4) (opportune, favorable) <moment/day/opportunity> buenois this a good time to phone? — ¿es buena hora para llamar?
it's a good job nobody was listening — (colloq) menos mal que nadie estaba escuchando
5) (advantageous, useful) <deal/offer/advice> buenoburn it; that's all it's good for — quémalo, no sirve para otra cosa
it's a good idea to let them know in advance — convendría or no sería mala idea avisarles de antemano
good idea!, good thinking! — buena idea!
6) ( pleasant) buenoto be in a good mood — estar* de buen humor
I hope you have a good time in London — espero que te diviertas or que lo pases bien en Londres
did you have a good flight? — ¿qué tal el vuelo?
7) (healthy, wholesome) <diet/habit/exercise> buenoI'm not feeling too good — (colloq) no me siento or no me encuentro muy bien
spinach is good for you — las espinacas son buenas para la salud or son muy sanas
he drinks more than is good for him — bebe demasiado or más de la cuenta
8) ( attractive)she's got a good figure — tiene buena figura or buen tipo
that dress looks really good on her — ese vestido le queda or le sienta muy bien
9)a) ( in greetings)good morning — buenos días, buen día (RPl)
b) ( in interj phrases)good! now to the next question — bien, pasemos ahora a la siguiente pregunta
good grief/gracious! — por favor!
very good, sir/madam — (frml) lo que mande el señor/la señora (frml)
c) ( for emphasis) (colloq)d)as good as: it's as good as new está como nuevo; he as good as admitted it — prácticamente lo admitió
10) (skilled, competent) buenoto be good AT something/-ING: to be good at languages tener* facilidad para los idiomas; he's good at ironing plancha muy bien; he is good with dogs/children tiene buena mano con or sabe cómo tratar a los perros/los niños; she is good with her hands — es muy habilidosa or mañosa
11) (devoted, committed) buenoa good Catholic/socialist — un buen católico/socialista
12)a) (virtuous, upright) buenob) ( well-behaved) buenobe good — sé bueno, pórtate bien
13) ( kind) buenoto be good TO somebody: she was very good to me fue muy amable conmigo, se portó muy bien conmigo; it was very good of you to come muchas gracias por venir; good old Pete — el bueno de Pete
14) (decent, acceptable) buenogood manners — buenos modales mpl
to have a good reputation — tener* buena reputación
15) ( sound) <customer/payer> bueno16) ( valid) <argument/excuse> buenoit's simply not good enough! — esto no puede ser!, esto es intolerable!
17) (substantial, considerable) <meal/salary/distance> buenothere were a good many people there — había bastante gente or un buen número de personas allí
18) ( not less than)it'll take a good hour — va a llevar su buena hora or una hora larga
19) (thorough, intense) <rest/scolding> bueno
II
1)a) u ( moral right) bien mto do good — hacer* el bien
to be up to no good — (colloq) estar* tramando algo, traerse* algo entre manos
b) ( people)the good — (+ pl vb) los buenos
2) ua) ( benefit) bien mfor the good of somebody/something — por el bien de algn/algo
to do somebody/something good — hacerle* bien a algn/algo
lying won't do you any good at all — mentir no te llevará a ninguna parte, no ganarás or no sacarás nada con mentir
b) ( use)are you any good at drawing? — ¿sabes dibujar?
c) ( in phrases)3) goods pla) ( merchandise) artículos mpl, mercancías fpl, mercaderías fpl (AmS)manufactured goods — productos mpl manufacturados, manufacturas fpl
to come up with o deliver the goods — (colloq) cumplir con lo prometido; (before n) <train, wagon> (BrE) de carga; < depot> de mercancías, de mercaderías (AmS)
b) ( property) (frml) bienes mpl
III
it's been a good long while since... — ha pasado su buen tiempo desde...
you messed that up good and proper, didn't you? — (BrE colloq) metiste bien la pata, ¿no? (fam)
2) (AmE colloq) (well, thoroughly) bien -
3 mess
mes
1. noun(a state of disorder or confusion; an untidy, dirty or unpleasant sight or muddle: This room is in a terrible mess!; She looked a mess; The spilt food made a mess on the carpet.) desastre, enredo, lío
2. verb((with with) to meddle, or to have something to do with: She's always messing with the television set.) desordenar- messy- messily
- messiness
- mess-up
- make a mess of
- mess about/around
- mess up
mess n1. desorden / confusión / líowhat a mess! ¡qué desorden!your room is a mess! ¡tu habitación está desordenada!2. suciedad / porqueríato make a mess of something ensuciar algo / estropear algotr[mes]1 (untidy state) desorden nombre masculino, revoltijo■ everything's a mess todo está desordenado, todo está patas arriba■ your room is a complete mess! ¡tu habitación está toda desordenada!■ don't make a mess! ¡no lo desordenes todo!2 (confusion, mix-up) confusión nombre femenino, lío, follón nombre masculino; (person, thing) desastre nombre masculino■ what a mess! ¡vaya lío!4 SMALLMILITARY/SMALL (room) comedor nombre masculino; (group of people who eat in mess) oficiales nombre masculino plural1 SMALLMILITARY/SMALL (eat in mess) comer el rancho\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto look a mess estar horroroso,-ato make a mess of something (dirty) ensuciar algo 2 (untidy) desordenar algo 3 (mess up) estropear algomess ['mɛs] vt1) soil: ensuciar2)to mess up disarrange: desordenar, desarreglar3)to mess up bungle: echar a perdermess vi1) putter: entretenerse2) interfere: meterse, entrometersedon't mess with me: no te metas conmigomess n1) : rancho m (para soldados, etc.)2) disorder: desorden myour room is a mess: tienes el cuarto hecho un desastre3) confusion, turmoil: confusión f, embrollo m, lío m famn.(§ pl.: messes) = comistrajo s.m.• confusión s.f.• desorden s.m.• embolismo s.m.• embrollo s.m.• enredo s.m.• frangollo s.m.• lío s.m.• revoltijo s.m.v.• desordenar v.• echar a perder v.• emburujar v.mes1)a) (no pl) ( untidiness) desorden m, revoltijo mthe bedroom was (in) a mess — el dormitorio estaba todo desordenado or (fam) patas para arriba
my hair is a mess — (colloq) tengo el pelo hecho un desastre
b) ( dirt)what a mess! — qué desastre or (RPl tb) enchastre! (fam)
they made a mess on the carpet/in the kitchen — dejaron la alfombra/cocina hecha un asco (fam)
c) u ( excrement) (BrE colloq & euph) caca f (fam)2) (no pl) (confused, troubled state)to make a mess of something: you made a real mess of this job hiciste muy mal este trabajo; she made a real mess of her life — se arruinó la vida
3) c ( Mil)officers' mess — casino m or comedor m de oficiales
4) (no pl) ( large quantity) (AmE colloq) montón m•Phrasal Verbs:- mess up[mes]1. N1) (untidy) desorden m ; (dirty) porquería f ; (=shambles) desastre m, desbarajuste m ; (=predicament) lío * m, follón * m ; (=bad job) chapuza * f, desastre m•
to be a mess, this place is a mess — esta casa es un desastrethis page is a mess, rewrite it — esta página es una chapuza * or un desastre, vuélvela a escribir
her life is a mess — su vida es un desastre or un desbarajuste
•
you can clean that mess up — ya puedes ir limpiando esta pena•
to be in a mess, the house was in a mess — la casa estaba hecha un desastreto leave things in a mess — dejarlo todo desordenado or hecho un desastre
her life is in a mess — su vida es un desastre or un desbarajuste
his face was in a bit of a mess — (after fight, accident) tenía la cara que daba pena
we're in a mess — estamos metidos en un lío or un follón *
a fine or nice mess you got us into! — ¡en menudo lío or follón nos has metido! *
•
you look (such) a mess — vas hecho un desastre•
to make a mess, look what a mess you've made! — ¡mira cómo lo has puesto todo!I've made such a mess of my life — he arruinado or echado a perder mi vida
you've made a real mess of things, haven't you? — has liado bien las cosas ¿no crees? *
3) (Mil) comedor mofficers' mess — comedor m de oficiales
2. VI1) (Mil) (=eat) hacer rancho, comer (juntos)2) *no messing! — ¡sin bromas!, ¡nada de tonterías!
no messing? — ¿en serio?
3) (=soil o.s.) hacerse caca encima *3.VT4.CPDa mess of pottage N — (Bible) un plato de lentejas
- mess up* * *[mes]1)a) (no pl) ( untidiness) desorden m, revoltijo mthe bedroom was (in) a mess — el dormitorio estaba todo desordenado or (fam) patas para arriba
my hair is a mess — (colloq) tengo el pelo hecho un desastre
b) ( dirt)what a mess! — qué desastre or (RPl tb) enchastre! (fam)
they made a mess on the carpet/in the kitchen — dejaron la alfombra/cocina hecha un asco (fam)
c) u ( excrement) (BrE colloq & euph) caca f (fam)2) (no pl) (confused, troubled state)to make a mess of something: you made a real mess of this job hiciste muy mal este trabajo; she made a real mess of her life — se arruinó la vida
3) c ( Mil)officers' mess — casino m or comedor m de oficiales
4) (no pl) ( large quantity) (AmE colloq) montón m•Phrasal Verbs:- mess up -
4 use
I ju:z verb1) (to employ (something) for a purpose: What did you use to open the can?; Use your common sense!) usar, utilizar2) (to consume: We're using far too much electricity.) consumir, gastar•- usable- used
- user
- user-friendly
- user guide
- be used to something
- be used to
- used to
II ju:s1) (the act of using or state of being used: The use of force to persuade workers to join a strike cannot be justified; This telephone number is for use in emergencies.) uso, utilización2) (the/a purpose for which something may be used: This little knife has plenty of uses; I have no further use for these clothes.) uso3) ((often in questions or with negatives) value or advantage: Is this coat (of) any use to you?; It's no use offering to help when it's too late.) utilidad4) (the power of using: She lost the use of her right arm as a result of the accident.) uso5) (permission, or the right, to use: They let us have the use of their car while they were away.) uso•- useful- usefulness
- usefully
- useless
- be in use
- out of use
- come in useful
- have no use for
- it's no use
- make good use of
- make use of
- put to good use
- put to use
use1 n1. uso / empleothey gave me the use of their car me dejaron utilizar su coche / pusieron su coche a mi disposición2. sentidowhat's the use of spending all that money? ¿qué sentido tiene gastar tanto dinero? / ¿para qué gastar tanto dinero?it's no use ringing the bell, there's nobody in es inútil llamar al timbre, no hay nadie en casause2 vb usar / utilizarwhat do you use to clean the paintbrushes? ¿qué usas para limpiar los pinceles?how do you use this machine? ¿cómo se utiliza esta máquina?1 uso, empleo, utilización nombre femenino■ directions for use instrucciones de uso, modo de empleo2 (handling) manejo3 (usefulness) utilidad nombre femenino4 (right to use, power to use) uso1 usar, utilizar■ what do you use to remove stains? ¿qué usas para quitar manchas?■ use your handkerchief! ¡utiliza el pañuelo!■ don't cross the road, use the subway no cruces la carretera, utiliza el paso subterráneo2 (consume) gastar, consumir3 (exploit unfairly) aprovecharse de1 (In this sense, if no habit is involved, translate using the imperfect) (past habits) soler, acostumbrar■ where did you use to live? ¿dónde vivías antes?\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLin use en uso, que se está utilizandoit's no use no sirve de nada, es inútil'Not in use' "No funciona"out of use desusado,-ato be of use ser útil, ser de utilidadwhat's the use of...? ¿de qué sirve... ?■ what's the use of crying? ¿de qué sirve llorar?1) employ: emplear, usar2) consume: consumir, tomar (drogas, etc.)3) utilize: usar, utilizarto use tact: usar tactohe used his friends to get ahead: usó a sus amigos para mejorar su posición4) treat: tratarthey used the horse cruelly: maltrataron al caballo5)to use up : agotar, consumir, gastarwinters used to be colder: los inviernos solían ser más fríos, los inviernos eran más fríosshe used to dance: acostumbraba bailaruse ['ju:s] n1) application, employment: uso m, empleo m, utilización fout of use: en desusoready for use: listo para usarto be in use: usarse, estar funcionandoto make use of: servirse de, aprovechar2) usefulness: utilidad fto be of no use: no servir (para nada)it's no use!: ¡es inútil!3)to have the use of : poder usar, tener acceso a4)to have no use for : no necesitarshe has no use for poetry: a ella no le gusta la poesíav.• emplear (Utilizar) v.• soler v.• usar v.• utilizar v.n.• empleo s.m.• estilo s.m.• gasto s.m.• manejo s.m.• usanza s.f.• uso s.m.• utilidad s.f.
I juːs1) u (of machine, substance, method, word) uso m, empleo m, utilización finstructions for use — instrucciones, modo de empleo
the use of force — el empleo or uso de la fuerza
to lose the use of an arm — perder* el uso de un brazo
to be in use — \<\<machine\>\> estar* funcionando or en funcionamiento; \<\<word/method\>\> emplearse, usarse
to make use of something — usar algo, hacer* uso de algo
I must make better use of my time — debo emplear or aprovechar mejor el tiempo
to put something to good use — hacer* buen uso de algo
2) c (application, function) uso mshe has her uses — para algo sirve, a veces nos (or les etc) es útil
3) u ( usefulness)to be (of) use to somebody — serle* útil or de utilidad a alguien, servirle* a alguien
I'm not much use at cooking — no se me da muy bien la cocina, no sirvo para cocinar
is this (of) any use to you? — ¿te sirve de algo esto?
it's no use — es inútil, no hay manera, no hay caso (AmL)
it's no use complaining — de nada sirve quejarse, no se consigue nada quejándose or con quejarse
what's the use (of -ing)? — ¿de qué sirve (+ inf)?, ¿qué sentido tiene (+ inf)?
4) ( right to use)to have the use of somebody's car/office — poder* usar el coche/la oficina de alguien
II
1. juːz1)a) (for task, purpose) usarthis camera is easy to use — esta cámara es muy fácil de usar or es de fácil manejo
a technique used in this treatment — una técnica que se emplea or se utiliza or se usa en este tratamiento
use your head/imagination — usa la cabeza/la imaginación
to use something to + INF — usar or utilizar* algo para + inf
use a knife to open it — usa or utiliza un cuchillo para abrirla, ábrela con un cuchillo
what's this used for? — ¿y esto para qué sirve or para qué se usa?
to use something AS something — usar algo de or como algo
b) ( avail oneself of) \<\<service/facilities\>\> utilizar*, usar, hacer* uso demay I use your phone? — ¿puedo hacer una llamada or llamar por teléfono?
may I use your toilet? — ¿puedo pasar or ir al baño?
2) ( do with) (colloq)I could use a drink/the money — no me vendría mal un trago/el dinero
3) ( consume) \<\<food/fuel\>\> consumir, usar; \<\<money\>\> gastaruse by 3 Feb 97 — fecha de caducidad: 3 feb 97, consumir antes del 3 feb 97
4) (manipulate, exploit) (pej) utilizar*, usar (esp AmL)I felt I'd been used — me sentí utilizado or (esp AmL) usado
2.
v mod juːs (in neg, interrog sentences)where did you use to live? — ¿dónde vivías?; see also used II
Phrasal Verbs:- use up[juːs]1. N1) (=act of using) uso m, empleo m, utilización f ; (=handling) manejo mthe use of steel in industry — el empleo or la utilización or el uso del acero en la industria
care in the use of guns — cuidado m en el manejo de las armas de fuego
•
fit for use — servible, en buen estado•
in use, word in use — palabra f en uso or que se usato make good use of — sacar partido or provecho de
•
out of use — en desusoit is now out of use — ya no se usa, está en desuso
to go or fall out of use — caer en desuso
•
to put sth to good use — hacer buen uso de algo, sacar partido or provecho de algo•
ready for use — listo (para ser usado)•
it improves with use — mejora con el uso2) (=way of using) modo m de empleo; (=handling) manejo m3) (=function) uso m•
can you find a use for this? — ¿te sirve esto?4) (=usefulness) utilidad f•
to be of use — servir, tener utilidadcan I be of any use? — ¿puedo ayudar?
•
to be no use, he's no use as a teacher — no vale para profesor, no sirve como profesorit's (of) no use — es inútil, no sirve para nada
it's no use discussing it further — es inútil or no vale la pena seguir discutiendo
I have no further use for it — ya no lo necesito, ya no me sirve para nada
I've no use for those who... — no aguanto a los que...
•
what's the use of all this? — ¿de qué sirve todo esto?5) (=ability to use, access)•
to have the use of, to have the use of a garage — tener acceso a un garajeI have the use of it on Sundays — me permiten usarlo los domingos, lo puedo usar los domingos
I have the use of the kitchen until 6p.m. — puedo or tengo permitido usar la cocina hasta las seis
•
he lost the use of his arm — se le quedó inútil el brazo6) (Ling) (=sense) uso m, sentido m2. [juːz]VT1) (gen) usar, emplear, utilizarhe used a knife — empleó or usó or utilizó un cuchillo
are you using this book? — ¿te hace falta este libro?
which book did you use? — ¿qué libro consultaste?
have you used a gun before? — ¿has manejado alguna vez una escopeta?
•
to use sth as a hammer — emplear or usar algo como martillo•
to be used, what's this used for? — ¿para qué sirve esto?, ¿para qué se utiliza esto?I could use a drink! * — ¡no me vendría mal un trago!
•
to use sth for, to use sth for a purpose — servirse de algo con un propósito•
careful how you use that razor! — ¡cuidado con la navaja esa!2) (=make use of, exploit) usar, utilizarhe said I could use his car — dijo que podía usar or utilizar su coche
he wants to use the bathroom — quiere usar el cuarto de baño; (=go to the toilet) quiere ir al lavabo or (LAm) al baño
someone is using the bathroom — el lavabo or (LAm) el baño está ocupado
use your head or brains! * — ¡usa el coco! *
3) (=consume) [+ fuel] consumirhave you used all the milk? — ¿has terminado toda la leche?
4) † (=treat) tratar•
she had been cruelly used by... — había sido tratada con crueldad por...3.VI (Drugs) ** drogarse4.[juːs]AUX VB (gen) soler, acostumbrar (a)I used to go camping as a child — de pequeño solía or acostumbraba ir de acampada
I didn't use to like maths, but now I love it — antes no me gustaban las matemáticas, pero ahora me encantan
- use up* * *
I [juːs]1) u (of machine, substance, method, word) uso m, empleo m, utilización finstructions for use — instrucciones, modo de empleo
the use of force — el empleo or uso de la fuerza
to lose the use of an arm — perder* el uso de un brazo
to be in use — \<\<machine\>\> estar* funcionando or en funcionamiento; \<\<word/method\>\> emplearse, usarse
to make use of something — usar algo, hacer* uso de algo
I must make better use of my time — debo emplear or aprovechar mejor el tiempo
to put something to good use — hacer* buen uso de algo
2) c (application, function) uso mshe has her uses — para algo sirve, a veces nos (or les etc) es útil
3) u ( usefulness)to be (of) use to somebody — serle* útil or de utilidad a alguien, servirle* a alguien
I'm not much use at cooking — no se me da muy bien la cocina, no sirvo para cocinar
is this (of) any use to you? — ¿te sirve de algo esto?
it's no use — es inútil, no hay manera, no hay caso (AmL)
it's no use complaining — de nada sirve quejarse, no se consigue nada quejándose or con quejarse
what's the use (of -ing)? — ¿de qué sirve (+ inf)?, ¿qué sentido tiene (+ inf)?
4) ( right to use)to have the use of somebody's car/office — poder* usar el coche/la oficina de alguien
II
1. [juːz]1)a) (for task, purpose) usarthis camera is easy to use — esta cámara es muy fácil de usar or es de fácil manejo
a technique used in this treatment — una técnica que se emplea or se utiliza or se usa en este tratamiento
use your head/imagination — usa la cabeza/la imaginación
to use something to + INF — usar or utilizar* algo para + inf
use a knife to open it — usa or utiliza un cuchillo para abrirla, ábrela con un cuchillo
what's this used for? — ¿y esto para qué sirve or para qué se usa?
to use something AS something — usar algo de or como algo
b) ( avail oneself of) \<\<service/facilities\>\> utilizar*, usar, hacer* uso demay I use your phone? — ¿puedo hacer una llamada or llamar por teléfono?
may I use your toilet? — ¿puedo pasar or ir al baño?
2) ( do with) (colloq)I could use a drink/the money — no me vendría mal un trago/el dinero
3) ( consume) \<\<food/fuel\>\> consumir, usar; \<\<money\>\> gastaruse by 3 Feb 97 — fecha de caducidad: 3 feb 97, consumir antes del 3 feb 97
4) (manipulate, exploit) (pej) utilizar*, usar (esp AmL)I felt I'd been used — me sentí utilizado or (esp AmL) usado
2.
v mod [juːs] (in neg, interrog sentences)where did you use to live? — ¿dónde vivías?; see also used II
Phrasal Verbs:- use up -
5 carraca
Carraca, esta palabra significa comida, condimentos, conquivus, (cacharros, etc.). Cuando íbamos a llindiar el ganáu disdi ‘l albiar el díe fasta que tapecíe, (cuidar el ganado desde el amanecer hasta el oscurecer) llevábamos la carraca nun cabaxín, zurronacu ou cestacu cualquier, (cabás, zurrón o cualquier otro cesto). Les muyeres baxaben al merquéu ya traíen la carraca pa toa la xemana. (Las mujeres bajaban al mercado y compraban si tenían dinero lo que se necesitase en la casa para toda la semana). Carraca tamén lu ye lu que lus vaqueirus chebaban disdi la teixá pal sou cabanu ou corte de la braña, dunde a lu mexor taben un fatáu de díes xin baxar a l'aldina, per ístu llebaben un carracáu de couxes que ñecexitaben. (Carraca también es lo que los vaqueros llevaban desde casa para sus cabañas del puerto, las morteras o los prados, donde a lo mejor estaban unos días sin bajar a la aldea, por esto subían muchas cosas que necesitaban y no todas eran para comer sino que algunas eran simples cacharros, o humildes mantas. Y carraca hermanos míos, era la que hacía mi madre y todas las vindas de los rojos, cuando todas las semanas iban a visitar a sus maridos a la Cárcel Modelo de Oviedo, como por las demás no puedo hablar, porque yo no sé cómo se arreglaban las pobrecitas, aunque me supongo que muchas hasta pidiendo limosna, sí que lo puedo hacer de mi madre, que todos los martes era el día que tenía de comunicación, y ella nunca sabía si le iba encontrar vivo, porque por aquellos tiempos fechus de llágrimes ya xufriencies, tous lus díes na carxel d'Uviéu achuquinaben cambrionáus enteirus de xóvenes astures y'anxina d’ista maneira tan achuquina, encalducá per prexones xin concencia, nin dinidá nin «Xusticia Humana», fexérun bon amagüestu de toes les xuventúes roxes d'Asturies, ya les pouques que nun achuquinarun llantárunlas nus batallones de trabayadores, dunde munchus morrierun achindi fartus de fames, de llatigazus ya vexaciones, ya lus oitres que xuerti tubieren de golguer pa la sou teixá, fexérunlu mamplenáus d'amollexíes que per mor d'echus tamén fatáus morrieron. Falaba you que carraca yera lu que miou má le chevaba ‘l miou pá tous lus martes a la carxel, que you nun séi lu que yera, perque na nuexa teixá nun había esconxolancia de nagua, peru lu que fora écha llantábalu tou nuna fardelaca, ya colaba na xuntura d'oitres muyeres de l'allina camín d'Uviéu tres ou catru gores endenantes qu’almaneciera, pos teníen qu'espatuxar alrreór de cuarenta quilómetrus andandu ya oitres tantus pa la regolguía, pos entoncenes nun valía faer el auto-stop que güéi se fae, perque tous lus cambriones ya coches cuaxi yeren millitares, y'angunus oitres yeren de lus drechistes, ya lus roxus nun teníamus namái que goxetáus mexeries, ya manegáus de miéu ‘l nuexu hermenu ‘l venceor, perque lus nuexus homes morrieran lluchandu nel frinti, ya lus oitres taben arretrigáus per les cárxeles dunde poucu a poucu lus achuquinaben ou lus esclavizaben nus batallones de trabayaóres, anxina yera que tou Asturies taba xemada de viudes, de vieyus ya de guaxiquinus güerfaninus, que tous nuexóitres, viétchus, muyeres ya nenus de lus roxus, díbamus ser esclavizáus inhumanamente baxu 'n enfernal xugu que nun nus dexaba más llibertá que la que nel xuenu cheldábamus. —Ya n'agora vou xebrame del trabayu d'enfilerar pallabres p'encalducalus cuamigu dientru d’ista hestoria dou tán lus raigones ya l'escola de nuexes costumes ya llingua. TRADUCCIÓN.—Por aquellos tiempos hechos de lágrimas y de grandes sufrimientos, todos los días que el Hacedor alumbraba, en la cárcel de Oviedo asesinaban camiones enteros de jóvenes astures, y así de esta manera tan despiadada y asesina, llevada a cabo por personas sin conciencia, ni dignidad ni ninguna clase de «Justicia Humana», llevaron a término casi el total exterminio de las juventudes rojas de Asturias, y las pocas que no asesinaron, las esclavizaron en los famosos batallones de trabajadores, donde muchos allí murieron hartos de hambre, de vejaciones y latigazos, y los pocos que tuvieron la suerte de volver a sus hogares, lo hicieron llenos de enfermedades que por mor de ellas también murieron bastantes. —Decía yo que carraca también era lo que mi madre le llevaba todos los martes a mi padre a la cárcel, que yo no sé lo que pudiera ser, porque en nuestra casa no había ninguna cosa de nada, pero lo que fuese ella lo metía dentro de una saca y marchaba en unión de otras mujeres de la aldea camino de Oviedo tres o cuatro horas antes que amaneciese, pues tenían que caminar alrededor de cuarenta quilómetros y otros tantos de retorno y todos los hacían andando, pues no servía hacer el auto-stop que hoy se hace, porque todos los camiones y coches casi eran militares, y algunos otros que había eran de los derechistas, pues los izquierdistas no teníamos nada más que grandes cantidades de miseria, así como de miedo a nuestro hermano el vencedor que jamás se portó nada bien con nosotros, porque nuestros hombres habían muerto en el frente, y los otros estaban presos en las cárceles, donde poco a poco les iban asesinando, o los esclavizaban en los campos de concentración o batallones de trabajadores, así era que toda Asturias estaba sembrada de viudas, de viejos y de niños huérfanos, que todos nosotros, viejos, mujeres y niños de las izquierdas, íbamos a ser esclavizados inhumanamente bajo el infernal yugo que no nos dejaba más libertad que la que en el sueño hacíamos. Y ahora me voy alejar del trabajo de poner en orden las palabras en este diccionario, para llevarles conmigo a los lugares donde yo he aprendido la dulce lengua de Asturias, que no es otro lugar que la escuela donde vivían las raíces y costumbres de Nuestro Pueblo, pues no se pueden buscar nuestras falancias en ningún otro lugar ni parte. Por esto les digo ahora, que si yo no hubiese vivido tan simple, sencilla, pobre, miserable, esclavizadora y dentro de la más natural de la «RAIZ ANCESTRAL DE ASTURIAS», ni yo ni nadie podría legarle a mi «AMADA ASTURIAS» ni a sus «HIDALGAS GENTES», la documentación pura, natural y sencilla que pueda tener este diccionario, porque desde estas mis simples líneas y mirándome muy mucho de lo que digo, les afirmo que hay muy poco fiable por no decir nada, escrito de nuestras costumbres y lengua. «DIES D’ENFERNU» (DÍAS DE INFIERNO) —Yera you 'n zaragoletu, 'n guaxiquín, un nenacu, 'n rapacín (un niño de unos ocho años), cundu la ñecexidá más prieta me fexera depriender lu que yera ‘l dollor, la xufriencia, l’inxusticia, lu pior qu'el Home pudiés encaldar d'enría lus sous xemexantes, you yera ún de lus miles d'anxelinus de miou Tierra que diba faer arroxaúra nel vivir d’ enfernu que m’aguardaba. Xin, fatáus de güérfanus lu mesmu que you, que güéi nel díe xuntu con nuexes familias, ente fius, ñetus, ya tou ‘l andecháu de parantela xomus más de la metá de les xentes d'Asturias, peru naquechus tempus d'achuquinus ya inxusticies nun yéramus namái qu'unus guaxiquinus dexamparáus de la man del Faidor ya del Home, ya tous noxóitres tubiemus que catanus el xustentu de fatáus de maneires diferientes, la miou per exemplu fó'ísta. COLOCOUME MIOU Má de cabrieru na teixá d'un amu baldrayu y atuñáu, llabascu y'achuquín tan solu per que me diera de comer ya me vistiera dalgu, peru ‘l condenáu matábame de fame, ya la vestimenta que punxu d'enría ‘l miou llombu conxistía nun calzáu que la metá ‘l tempu espatuxaba con las patas arregañás, apaxiétchau con unus fatucus tous esgacicáus que per tous lus lláus diben les mious carnis al entestate, acaniláes per el callor ya ‘l fríu en tou ‘l tempu. —Tenía yo aproximadamente ocho años de edad cuando me asesinaron a mi padre, y me recuerdo con toda exactitud cómo la ley de aquel tiempo llevó a cabo tan imperdonable, deshumanizante y vandálica felonía. —Nuna nuétche (una noche) llegaron a la casa de unos tíos míos que en mi aldea vivían y donde mis padres y yo nos refugiamos al término de la guerra en Asturias cuatro desalmados, cuatro bandoleros, cuatro inmundicias humanas, que escudados tras de sus armas empuñadas, representaban l'enñordiada Lley (LA SUCIA LEY) que en aquellos tiempos a la Justicia traicionaba, cuento yo, que aquellos cuatro merucus (gusanos), atemorizando e insultando a toda mi familia, detuvieron a mi padre, le amarraron como a la bestia que se lleva al matadero y se lo intentaron llevar de la casa, sin que mis tíos, (y la cosa no era para menos), intentasen pronunciar asustados como se encontraban ni la más mínima palabra de súplica o protesta. Pero mi madre no les secundó, sino que bravamente intentó defender al sou home (a su marido) no sólo con la palabra, que mi madre la tenía d'aguxa lu mesmu qu’un bon obreiru (de afilada lo mismo que un buen aguijón), sino que temerariamente se abalanzó sobre ellos y fuele preciso a uno de aquellos cobardes y desalmados representantes de la deshumanizada ley que corría en aquellos tiempos, de propinarle varios golpes con la pistola, dejándola mal herida y ensangrentada, tirada en el suelo con el conocimiento perdido. Mientras que aquellos bandidos, se llevaban a mi padre sin permitirle que de mi se despidiera, y tan solamente le he podido ver por última vez, tres les rexes de la cárxel d'Uvieu 'n die 'ndenantes que l'achuquinaren. (Detrás de las rejas de la cárcel de Oviedo, un día antes de que le asesinasen). Pronto mi madre y yo, llenos de la más desolante de las tristezas, y vestidos con el traje de las más indigentes miserias y pobrezas, nos marchamos de la casa de mis tíos y nos asentamos en la abandonada, vieja y destartalada casa de mi abuela. Y sin muebles, ni nada, los dos juntos, como grandes e indomables luchadores que hemos sido siempre, dimos comienzo sin desfallecer ni un momento, a la dura lucha por la vida, sin que nadie jamás nos ayudara. Empecé a ganarme la vida como pastor, a la corta edad de que cualquier niño sólo pensaría en jugar, comer cuando tuviese hambre y recibir de continuo montones de caricias y de amor, yo sin embargo, a pesar de no poseer nada de todas estas maravillosas cosas, era en extremo a mi manera feliz. Marchaba todas las mañanas con mi ganado al monte, donde permanecía todo el día, tan sólo con la compañía que me brindaba mi fiel y siempre por mí con cariño recordado Pelayu, que era un perro, de una inteligencia y sentimientos, que más bien que un chuchu (perro), parecía aquel singular animal un ser humano. Luego por las tardes, cuando el sol se escondía por detrás de las altas cumbres, retornaba feliz a la aldea, siempre lleno de contentura, cantando las más de las veces, amenizado por el potente tañir del zumbiétchu (cencerro) que llevaba colgado al cuello el semental del rebaño. Una mañana como tantas otras me encaminé con mi rebaño al monte y seria como a la media tarde cuando a la entrada de una cueva que se asentaba en un lugar casi inaccesible me encontré medio enterrado con las piedras y la escasa tierra que hacían la reducida plataforma de la portada de la caverna, un pequeño aro de oro, yo he tenido por así decirlo desde mi infancia la inmensa suerte de poseer una imaginación tan inmensamente dislocada, que por tal solían decirme mis vecinos, que era yo el rey de las mentiras, así como el más hábil inventor de endemoniados cuentos. El caso era, que aquel misterioso anillo abandonado a tan larga distancia de mi aldea y en lugar tan argutosu (estrecho, alto, inaccesible), hiciéronme presto pensar, que aquella joya no había llegado a tal escondrijo por sí sola, sino que desde luego alguien la había traído. En el momento mi imaginación desbordante de una alegría que no encontraba un fin para frenarla, comenzó a fomentar sin el menor titubeo la fantástica idea de que en el interior de aquella caverna debía de encontrarse un tesoro de preciosas joyas y valorativas monedas, y quién le había ocultado sabe Dios cuando, seguramente habría perdido aquel anillo que por casualidad yo encontrara. Así pues, ya firmemente convencido, adentreme temerariamente sin el menor temor por la angosta cueva con las miras de apoderarme de aquella inmensa riqueza que según mi soñativa imaginación me había hecho comprender que en su interior me estaba aguardando. Pero aquel día no conseguí mi feliz propósito, porque era la caverna más larga de lo que había pensado y la oscuridad que en ella reinaba me hacía ciego de toda luz. Senteme en su entrada muy desilusionado al no poder lograr lo que había soñado, pero pronto mi mente empezó a dibujarme mil dispares tesoros, pues por el rastro que descubriera seguramente que dentro de la gruta se hallaría escondida alguna chalga (tesoro) guardado con toda seguridad por una Xana, Xumiciu, Trasgu o Culiebru (dioses de la Mitología asturiana), pues al decir de el abuelo Nicomedes cuando en las largas veladas de los inviernos y sin jamás interrumpirle con grande contentura le escuchábamos las leyendas, cuentos e historias que él lúcida y socarronamente nos contaba, afirmándonos siempre que eran tan ciertos sus relatos, como que todos habíamos nacido para morir. Y cuando hablaba de las chalgas aseguraba que tal o cual vecino, morador de esta o aquella aldea, se había hecho de la noche a la mañana rico al haber encontrado una chalga. También afirmaba poniéndose muy serio alegando unos razonamientos que convencían, que las montañas que rodeaban nuestra aldea había muchas chalgas escondidas, que fueron sepultadas hacía muchos siglos por los invasores moros, que al ser vencidos por los astures y al no poder huir con tan pesados tesoros, los ocultaban en las montañas con las miras de poder regresar algún día a desenterrarlos. Como cuento, yo en aquellos momentos vivía alborozado, sumergido en una disloca alegría al saberme ya dueño de aquella incontable riqueza, haciendo que mis inocentes ojos sonriesen felices inmersos en la imaginativa dicha de poder muy pronto liberar a mi madre de la pobreza y quitarla del agobiador trabajo que faenaba trabajando en los eros de los vecinos de estrella a estrella por un miserable sueldo andechandu (en cuadrilla) todos los días. Y así pensando todas las dichas que mi infantil mente podía imaginar, rodeado por el sepulcral silencio que envolvía la grandiosidad de las montañas, rasgado de vez en cuando por el potente y agudo graznido que desde los peñascos más inaccesibles, o desde los infinitos espacios donde con majestuosidad planeaban, lanzaban las útres (águilas), que con ojos inquisitivos oteaban con hambrientas intenciones los escabrosos riscos y las empinadas fistietchas (pequeños valles encajonados entre las peñas), con la esperanza achuquinante (asesina) de poder atrapar con la rapidez del rayo, algún recental que se hubiese xebrau (apartado) de su madre. También aquel silencio que invitaba a la meditación era con más continuidad cortado, por el dinámico tañir del zumbiétchu (pequeño cencerro) que colgaba del brioso cuello del macho cabrio, conductor y semental del rebaño. Como cuento, allí permanecía ensimismada mi mente en el soñar despierto, fabricando sin trabas de la misma nada, las más disparatadas y fabulosas dichas, que harían la felicidad de mi madre junto con la mía. Llegó casi sin enterarme el atapecer del día (al oscurecer) y fue entonces cuando desperté con prisa del maravilloso soñar donde vivía, y raudo, con agilidad y destreza que hoy al recordarla me causa dicha, reuní en pocos minutos mi rebaño, ayudado con eficacia por Pelayu, mi fiel, obediente, valiente y amaestrado perro, que no le tenía miedo a nada ni a nadie si exceptuamos al siempre mal intencionado y vigoroso macho semental de la reciétcha que yo allindiaba (ganado menudo que yo cuidaba). Y cuando ya el día agonizaba entre las negras vestimentas de la noche, entré en mi aldea conduciendo orgullosamente mi rebaño. A la entrada del pueblo sentado plácidamente fumándose un cigarro, estaba esperándome mi amo preocupado por mi tardanza y acercándose a mí, con palabras desaforadas e insultantes, a la par que me reprendía con dureza, me preguntaba el por qué me había demorado tanto. No recuerdo lo que le contesté, ni la historia que le largué, lo que si sé, que no se creyó de ella nada, pues todas las gentes que me conocían bien sabían, que yo confundía la verdad con la mentira haciendo con entrambas las más inverosímiles y dislocadas historias. Sin embargo, lo que yo sabía muy bien, era que aquel miserable labriego de mi aldea, que tenía la desgracia de cuidarle sus ganados, por la triste desgracia de una comida infame y peor vestimenta, no le incomodaba en absoluto que yo llegase tarde o que me despeñara desde un serapu (peña) y me escontonara la motchera (rompiera la cabeza), lo único que le preocupaba al condenado, era que llegasen a su teixada (casa) sanos y fartus (hartos) todos sus ganados. Al siguiente día bien de mañana como de continuo hacía, con un poco de sabadiegu (chorizo malo) un cantezu (pedazo) de pan moreno y cuatro manzanas dentro de mi zurrón, salí de mi aldea afaluchandu (arreando) el rebaño, y con aquellas miserables viandas que llevaba en mi morral, tenía que aguantar todo el día en el monte corriendo sin descanso tras aquella veceira (rebaño) de cabras. Lo que no sabía el condenado de mi amo, era que yo siempre que tenía hambre, le ordeñaba sus cabras dentro de una lata que tenía escondida en la montaña, hartándome tanto yo como mi fiel Pelayu de espumosa y fresca leche hasta el golifar (hastiar). Si el bastruya (zafio) de mi amo tan sólo hubiese sospechado que le mucía (ordeñaba) sus cabras todos los días, me hubiera eszarapau (despedazado) mi frágil cuerpo con un mamplén de cibiétchazus (con muchos palos). Espatuxaba (caminaba) yo muy contento aquella mañana, quizás lo hiciera mucho más feliz que nunca, arreaba mi rebaño con desacostumbrada prisa, porque ansias locas tenía de llegar a la montaña, para entrar de nuevo en la misteriosa cueva, pues ahora ya no tendría problemas con la obscuridad que en ella reinaba, ya que conmigo llevaba una caja de cerillas y un pequeño candil que le había arrapiegáu (hurtado, quitado) de la corte (cuadra, establo) a mi amo, y con aquella luz, sería capaz de bajar hasta las mismas entrañas de la tierra, si a tal lugar la caverna se extendiese. Aquella noche había dormido poco y soñado mucho, tanto despierto como dentro del desvelado sueño, y tanto de una manera como de la otra, siempre llegaba a la conclusión, de que dentro de aquella para mi misteriosa gruta se ocultaba una fabulosa chalga de la que iba ser yo su señor y dueño, y cuando tal me sucediese, ya no sería yo más criado de ningún rapiegu (zorro) amo, ni tampoco a mi querida madre se le encallecerían jamás las manos, efectuando esclavizantes trabajos, nunca para el prójimo bien servidos y siempre por él peor pagados, ni se partiría sus costillas refrescándose el cansancio en su propio sudor por las fincas de nuestros vecinos, por donde se arreventaba todos los días del año, por la mezquina soldada de una fuente no muy grande de harina, un cesto de patatas, o cualquier otra vianda que mitigase el enorme fantasma del hambre, que desde el fin de la guerra se había enseñoreado de nuestro indigente char (lar), que nos obligaba despiadadamente a unos ayunos tan sumamente raquíticos, que el día que comíamos algo en traza (algo mas), tal parecía que habíamos cometido un grave pecado. Cuando yo fuese dueño de aquel tesoro, (abanzaba seguido de Pelayu arreando con prisa los ganados camino de la argutosa «abrupta» montaña, a la par que imaginativamente iba pensando), compraremos una casa decente, buenas fincas y mejores ganados, y entonces nuestros vecinos nos mirarán con respeto, y no nos tratarán con el menosprecio y la esclavitud a que ahora nos someten. Llegué al fin hasta el lugar que por costumbre tenía de enveredar el ganado para que a su aire subiesen guareciendu (pastiando) como siempre hacían hasta llegar al final de la tarde que era cuando el rebaño solía alcanzar lo más alto de la montaña. Pero aquel día no seguí yo al redil como siempre hacía, sino que me adelante a él corriendo sin el menor cansancio laderas arriba, hasta que por fin sudoroso y galopante en la alegría llegué a la vecindad de la caverna. Pude comprobar sonriente a la par que cariñosamente acariciaba a Pelayu, cómo éste me miraba contrariado al ver que yo por primera vez había cambiado todos mis cotidianos hábitos. Ya que siempre nada más llegar al monte y dejar a las cabras a su albedrío pastiando, nos sentábamos en el lugar acostumbrado, y zampábamos sin pérdida de tiempo a partes iguales como buenos compañeros, la miserable comida que nos había servido nuestro amo. Después jugábamos incansablemente en mil dispares entretenimientos hasta quedarnos rendidos, y muchas veces tras de nuestros juegos, los dos juntos abrazados nos quedábamos profundamente dormidos y al despertarnos sino avistábamos el rebaño, corríamos alocados por la preocupación, por entre los abruptos riscos, y las espinosas malezas hasta lograr encontrarlo. Después otra vez gozosos retornábamos a nuestros juegos, o yo me quedaba mirando a las montañas ensimismado pensando, mientras que Pelayu se entretenía cazando grillos, u otros insectos, y otras veces con sus blancos y poderosos colmillos recorría con rabia su pelambrudo cuerpo, diezmando la cabanada (rebaño) de pulgas y otros parásitos que con su sangre se alimentaban. Como cuento, aquella mañana mi fiel Pelayu me miraba preocupado, pudiendo yo observar en sus vivarachos, picarescos e inteligentes ojos, una recriminación que me estaba haciendo, por su forma de ponerme sus fuertes patas en mi pecho, a la vez que me lamía entre pequeños y cariñosos ladridos mi rostro. Si con sus ladridos pudiese hablar mi lenguaje, seguramente que me diría. —No seas un iluso soñador, mi más querido y preciado compañero, no llegues con tu fantástico pensamiento hasta el extremo de acariciar ni tan siquiera cuanto te has imaginado. Comámonos con la alegría de que hacemos gala todos los días, esa mezquina comida que nos da nuestro despreciable amo, y juguemos con la inocente felicidad de siempre, ya que éste será el más grande tesoro que jamás podrás superar en tu vida. ¿Dónde podrás hallar una riqueza que se pueda comparar a la natural y sencilla felicidad que hoy gozas, aunque ésta se haga su camino dentro de la gran pobreza que te acompaña? Pero hoy yo sé fijamente, que aunque mi perro pudiese hablar, haciendo que en tal momento me asustase al presenciar tan grande milagro, y me dijese que no entrase en la cueva, porque lo que dentro de ella iba a encontrar sería mi propia muerte, la verdad es, que ni al mismo Faidor (Dios) en aquellos momentos yo no obedecería, y así de resuelto, encendí el candil, y sin el menor asomo de miedo, ya que la ilusión y la alegría que poblaban mi espíritu en aquel encaldar (hacer) eran tan inmensos, que empequeñecían hasta el ignoro cualquier otro sentimiento. Adentreme en la cueva que era iluminada tenuemente con la pobre luz que el candil despedía, siempre acompañado de Pelayu que tras de mí, el muy tuno de mi aventura se reía, no era larga la caverna, pues a treinta metros no alcanzaría, y cuando llegué al final, no encontré ni las Xanas, ni los Trasgus ni Xumicius, ni la chalga, preciado tesoro que yo perseguía, sólo había muchos cascos de avellanas y de nueces, algunas latas de conservas ya vacías, unos trapos manchados de sangre, unas mantas viejas y apoyadas en la rocosa y húmeda pared de la cueva, había varias armas de fuego que pronto me hicieron olvidar la riqueza que en un principio había imaginado que allí me aguardaría. Por primera vez en mi vida iba a tener juguetes, auténticos juguetes de verdad de los que usaban los hombres para asesinarse vilmente al igual que hacen los lobos cuando por su cuenta cogen un apacible rebano de ovejas. Dejé el candil en el suelo y elegí entre todas aquellas armas una brillante escopeta, lleno de contentura me senté encima de aquellas mantas y empecé a maniobrar con aquel peligroso juguete, yo sabía cómo se manejaba supuesto que mi amo tenía una escopeta muy parecida y le había visto limpiarla y cazar con ella algunas veces, durante algún tiempo estuve jugando con ella, de una canana que allí había saqué dos cartuchos que metía y sacaba dentro de su recámara, yo me creía en aquellos mis felices instantes el más grande cazador del universo. Pelayu que ya se había cansado de husmear por todas las partes y no habiendo encontrado nada donde llancái el diente (hincar) se tumbó en el suelo frente a mi mirándome sonriente y burlonamente, (porque aunque ustedes no lo crean, yo sé que los chuchos saben sonreir). Enojeme de Pelayu al ver como tan descaradamente se mofaba de mí, por eso encañonele con la escopeta con ánimo de amenazarle, pero cambió Pelayu de gesto rápidamente, levantose con rapidez del lugar donde estaba achucáu (costado), enseñome los clientes ladrándome muy enfadado y a la velocidad del rayo salió de la cueva, quizás porque el inteligente animal presentía, de que alguna desgracia iba a lleldar (hacer) yo con aquel mortífero artefacto, y no quería ser él quien primeramente la recibiese en su cuerpo. Aun permanecí algún tiempo en la gruta jugando a mi manera con las armas, y solamente cuando el candil por su guiños me hizo comprender que su luz ya se le estaba escosando (terminando), salí de la caverna con la escopeta en una mano, dos cartuchos en su recámara y el candil en la otra. En el exterior Pelayu correteaba detrás de los grillos y las camporinas (mariposas) al parecer ya libre de todo enfado. Ya cansado de jugar dejé la escopeta en el suelo y senteme tranquilamente al lado del zurrón, y en cuanto mi perro vio que ya había abandonado el arma, vino corriendo hacia mí, moviendo la cola y sonriéndome amigablemente. Allá abajo en la mitad del valle pude ver a mi rebaño cómo subía espenandu (comiendo) los pochitcus (enanas encinas), y yo de nuevo me volví a sentir feliz y contento a pesar de no encontrar la chalga que tanto con su riqueza había soñado e ideado. Comimos a hora desacostumbrada mi perro y yo aquella pobreza de comida, y tras de jugar un rato, él se quedó adormilado y yo comencé a pensar de quién serían aquellas armas. No me cabía la menor duda de que aquel arsenal de armas debía de ser de los fugáus (huidos), seguramente que eran de aquellos cuatro rapazones (mozos) que se entregaran a los soldados que estaban destacados en mi aldea. Yo los había visto en el cuartel que los militares tenían que era en la escuela de mi aldea, un amplio edificio que fuera regalado a la parroquia por unos indianos del chugar (lugar) que retornaran de las américas con la corexa betchá de cuartus (con la cartera llena de dineros). Recuerdo que aquel día que yo los vi, un soldado que de seguro sería el barbero, les estaba cortando el abundante pelo que lucían, y uno de los rapazus le dijo sonrientemente al militar. ¡No hace falta que te molestes mucho camarada, pues cuando un día de estos nos trasladeís a la cárcel de Oviedo, allí lo más seguro es que nos rebanen el pescuezo! EL MACHO CABRÍO Güelgu coyer el filu dóu d'endenantes m'enduébitchaba algamiandu na miou motchera alcuerdancies de cundu you yera guaxe, ya comu tóus non se puén cuntar per filera, per ísu xebreme d'aquín, pa dir p'acuchá, perque toes les couxes tienen la sou xaceda, ya non la quixéramus cataye nuexotrus. (Volviendo coger el hilo de los aconteceres que anteriormente en mi cerebro se barajaban dentro de las añoranzas de mi niñez, y como todos estos acaeceres no se pueden relatar en hilera, por eso me marché de éste, para ir al de más allá, que es de donde vengo ahora, porque todas las cosas tienen su propia postura, y no la que quisiéramos darle nosotros). Y aunque parecía que me había perdido por estar tan llargu lonxe (tan largo lejos) la verdad es que yo no pierdo el tiempo adornando los hechos que no deben de ser adornados, nin fiéndume en xebraures que van esfaese 'n probeces, perque 'l que non ye llicenciáu 'n filloxofía e lletres, non pué faer munches froritures con les pallabres nin les lletres, ya per ístu, tien que encaldase 'n aforrador d'istus dellicáus y'artifixusus monumentus, perque si lus mesmus que güéi día que lus manexan y'atreinan, la metá de les veces non xapien lu que falen, ya llanquen el focicu fasta les urées en telares de Pachu 'l Xabadiegu betcháus de poxa y'escosáus del granu que ye pelu que tóus muramus nista engochá vida, ¿qué fairé you que 'deprendí namái que tres meses nuna escola pública? (Ni me hondeo en deserciones que se deshagan en pobrezas, porque quienes no son licenciados en filosofía y letras, no pueden hacer muchas florituras con las palabras y las letras, y por esta razón, tienen que hacerse ahorrativos de estos delicados y artificiosos monumentos, porque si los mismos que hoy en día los manejan y cuidan, la mitad de las veces no saben muy bien ni la mitad de lo que escriben, ni otra pareja parte de lo que hablan, y meten por estos menesteres el hocico hasta las orejas, en cuestiones que los imposibilitan para después resolverlas, y si se aproximan a este nivelamiento, lo hacen sembrando una hierba productora de mermado grano, que es el punto primordial que todos intentamos recoger en esta cerda vida. Como cuento, si estos señores eruditos en estas materias se equivocan ¿qué puedo hacer yo, ¡pobre de mí!, que tan solamente he tenido la suerte de ir al colegio público tan sólo tres meses?). Cuento yo que me hallaba en aquellos mis infantiles pensares intentando saber a qué huidos pertenecían aquellas armas, y así dejé tal perder el mucho tiempo que me sobraba, cuando mis ojos retrataron el gran combate que a baja altura, muy por debajo de donde yo me encontraba, sostenían tres cuervos, que despiadada y valientemente le atacaban a un águila real, y ésta piando quizás por el dolor que le inferían los efectivos picotazos de los cuervos, o tal vez en su lenguaje maldiciéndoles llena de rabia por el no poder repeler el ataque de que era objeto. No podía defenderse de sus tenaces atacantes, porque todo su cuerpo en gran tensión estaba, ya que al volar tan bajo, todas sus enormes energías las precisaba para mover sin el menor descanso sus grandes alas, con el apremiante fin de salir de aquel espacio que al parecer pertenecía a los belicosos cuervos, que con ardorosa valentía y enquina ofensiva, disputaban tal natural privilegio, a las mismas soberanas de los cielos. Había yo presenciado muchas veces batallas entre las águilas y los cuervos, y siempre éstos las perseguían atacándoles por su parte posterior, hasta la altura donde el águila ya no necesitase mover sus alas para sostenerse, cuando esto sucedía, los cuervos precipitadamente abandonaban el combate, porque ellos sabían, que donde el águila pudiese planear, todo animal viviente que se acercara, encontraría entre sus poderosas garras una rápida muerte. Queriendo yo saber como es natural el por qué los cuervos atacaban a las águilas, un día que cuidando sus cabras junto a mí estaba un paisano llamado Máximo, que por apodo se le llamaba el «Puchegu», porque tenía tantas razones en sus hablares como palabras por su boca se alumbraran, a pesar de que el Puchegu no sabía leer ni escribir, sabía de cuentos más que el mismísimo Quevedo, e igual hacía cuando se le necesitaba de veterinario que de médico, atinaba casi siempre cuando iba a llover o hacer buen tiempo, en fin, que era Máximu el Puchegu en todas aquellas aldeas de mis amores, una Enciclopedia que aventajaría en mucho a todas las que en nuestros días nos sirven las grandes editoriales, industriadas por hombres estudiosos de las ciencias. Empezó mi amigo el Puchegu explicándome, que son los cuervos de las abruptosas montañas más bregáus (valientes) que los que moran en las valladas o pequeñas lomas, y todo porque la escasez de alimentos en las rocosas cumbres, es muy inferior a los que existen en los valles o montículos, y así como a los hombres la abundancia los hace temerosos y a veces hasta pusilánimes, y la necesidad o privaciones los vuelve por ley de vida temerarios y osados, en los animales ocurre en igual medida lo mismo, así pues, el cuervo defiende su pitanza no permitiendo que las águilas cacen a menor altura que la que les pertenece, y si desde tal situación descubren una pieza, y bajan con su endemoniado vuelo de alas plegadas la apresan y luego vuelven a elevarse al lugar que les corresponde, los cuervos no osarán ni tan siquiera molestarlas, pero si por el contrario descienden para dedicarse a cazar desde el lugar que no les pertenece, entonces los cuervos las atacan con verdadera saña y valentía y siempre logran hacerlas ascender hasta la posición que ellos consideran justa. Esto es así, porque desde tal altura las águilas sólo pueden divisar en tierra una pieza que ellos no cazan nunca, como puede ser un conejo, una pequeña res, un zorro, y hasta inclusive el mismo perro que con el pastor cuida el rebano, y también se han dado casos en que las águilas hasta han cazado un lobo, y con él entre sus garras han subido hasta sus utreras (nidos) donde le devoraban con la misma satisfacción que pudieran hacer cuando se afestinaban con las tiernas carnes de un inocente corderillo. Si las águilas pudiesen volar más bajo sin ser por los cuervos molestadas, también podrían cazar con gran facilidad, lagartos, culebras, etc., etc., y es ésta precisamente la comida que el cuervo defiende, por eso ataca al águila cuando ésta intenta apoderarse de la que él cree que es su exclusiva pertenencia. Terminó el águila al fin tras el ardoroso acoso a que la sometieron los cuervos de subir hasta la altura que ellos consideraron lícita, y rápidamente éstos plegando sus alas la abandonaron y en vertiginoso vuelo buscaron el abrigo de los arbustos de sus montañas. Terminó para mí aquel día el maravilloso espectáculo que la soberana del cielo y los bravos cuervos me habían ofrecido, y fue entonces cuando me incorporé del lugar donde me hallaba sentado, para mirar a mis cabras que guarecían (pastiaban) por encima de donde yo estaba a la corta distancia de unos cincuenta metros, lo primero que mis ojos retrataron fue el orgulloso y antipático macho cabrío, que empericotáu (subido) en un cuetaron (peñasco) a la par que espenucaba (arrancaba) las fuéas d'un pótchiscu (hojas de una enana encina), mientras que las enguyía, parecíame a mí que me estaba mirando desafiadora y despreciativamente, con sus grandes y retorcidos cuernos, su larga perilla y enorme cencerro, se me representaba como el diablo que sonriéndose ladinamente se guasaba de mi humilde persona, a la par que de mi buen Pelayu, pues a entrambos y dos el condenado nos había hecho correr infinidad de veces, por eso, tanto Pelayu como yo siempre que teníamos ocasión y traicioneramente, él le mordía sañudamente en sus cadríles (patas) y yo le atizaba barganazus (estacazos) y pedradas donde mejor encaldase (terciase). Ocurriósele a mi mente en aquellos momentos el darle un buen susto a aquel demonio con cuernos y cencerro, por eso así la escopeta con determinación, y cargada como se encontraba con dos cartuchos, apunté por debajo de donde él se hallaba con el firme propósito de tan sólo darle un susto que no olvidase en su vida, y ya sonriéndome adelantadamente por el resultado de la idea que sin más pérdida de tiempo iba llevar a la práctica, apreté los gatillos de la escopeta, y una doble y potente explosión originose que dio conmigo en el suelo por la fuerte sacudida que el arma emburrióu (empujó) con dolor en mi cuerpo. Pero escosóseme d'afechu (marchóseme del todo) tal dolor, cuando entre el repilar (ecos) de la montaña por la explosión, sentí al macho cabrío lanzar al viento grandes berridas, que hiciéronme con preocupada prontitud deducir, que aquel demonio odioso no se quejaba por el susto que pudiera recibir, sino por la perdigonada que sin yo proponérmelo le había albergado en su pelambroso y maloliente cuerpo, levanteme sin demora del pedregoso lecho donde la escopeta con su duro empujón me había acostado, y aún tuve tiempo de ver cómo el semental de mi rebano rodaba por entre los cuetus del xerrapeiru (peñas de la sierra) infiriéndose más heridas en su cuerpo que las que yo por equivocación con los dos disparos le había inferido, siendo quizás su muerte no la perdigonada que le había desequilibrado, sino los argutoxus cuetus (agudos peñascos) que cual cuchillos al rodar su pesado cuerpo por entre ellos le apuñalaban mortíferamente, por eso al detenerse en su poleamientu (rodar) detrás de un pótchiscu (encina) que encontró en su paso, dejó de berrar en el instante, que su vigoroso cuerpo perdiera la vida. Fuime yo corriendo acompañado de Pelayu que me ganó la palma en la carrera, hasta el lugar de aquel desgraciado suceso, y cuando llegué donde el chivo estingarráu (tirado, acostado) ya no contaba como enemigo vivo, vi cómo a torrentes se desangraba, a la par que Pelayu con su nutritiva sangre se fartaba (hartaba). Pensé yo con gran temor cómo decirle a mi amo lo que había pasado, él que sentía por su chivo un orgullo y continuo ponderado casi desmedido, pues siempre que la ocasión se le brindaba cuando con sus vecinos dialogaba, soliales afarrucado (faroleándose, chuleándose) decir, que no había en toda la comarca un macho cabrío que ni con mucho en raza y estatura, se le pudiese parecer al suyo. Era ya casi la hora de afalar (retornar arreando el ganado para casa) cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amo que el chivo por si sólo se había despeñado, así que guardé la escopeta en la cueva y apresuradamente yo temeroso y preocupado y Pelayu contento por hallarse harto, reunimos el rebaño y nos encaminamos hacia la aldea, parecía que hasta las mismas cabras que en otras ocasiones se mostraban rebeldes y saltarinas, aquel desdichado día caminaban cabizbajas y avizorantes, observando en todas las direcciones con pronunciosa alteración, buscando aquel macho cabrío que las dirigía y dominaba con su orgullosa presencia, haciéndose notar en todo momento, por el continuo tañir de su zumbiétchu (cencerro), que por primera vez en el rebaño no se sentía el caidonante ruxíu (dirigente sonido). Pienso yo que solo contento caminaba vigilante mi fiel Pelayu, porque ya nadie en el rebaño se atrevía a discutirle sus ladridos o frágiles mordiscos, cuando por orden mía a las cabras con eficiencia les infería. Más sin embargo yo, al igual que a mis cabras, algo me tenía también apresado, algo extraño para mí, por primera vez a mi espíritu esclavizaba, que ni era tristeza ni pena, pero sí era miedo y grande desesperanza. Siempre que retornaba con mi rebaño a la aldea, cuando en las atardecidas la montaña abandonaba, mi corazón ameruxáu d'allegría (rebosante de alegría) a mi garganta un torrente de cante le rogaba, y ésta inocente y falta de todo perjuicio, sintiéndose tan dichosa como los mismos celestiales ángeles, cantaba recias asturianadas, mientras que todo mi ente, afanosamente afalaba (arreaba) las cabras. Quizás cantara yo aquellas horas con más gracia que en todo el día por alegre que fuera y pudiera tener, porque por así decirlo me acercaba al sencillo y noble vivir de las gentes de mi aldea, pues diez o doce horas en la continua soledad que en las montañas me acompañaba, para un rapacín como yo era, eran muchas horas desamparado de la comunidad humana, y sobre manera yo, que con ser mi cuerpo ágil y fuerte hasta casi rayar en el desuso, empequeñecido se quedaba si le comparaba con mi espíritu tan ensoñador e imaginativo, que todas las cosas al engrandecerlas confundía, menos el miserable pan de la maxera (artesa) que mi amo me entregaba, que a pesar de ser tan escaso, jamás supe imaginar nada para engrandecerle. Estaba mi amo a la entrada de la aldea esperándome como siempre hacía para ayudarme a xebrar el rebaño, ya que como eran tantas cabras, no cogían todas en la misma corte (establo), y había que llevar parte de ellas a otra cortexa (cuadra pequeña) que estaba en la parte opuesta de la aldea. Entretenía siempre su espera el condenado de mi amo, hablando con un artesano del lugar, que se dedicaba a la fabricación de yugos y madreñas, que tenía su taller montado debajo de un hórreo, que estaba asentado a la salida de la aldea, mismamente en la desembocadura del pedregoso y empinado sendero que venía de la montaña. Desde tal lugar él sentía con antelación el potente tañir del zumbiérchu (cencerro) que ximielgaba (movía) con fuerza y hasta con orgullo el estupendo semental de su rebaño, entonces él liquidaba por el momento con el madreñeiru la conversación que estuviesen embargando, y dedicaba toda su atención a su rebano, observando con avarienta atención, en el propiar si sus ganados venían fartus óu famientus (hartos o hambrientos), o si alguna de sus cabras venía coxa (coja) por mor de haberle caído una piedra o cualquier otro accidente que hubiera acaecido, como solía ser normal algunas veces. Pero aquel inolvidable para mi atapecer (atardecer) vio antes sus cabras que escuchara el ya inexistente zumbiétchu, por eso con su vozarrón de trueno, y como una centella por mí temido, me preguntó a la distancia de una piedra lanzada cuesta abajo: —¿Qué fói lu que pasóu Xulín...? —¿El chivu perdiu 'l mayuelu...? —Quería decirme, que si el cencerro que llevaba su chivo, había perdido el majuelo, o pequeño péndulo que lleva dentro el cencerro. —Esto también era frecuente que sucediese. Contestele yo desde aquella altura con mucho menos miedo que si me encontrase ante su presencia, diciéndole que el chivo se había despeñado, y arriba en la montaña se encontraba muerto. Estas mis palabras que en el viento camino de la aldea mi voz empujó con fuerza, fueron escuchadas por mi amo que se encaricotóu (encendió) en una rabiosa tristeza, que si pudiese desahogarla, seguro que en mi persona haría él su complacencia. También la desgracia del chivo, que por mí a voces era anunciada, fue oída por algunos otros vecinos a parte del madreñeiru, y como aquel semental de macho cabrío había sido siempre tan aponderado e idolatrado por el babayu (bocazas, charlatán) de mi amo, que con su dichoso cabrón los vecinos de la aldea ya habían pescado la costumbre de decir siempre que alguien ponderaba una cosa, ¡non si paezme a mín, que moren más castrones que Manín na nuesa aldea! Bueno pues como estoy contando, todo el lugar en pocos minutos se había enterado y en parte congregado a la salida del camino que bajaba de la montaña, ya que la muerte de aquel chivo que había ya dejado entre ellos la ya dicha cantinela, les había algunos los más envidiosos y vengatibles alegrado, y a los otros los más sentimentales y nobles les entristecía la muerte de tan comentado castrón. (También se suele llamar castrones a los chivos muy grandes). Al fin entré yo en la aldea quizás con el mayor recibimiento que jamás a nadie le hicieran, y todos atropelladamente me preguntaban lo que con el dichoso castrón me había sucedido, y yo les repetía a la par que intentaba xebrar las cabras para llevarlas a sus respectivas cuadras, que se había despeñado y que todo descuatramindáu (deshecho, desarmado) se quedara en la montaña. Un ratiquín (un tiempo) más tarde, y ya siendo casi la oscurecida, tres vecinos del lugar haciendo cuadrilla con mi amo, caminaban en pos de Pelayu y mía, otra vez camino de la montaña, para enseñarles donde estaba estrapayáu (aplastado) el chivo, con el propósito de bajarle para casa, con el fin de aprovechar su piel y carnes, que serían curadas bajo las barras del xardu (secadero) una estupendísima cecina. Llegamos a la postre ya con la noche tan negra como la boca de el lobo, al xeitu (sitio) donde el chivo fechu 'n chaceiru (hecho un deshecho) ya en el frío de la muerte sin despertarse dormía, tanto Manín que yera mi amo, como los tres vecinos que le hacían compañía, sudorosos y respirando medio ahogados por el tremendo esfuerzo que suponía subir con tanta rapidez hasta tamaña altura, sin perder un momento amarraron el animal por las cuatro patas juntas haciendo cucara (en montón, juntándolas todas) con una cuerda que para tal menester ya traían, y colgándolas de un fuerte y largo palo del que también venían poseídos, echáronselo al hombro entre dos, y con menor rapidez y mayor precaución, relevándose entre ellos conseguimos llegar sin novedad a la aldea. A pesar de ser casi la media noche, aun había algunos vecinos en reunión dentro de al parecer amena charla que quizás tuviese mucho que ver con el castrón, Manín y con mi desventurada persona, esperándonos en el lugar donde el madreñeiru trabajaba. Entramos todos en procesión rumorosa en la corralada de la casa de Manín, detrás del cabrón que colgado del baral sofitado en los hombros de dos vecinos se xiringaba (balanceaba), vigilado siempre con sonrisa ladina por mi fiel Pelayu, que comprendía que al no tardar, iba a saciarse hasta el no poder manducar más, con los rojos hígados de quien en vida, le hubiera hecho correr con cierto temor con el rabo entre sus piernas. Mientras que mi amo y sus serviciales vecinos se disponían a desfoyar (desollar) colgado de unos garfios que había debajo del hórreo al desgraciado chivo, la muyer (mujer) de Manín sin parar de condolerse, y hasta inclusive queriendo a mi endilgarme parte de la culpa, me dio de cenar una escudilla de farines (harina de maíz cocida) con una taza de leche de cabra, porque la leche de las vacas la tomaban ellos y la que sobraba la hacían en manteca, que tampoco yo nunca la probaba. Por primera vez no se hallaba sentado a mi lado sacando la lengua y relamiéndose, mirándome con sus ojos inteligentes en espera que yo le tirase delante de sus narices una cucharada de mi comida a mi fiel Pelayu, pues él sabía que al lado del castrón, tenía una fiesta grande con sobrada pitanza. Comía yo vorazmente aquellas puliendras (farinas), a tan desusada hora de la noche, sin que mi mente de pensar cesara, y antes de terminar mi miserable cena, una luz que me llenó de cierto temor en mi cerebro escendiose, para decirme con su claridad, que no iba a transcurrir mucho tiempo antes de descubrirse mi mentira, porque al esmianaye 'l pelleyu (quitarle el pellejo) al castrón, le encontrarían incrustadas en su cuerpo las postas que le habían matado, y me interrogarían sobre tal suceso, siendo yo al momento un cómplice y encubridor de la muerte del condenado cabrón, que según parecía me iba a dar guerra hasta después de ser muerto. Seguramente querrían saber el por qué les había mentido, haciéndoles creer que se despeñara, cuando a la prueba estaba que fuera abatido por un tremendo pistoletazo. Bajé después de cenar a la corralada donde los hombres andaban a vueltas en la desfoyadura del castrón, a la luz de un par de candiles de carburo y no llevarían un cuarto de hora reparándoles en su circunstancial oficio de carniceros, cuando Antonón el de la Cuandia dijo sorprendido mirando para mi amo que le alumbraba con el candil en la mano para que los otros vieran mejor en la faena que encalducaban (hacían). ¡Ah Manín, isti castrón non morrióu comu diz el tou criadín despeñáu, pos tién ente 'l coración ya lus polmanes un manegáu de postes llancades, asina que si quiés saber quién l'achuquinóu, pregúntaye 'l tou rapazacu, lu que axucedióu! ¿Qué ye lu que me tas diciendu...? ¿Quién diañus diba pegái 'n tiru 'l miou cabrón ? Antonón arrabucandu d'ente les asaures del chivu cuatru ou cincu postes que yeren de grandies comu arbeyinus rancuayus, díxole 'l miou amu metiénduyes per dellantri 'l focicu: ¡Mira Manín, ístu fói lu qu'achuquinóu 'l tou chivu! (Ah Manín, este cabrón no murió despeñado como dice tu criado, pues tiene entre el corazón y los pulmones un cesto de postas plantadas, así que si quieres saber quién le asesinó, pregúntale a tu muchacho lo que sucedió). (¿Qué es lo que me estás diciendo? ¿Quién demonios le iba a pegar un tiro a mi cabrón?). (Antonón arrancando de entre las asaduras del chivo cuatro o cinco postas que eran de grandes como pequeños guisantes, le dijo al mi amo mostrándoselas por delante de su hocico: ¡Mira Manín, esto ha sido lo que asesinó a tu chivo!). Hallábame yo detrás de ellos a media penumbra, por eso no pudieron ver cómo todo mi cuerpo temblaba, y mis mexiétchas (mejillas) se encendían como las mismas brasas cuando el viento las apuxa (atiza). Quizás si fuese a pleno día, me hubiesen sacado la verdad al descubrir yo mismo por mis síntomas externos la mentira, pero la noche, encubridora de toda claridad que profané sus negras vestiduras, me ayudó a ser firme e inamovible de mi primera mentira. Convencido mi amo de que le había engañado, acercose a mí con el candil en una mano, y llena su despreciable alma de ira, y enloquecida venganza, con la otra su mano, atizome un fatáu de morráes (varias galletas, tortas, guantazos) que dieron con mi cuerpo en el suelo, y antes de que yo pudiese huir del peligro que me rodeaba, levantome del suelo con la misma mano que tan vilmente me castigara, y a la par que alumbraba mi rostro donde la abundante sangre que manaba de mi nariz lo embadurnaba, me dijo mirándome con sus ojillos de bracu (cerdo) donde la maligua ira en un brillo salvaje se enseñoreaba: ¡Ahora mismo me vas a decir hijo de perra y de republicano asesino, que el día que asesinaron a tu padre que era lo mismo que tu un embustero y un bandido, te tenían que haber envenenado a ti, para que no pudieses hacer el mismo mal que hizo tu condenado padre, vamos, dime quién fue el que disparó contra mi chivo, dímelo pronto o terminaré contigo! Y al tenor que esto me estaba diciendo, su dura mano caía una y otra vez sobre mi rostro, y fue entonces cuando aquellos hombres de entre sus manos me arrancaron, pues al no hacerlo, quizás aquella bestia humana, que había luchado en defensa de la (PAZ DE ESPAÑA) fácil me hubiera asesinado, como seguramente acostumbrado debía de estarlo, al haber practicado tal demoníaco proceder, con otros indefensos inocentes, de los miles que asesinados fueron en Nuestra Patria, por cobardes, dañinos y miserables hombres, como lo era mi despreciable amo. Fue curado con agua fresca mi amoratado y sangrante rostro por Antonón de la Cuandia, que me aconsejaba cariñosamente, les dijese lo que con el cabrón me había en la montaña sucedido, y que no tuviera ningún miedo de contar la verdad que se buscaba, pues ella misma me protegería de quien me hubiera amedrantado para que no le delatara. Cuéntanos hijo si fueron los huidos quienes al chivo le dispararon, ya que nadie más que ellos pudo hacer tal cosa, y ten presente que si no nos lo dices ahora, mañana vendrán los guardias y ya verás cómo con ellos no puedes seguir negando. Díjele a Antonón el de la Cuandia, que yo estaba dormido, y que me desperté cuando sentí al cabrón bramar desesperado al tenor que bajaba rodando por entre los peñascos, siendo aquello todo cuanto yo había visto y oído. Volvió otra vez ya más sosegado mi amo a insultarme y amenazarme, y a la postre me ordenó que abandonara su casa, pues él no fartaba bribones que lejos de cuidar su rebaño, permitían que personas tan canallas como yo lo era se lo asesinaran. Marcheme de aquella casa de noche, maltrecho mi cuerpo y deshecha de sufrimientos mi infantil alma, sin más pertrechos que los que llevaba a costillas, que eran los únicos que poseía, y que constaban de un mono de caqui hecho de la guerrera de un soldado, con más remiendinos que de plumas tiene una gallina y de todos los colores que imaginarse puede, calzado con unas alpargatas de esparto donde los calcaños se asentaban en el suelo y los dedos lo mismo hacían por no quedar de las alpargatas nada más que la parte del centro. Por primera vez desde hacía varios meses que Pelayu era o mejor dicho había sido compañero inseparable de hambres y fatigas, de juegos y caricias, de largas soledades entre ambos repartidas, por primera vez digo, mi fiel compañero ya no me seguía, me traicionaba el muy ladino por unas piltrafas que de vez en cuando aquellos hombres que carniceraban en el cabrón, le arrojaban en el empolvado suelo de la corralada, para él valía en aquellos momentos más la asquerosa pitanza, que todo el cariño que yo pudiera brindarle, ya no se recordaba el muy desagradecido de que yo repartía con él a partes iguales la escasa comida que para mi sólo me entregaba el llabascón (cerdo grande) de mi amo, en una palabra, Pelayu era un desagradecido y egoísta, propiedad que en mayor o menor cuantía, va fusionada en el instinto de todo ser mamífero de la Tierra. Llegué aquella primera noche de mi vida, que había sido maltratado, insultado, golpeado, pisoteado, arrastrado y ofendido a tan gran profundidad y altura, que dudo que a mis años en todo el mundo, a nadie le hubiera sucedido tan inhumana atrocidad, cuento yo, que hice mi entrada en la casa de mi madre, que en la sazón se encontraba trabajando en una alejada aldea, en el caserío de otra viuda que su marido había sido asesinado en el cementerio de San Salvador de Oviedo la misma noche y en el mismo paredón que fusilaran a mi padre, así pues, hallábame yo sólo en casa y eso enormemente en aquellos momentos me alegraba, pues si mi madre hubiera estado en la casa, le haría sufrir aviñonándome yo de pena, y quizás ocurriesen peores cosas, ya que mi madre era, y aun sigue siendo, y Dios me la conserve muchos años, pues fue lo mejor y lo único que he tenido en mi existencia, mujer de duro carácter, intrépida y valiente hasta no tener el más pequeño temor, de pelearse ella sólo contra todos los moradores de la aldea. ¡Cómo mi madre, nacen en un siglo pocas mujeres! Al día siguiente que era domingo, y por tener en la parroquia a que pertenecía mi aldea, un cura que para demonio había nacido, ya que el muy condenado había conseguido de las autoridades una ley, que no se quién se la había fabricado, pero el caso es que existía, y condenaba a todos los vecinos a oír la Santa Misa, y a no trabajar ni en las tierras, ni en los prados, ni en nada, bajo pena de una multa que la ley considerara justa por ser injusta. Como yo ya no tenía trabajo, pues cuidar los ganados estaba permitido, y aquel gochu de mi antiguo amo desde aquel día tendría que hacer el trabajo que como un miserable esclavo yo le hacía, me levanté tarde del único xergón de fuéa (jergón de hoja) que en la casa había, que lo había industriado de unos sacos, porque todo cuanto poseíamos que era bien poco, al terminar la guerra el honrado vencedor nos lo había robado, y no contentos con esto, todavía fusilaron a mi padre, acusándole de haber robado grandes cantidades de dinero, de haber hecho esto, lo otro, y lo demás allá, y todo porque se le querían cargar cuatro caciques, como se ha hecho en todos los lugares de mi Patria buena. Noté que me dolía el rostro y que le tenía ensangrentado, no pude mirármelo al espejo. porque éste era un lujo que en mi casa no existía, así pues, me fui hasta el río que por detrás de mi casa pasaba, y me lavé como mejor pude, secándome después a las sucias y ásperas mangas de mi mono, y sin desayunar nada, porque en la casa no habla ni la más mínima consolación de comida, me dirigí a oír la misa, ya que yo de pequeñín era muy creyente y religioso. Estando yo enredando (jugando) con algunos otros guaxinus (niños) de mi aldea, en espera que tocase la última campanada para entrar en la iglesia, vi llegar la pareja de la guardia civil y un vuelco de temor revolvió mi ánimo, que casi consiguió ordenarme que saliese corriendo, huyendo pronto de aquel nuevo peligro que me acechaba. Sin embargo no lo hice, porque o no era lo suficientemente valiente, o lo necesariamente cobarde para hacer tal cosa, lo cierto es que cesé de jugar y me quedé mirando para ellos, lleno de temor, de tristeza, de pena. Preguntaron a alguien quién era yo, uno de mis vecinos me señaló, entonces los guardias me llamaron, y yo hacia ellos avancé, cabizbajo, temeroso y desamparado, igual los niños que los vecinos me miraban sin urniar (decir) palabra, muy posible muchos de ellos, tanto fascistas como rojos, vencedores o vencidos, sintiesen una profunda pena al ver aquel niño, desventurado e inocente ruina que dejó la vil venganza de la posguerra, avanzar sin protección ni cariño de nadie hacia los guardias, al fin llegué junto a ellos y me los quedé mirando, no me gustaron sus rostros, que me parecieron dos demonios, entrambos se quedaron mirando unos momentos en silencio mi rostro, en el que se podía leer la despreciable cobardía y nefastosas intenciones, que se enraizaban en el podrido sentimiento de mi amo, pude comprobar que esbozaban una tenue sonrisa, y no pude descifrar, si era que les alegraba observar el sello del martirio anclado en mi cara, o si por todo lo contrario, me dedicaban un consuelo de lastimosa consideración. Qué enano era yo físicamente en aquella lejana y para mi inolvidable, desgraciada y maestrosa mala época, si desde mi distancia también en el momento mi señora prisionera, proyectó mi mente siempre libre, como el misterioso dios que en cada mente humana vive, cuento yo que si me observé ante toda aquella gente, asustados los unos, hartos de maltratos, satisfechos los otros, por formar parte del mando, e indiferentes los restantes por no contar nada en ningún bando, digo que si me vi tan insignificante en mayor cuantía todos cuantos me rodeaban eran, ya que ninguno de ellos optó, en defender a un niño inocente y lleno de temor, que no había cometido más delito que el matar sin querer a un chivo, que era menos cabrón que todos aquellos papalbus humanos. Uno de los guardias con el mosquetón en la mano, me acarició mi corta y jamás peinada cabellera, pues nada más que tenía dos dedos de larga, mi madre me la rapaba al cero para que los abundantes piojos en ella no sembraran la descendencia de sus miserias, y a la par que esto hacía tan despreciable celador de una ley muy poco justiciera, con palabras que pretendían ser cariñosas y amables me dijo: —Ya veo por las caricias que luces en tu rostro, que con todo merecimiento y sin ninguna duda el señor Manín te ha hecho, que eres un niño rebelde, desobediente y malo, que te niegas a decir la verdad, y por lo tanto por todos estos endemoniados pecados irás al infierno, así es, que si ahora mismo no me dices quién fue el que disparó contra el chivo de tu amo, yo también tendré que castigarte. En esto estábamos el guardia y yo rodeados por los vecinos que no decían ni pío, cuando hizo acto de presencia el señor cura, que relevando a la autoridad de su palabra no así de mi persona, me aconsejó apoyando sus frases en la Divinidad de Señor, para que les contase la verdad que me liberaría de todos mis sufrimientos. Díjele al cura lo mismo que al guardia que yo estaba dormido, y que sólo me había despertado al oír al chivo berrar a la par que bajaba por entre los peñascos rodando. La ruda mano de aquel guardia, que seguramente había sido toda su vida un rústico campesino y que la guerra le había liberado de tan honrado lugar para colocarle en el más delicado de los oficios, como es el de servir con dignidad a la Justicia, cuento yo que aquella pesada mano de aquel hombre que pensaba que las personas había que tratarlas como a las bestias con las que él hubiera vivido siempre, dejó de acariciar mi cabeza y sus dedos se aferraron como si fuesen fuertes murgazas (tenazas) a una de mis uréas (orejas), y sonriéndose como si me estuviese el muy hipócrita acariciándome, a la par que me rogaba que le contase la verdad, me apretujaba con tal fuerza, que el dolor que me inyectaba me hacía ver todas las estrellas. Creo que lo que más le molestaba aquel cobarde representante de la ley, no de la Justicia, era que yo, que la vida ya me había forjado en saber llevar el sufrimiento, ni llorara, ni gritara ni menos me quejara de nada, por eso el infame seguía despiadamente con todas sus fuerzas apretándome, aun es hoy el día, que cada vez que me recuerdo de aquel momento mi oreja se pone tan rápidamente colorada, que hasta me molesta el calor que alumbra. Así en este atroz sufrimiento yo me debatía, sin que nadie de los allí reunidos por mí intercediera, dentro del horripilante dolor que me producía aquel estrapayáu d'uréas (retorcimiento, aplastamiento de orejas), cuando llegó mi madre ante la concurrencia, pues como era domingo, bajaba la pobre de aquella aldea donde toda la semana había estado trabajando, trayendo encima de la cabeza una manieguina (cesta) llena de viandas que en el caserío le habían dado a cuenta de su esfuerzo. Cuando mi madre me vio a mí, en tal escarnecimiento, tiró la manieguca al suelo, y llena de una fuerza airada que la multiplicaba, se acercó tan randa como una centella hasta mi verdugo y arrancándole el mosquetón de un fuerte tirón de entre su mano, le pegó con él tamaño golpe encima de sus costillas, que dio con él como si se tratara de un muñeco de trapo en tierra. Antes de seguir con esta cierta historia, voy hacer un inciso, para describir muy someramente cómo era mi madre en aquella época. Era joven, aun no llegaría a los cuarenta años, y a pesar de su juventud, ya había perdido la pobrecita dentro de los mayores sufrimientos que se puedan imaginar, a dos hijos que luchaban en la guerra, a su marido que fuera fusilado y a todo cuanto poseía. Mi madre como perteneciente a la más ancestral raza astur, era rubia, con el pelo del color de la miel, o de la escanda sazonada, tan abundante lo tenía, que cuando lo llevaba suelto y se acuruxaba (agachaba) le tapaba todo su cuerpo como si lo cubriera con una preciosa manta. Sus ojos eran a veces tan azules como el transparente cielo de una mañana de primavera, y en ocasiones eran tan verdes como los mismos campos de nuestra aldea. Era tan pura y recia como la misma madre naturaleza, inamovible en sus decisiones, honrada y justiciera. Era una auténtica astur procedente de la primera raza que pobló las ubérrimas montañas de mi noble tierra, y no una mistificación como somos hoy en día más del noventa por ciento de las gentes asturianas, enraizados con todos los colonizadores de nuestra tierra. Mi madre enojada era una invencible fiera, y tranquila y serena, era tan hermosa y dulce como incomparablemente lo es mi asturiana tierra. Y ya dicho con suficiente claridad como era esta excepcional mujer, vuelvo a centrarme en el desaguisado que mi madre justicieramente preparara, con una valentía y decisión tal, que dejó a todos perplejos y anonadados, pues el guardia que en posición ridícula espanzarrado moraba en el suelo, desde tal lugar miraba con ojos desorbitados a mi madre que con el mosquetón en la mano y a la par que se lo arrojaba con fuerza y mala sangre contra su pecho le decía: ¡Yes un llimiagu, lu mesmu que toes istes xentes que conxentíen, qu'dellantri de la mesma ilexia del Faedor, y'en prexencia d'isti cura escosáu de coyones ya xusticieres razones, lú mesmu que tous vuexotrus que sois una cabaná de baldreyus, que tu que yes un cachiparru, martirizares a isti nenín pequenu, ya s'ístu faedis con miou fíu qu'entavía 'l probitín non sabe dúnde come, ¿qué faeredis con les prexones mayores? (Eres un rastrero baboso, lo mismo que todas estas gentes que te consienten, que delante de la iglesia de Dios y ante la presencia de este cura que no tiene ni cojones, ni justicieras razones, lo mismo que todos vosotros, que no sois nada más que un rebaño de cobardes, que tú que no eres nada más que un parásito martirizaras a este pequeño niño. Y si esto haceís con mi hijo, que todavía el pobrecito no sabe de dónde come, ¿qué hareis con las personas mayores...?). El otro guardia que sin lugar a dudas parecía un hombre con mejores sentimientos que el gusano que me había martirizado, intentaba sujetar a mi madre propinándole palabras que le aconsejaban que no complicara más las cosas, mientras que su repugnante compañero se levantaba del suelo, y ya con el arma entre sus manos, la enarboló por encima de su cabeza en amago de dejarla caer encima de mi madre a la sazón que con una inquina maligna y cobardosa le decía: ¡Si fuese usted un hombre, ahora mismo le partía la cabeza en dos para que al final de su existencia comprendiera usted, que el deber de todo ciudadano es respetar a la ley! A lo que mi madre le respondió de la siguiente manera: —Si you fora un home, a usté había qu'allevantalu dóu tá, p'ancuandiálu debaxu tierra, que ye 'l llugar quéi cuerresponde a la xentuza baldreyante comu ye usté. Ya tocante a la ley que reprexenta, que ye tan betchá de maldáes comu usté mesmu, pásula you ya toes les prexones decentes pente les piernes ya mexamus per echa. ¡Perque isa lley que tantu cacaréa achuquinóu ya t'achuquinandu a fatáus d'iñocentes, sin respetar nin al vietchu que t'encantu la xepoltura, nin al xoven qu'entavía non golióu 'l tafu de papalbus ya rapiegus que tienen tous los comedores que la endubiechan y'esmarachen! (Si yo fuese un hombre, a usted había que levantarle del lugar donde se encuentra para enterrarle bajo tierra, que es el sitio que le corresponde a la gentuza cobarde como lo es usted. Y tocante a la ley que tanto cacarea, que está tan rica de maldades como usted mismo, la paso yo y todas las personas decentes por entre las piernas y meamos por ella). (¡Porque esa ley que usted representa, ha asesinado y está asesinando a muchos inocentes, sin respetar ni al viejo que ya se encuentra al borde de su sepultura, ni tampoco al joven que todavía no se ha olido, el característico mal hedor que emana de los comedores, indeseables y ladrones que la han hecho, así como ustedes que atropelladamente obligan a punta de pistola y látigo a que se cumpla!). Aun puedo ver en los rostros de todas aquellas gentes que nos rodeaban, desde esta asquerosa celda donde viviendo el presente que me aprisiona en esclavo de unas injustas ordenanzas, mi mente desdoblándose en dimensiones pasadas, añora con tristezas y alegrías, las primeras alumbradoras fuentes de toda mi desgracia. Sí, veo los ojos asustados de algunos de mis convecinos, que al escuchar aquellas graves y acusadoras palabras que mi madre airada, enloquecida y por toparse en su justo desquiciada, le decía a aquel guardia que tan cobardemente la amenazaba. Sí, veo como todos ellos con tristeza pensaban, que mi madre no iba a salir de aquel asunto bien librada. Pues en aquellos tiempos por menor delito, al paredón de fusilamiento llevaban a personas más recomendadas. Vi los ojos de aquel guardia ruin y rastrero, vilos cómo se llenaban de una alegría satánica, quizás en otras ocasiones ya por él vivida, cuando a tantos inocentes martirizaba o asesinaba. Vi cómo dejó de amenazar a mi madre, cómo colgó el mosquetón de su hombro, y metiendo la mano sonriendo canallescamente en su macuto, sacó unas relucientes esposas con las que se disponía a encadenar a mi madre en el lleldar (acaecer) que le decía: —La voy a llevar a usted y a su hijo detenidos hasta el cuartelillo, y allí, le enseñaremos a usted a respetar la ley y el orden, ya verá usted cómo cuando nosotros la dejemos, no se le ocurrirá jamás ofender a la ley y al régimen, ni aun en su propio pensamiento. Y en cuanto a su cachorro, que parece ser tiene su misma casta, también le enseñaremos a decir la verdad aunque tengamos que arrancarle la lengua. Fue entonces cuando uno de los dos principales caciques de la aldea, que también ye menester que cuando encarte les diga cómo eran, le dijo al guardia con palabras amenazadoras: ¡Dexe tranquíl ista muyer ya 'l sou fíu, pos güéi mesmu vou cuntaye you 'l sou xefe la clás de guardia que ta fechu. (Deje tranquila a esta mujer y a su hijo, y hoy mismo le voy a contar a su jefe la clase de guardia que está hecho, que se ha dejado desarmar por una mujer cuando cobardemente usted martirizaba a su hijo, poco puedo poder yo si no le hago catar covixu noitre ufixu (oficio), perque nisti de guardia paeme amindi que nun ten llixa (arte, valer, etc.). La fuerza y poder que tenían aquellos desalmados caciques en aquellos tiempos de desalmados vivires, achindi mesmu xuntu lus mious güétchus (allí mismo frente a mis ojos) quedaba bien claro, porque aquel guardia aviñonáu de miéu (lleno de miedo), se justificaba rastrera y servilmente pidiéndole perdón aquel hombre que no había sido en toda su vida nada más que un verdadero canalla, per ístu miou má noxá fasta cuaxí la llocura dista maneira le falóu (por esto mi madre enojada hasta casi la locura de esta manera le habló). —Lu que me faltaba per uyír, que tena que debéi cumplíus a isti baldrayu d'achuquín, que dexóu la nuexa 'ldina xemá de güerfaninus dexamparáus de la mán del Faidor ya de lus homes. (Lo que me faltaba por escuchar, que tenga yo que deberle favores a este cobarde de asesino que dejó la aldea sembrada de huérfanos desamparados de la mano de Dios y de los hombres). ¿Nun foste tóu sou banduerru de lus enfermus el que denuncióu 'l miou home paque me l'achuquinaren na cárxel d'Uviéu? (¿No has sido tu comedor, canalla de los infiernos el que ha denunciado a mi marido para que me lo asesinasen en la cárcel de Oviedo?). ¿Ya con lus fíus de Manolón el Gocheiru...? ¿Qué foi lu que fixiste conechus baldrayán? Que yeren un par de rapazus más bonus qu'el pan d'escanda qu'enxamás fixerun mal a naide, ya cundu taben per aquíndi de millicianus, ya tóu t'encovaxabes fugáu per les branes, tóus xapiemus na cabana que t'empayaretabes, ya tantu nuexóitres perque yeras veicín comu aquechus ñocentinus rapazus qu’achuquinasti deximiémuste xempre pa que nun te prendieren. Que fatiquinus forun lus probetayus rapazus, y'anxín pagarun con las sous vides les sous fatezas, pos se te viexen deñunciáu, nistes gores tabes fechu 'n meruxéiru de merucus, xustamente lu que yes, y'echus taríen vivus al lláu de lus sous pás. (¿Y qué has hecho con los hijos del Cerdero?, que eran un par de mozos más buenos que el pan de escanda, que no han hecho más mal los pobrecitos, que cuando fueron al servicio militar por la quinta; y estuvieron por estos contornos de milicianos, mientras que tu andabas por la braña huido, y sabiendo nosotros en la cabaña donde te refugiabas, no te hemos denunciado porque eras nuestro vecino, aunque tuvieras la idea política que te diera la gana, que no debe de ser ninguna, porque te parió tu madre canalla desde la entraña, pues como te estoy diciendo, tanto aquellos grandes rapazos como nosotros, te olvidábamos siempre para que nunca te cazaran. ¡Qué tontos fueron aquellos pobres y desgraciadinos muchachos, y así pagaron con sus vidas sus tontezas, pues si te hubiesen denunciado, a estas horas, tu estarías hecho una verbena de gusanos, que ni más ni menos es lo que eres, y ellos estarían vivos al lado de sus desesperantes padres!). Todos escuchaban a mi madre silenciosos y asustados, considerando algunos con tristeza, que mi madre se había vuelto turulata (loca) para atraverse a manifestar acusadoramente ante los guardias, el cura y el pueblo, lo que todas las gentes de la aldea sabían que era cierto, pero no se detuvo mi madre en el acuse que le hacía aquel villano de todas sus bellaquerías, pues al no encontrar nadie que la importunara, siguió con su palabra y con igual fuerza mortificándole de esta manera: —E nus tiempus d'endenantes, cundu lus roxus mandaben lu mesmu que vuexotrus facedis nagora, non trañia l'esquilona de l'ilexa p'axuntanus en conceyu p'uyír la misa tres el cura, perque pieschada taba la casa del Faidor, ya con lus curas lus roxus nagua querían, peru a pesar de tar tan lexus del Faidor, a naide s'achuquinóu n'aldea, ya se morrierun un par de rapazus, fói nel frenti, peru nagora que tenemus l’ilexa 'l entestate, y'un cura que coyius de la man quiér chevanus a tóus pel atayu de non sei que Dios, ya non sei que cielu, pos con tou isti telar, entremedáu de cures, ya caciques comu lu yes tóu, de confexones, mises ya xermones, achuquinasteis n'aldea 'n poucus dies, más xentes que de mala manera, enxamás de lus xamases en Asturies murrierun. Se tóu xupiés so lladrón achuquinante, lu mesmu que toes istes xentes que m'acorrelan, lu que you tenu xufriu nes comunicaciones de la muerte que se encaldaben na cárxel d'Uvieu, dúnde 'l miéu ya 'l espavoríu facien fuercia, únde 'l fríu enxenebráu la entraña te queimaba, únde les chárimes esbocáes en el glayíu xapoixaben, atristeyáus ya dollores qu'eszarapicaben, tous lus xentíus de cuantus escuchaban. Non puéu apoixar de mious videtches, lus güeyus enfervecíus de aquechus homes, qu'agoxáes allumbraben engafuráes chárimes, con les manes tembluqueántes per el miéu, acoyendu con desesperación las rexes de fierru, que non lus dexaben en postreira vez, abrazar a la sou muyer ya lus sous fíus, qu'ameruxáus de cariñu, ya betcháus de dollor, choraben ya glayaben, xiringáus per el amore que profexaben naquel home, que yera 'l pá de lus fíus, el mantín desous quereres, y’l caidonal del sou llare. Naide algamía per mor de aqueches rexes de fierru entemedades, falagar cómu postreira despedida, a la muyer nin al home, nin lus pequeninus fíus, que güerfaninus naquecha nueche diben quedaré, perque banduerrus baldreyus lu mesmu que tóu, lus deñunciaben y'acusaben de faer fatáus de couxes, que ni nel xoñéu lus probetayus dacuandu lleldaren. Tóus nun mirabamus atristeyáus per debaxu la borrina qu'acobertoriaba lus güeyus encarnispáus pe les chárimes, ya lexus de falanus tantes couxes, nel tiempu tan escosu que nus daben, esfaíamonus en playíus choramiqueirus llastimeirus e nes fanes más mortales. Enclicáus tous per un dollor que nes entrañes esquiciáu t'esgarduñaba, tabamus fatáus de xocenes muyeres que güéi toes viudes y'esgraciaínes semos, enlloquecides y'engarrinchades a les rexes que a la llibertá ya la xusticia trincotiaben. Nagua podiamus decinus, perque la pallabra afogábase na conguetcha qu’el alma esfaída pe la tristieza sacupaba, sous penares nel gargüélu, a munchus el dollor añuedábayes el celebru con tal prietura, que esmurgazábanse col xentíu perdíu nel enllabanáu xuelu. Alcuérdume comu s’agora mesmu fora, ya xamás de lus xamases tal desxusticiáu, endiañáu, baldreyóuxu ya chuquinamientu de xentes abondes d'eches tan iñocentes comu isti rapacín, que la mesma lley qu'achuquinóu a suo padre, martirizóulu a él, ante 'l cura, que mangonéa la mitá la aldea, y'isti banduerru de cacique dumeña entrambas partes, ya tous voxoutrus qu'empaparáus per el miéu, olvidósebus defender tou lo güenu per lu que lus vuesus homes llucharun ya morrierun ¡Sin alcuerdume d'aqueches canallesques comunicaciones que se lleldaben na cárxel d'Uvieu, ya non esborraránseme de les mious vidatches metantu que la vida me acompañe! (En los tiempos ya pasados, cuando los rojos mandaban lo mismo que vosotros hacéis ahora, no tañía la campana de la iglesia, para llamarnos y rejuntarnos a todos en fraternal comunidad, para escuchar la misa detrás de un cura, porque cerrada estaba la Casa de Dios, y con los curas los rojos no querían saber nada. Pero a pesar según parecía de que se encontraban muy lejos del Hacedor, a nadie asesinaron en la aldea, y si han muerto un par de jóvenes, ha sido luchando en el frente. Sin embargo ahora, que tenemos la iglesia siempre abierta y un cura que asidos de la mano, quiere llevarnos a todos por el camino más corto para alcanzar, no sé a qué dios, ni tampoco a qué cielo, pues con todos estos sucederes que ahora están pasando, entretejidos por los curas, y por caciques como lo eres tú, de confesiones, misas y sermones, habéis asesinado en la aldea en pocos días, más gentes que de mala manera, jamás de los jamases no contando estos tiempos, en todo Asturias han muerto. Si tu supieras so ladrón y asesino, lo mismo que todas estas gentes que nos rodean, lo que yo he sufrido en las famosas comunicaciones de la muerte que se hacían en la cárcel de Oviedo, donde el miedo y el pavor, hacían fuerza, donde el helado frío que el temor producía, al mismo tiempo las entrañas te quemaba, donde las lágrimas deslocadas en gritos lastimeros se posaban, haciendo tristezas y dolores tan inmensos, que despedazaban todos los sentidos de cuantos escuchaban. No puedo apear de mi cerebro los ojos enardecidos de aquellos hombres, que a cestadas alumbraban envenenadoras lágrimas, y con sus manos temblorosas por el miedo, cogían con desesperación las rejas de hierro, que les prohibían por última vez, abrazar a sus mujeres e hijos, que llenos de cariño y ricos de dolor, lloraban y gritaban desesperadamente, movidos por el amor que profesaban a aquel hombre, que era el padre de los hijos que quedarían ya para siempre desamparados, el amante esposo de sus quereres, y el fuerte guía de sus lares. Nadie alcanzaba por la causa de aquellas rejas de hierro fuertemente entretejidas, halagar como última despedida, a la mujer ni al hombre, ni a los amados y pequeños hijos, que huerfanitos aquella noche si iban a quedar, porque indeseables cobardes lo mismo que tu eres, les habían denunciado y acusado, de haber hecho muchas y malas cosas, que ni en el sueño los pobrecitos, jamás ni habían pensado. Todos nos mirábamos entristecidos, por debajo de la niebla que nublaba los ojos enrojecidos por las lágrimas, y lejos de hablar de tantas cosas en el tiempo tan corto que nos daban, nos deshacíamos en lamentos lastimosos, que nos precipitaban en los abismos más mortales. Agachados todos por un dolor que en nuestras entrañas enloquecido sin piedad las arañaba, estábamos en aquella triste ocasión, muchas jóvenes mujeres que hoy todas viudas y desgraciadas somos, enloquecidas y agarradas con desespero a aquellas rejas, que a la Libertad y a la Justicia pisoteaban. Nada podíamos decirnos, porque las palabras ahogábanse en la garganta, que el alma deshecha por la tristeza, vertía en ella sus penares. A muchos el dolor les aprisionaba el cerebro con tal fuerza, que se desvanecían privados del sentido entre las losas que poblaban el suelo. Recuerdo como si ahora mismo estuviese sucediendo, y nunca jamás, tal injusticia, endiablada cobardía, y canallesco asesinamiento de gentes, muchas de ellas tan inocentes como este pequeño, que la misma ley que asesinó a su padre, le está martirizando ahora, precisamente ante la presencia del cura, que es el dueño de la mitad de la aldea, y de este indeseable de cacique, que domina entrambas partes, y de todos vosotros que llenos y dominados por el miedo, os olvidasteis de defender todo lo bueno y hermoso, por lo que vuestros hombres lucharon y murieron). (¡Sí recuerdo aquellas canallescas comunicaciones que se hacían en la cárcel de Oviedo, y que ya nunca podrán borrarse de mis sienes, mientras que la vida me acompañe!). Recuerdo perfectamente cómo todas aquellas gentes escuchaban a mi madre entre asombrados, y compasivos, entre temerosos avergonzados y ofendidos, y quizás hubiesen escuchado muchas más injusticias que habían hecho no los caballeros y valientes soldados, que denodadamente lucharon hasta conseguir la victoria, ni tampoco las juventudes que militaban en el partido triunfador, sino las gentes maduras, caciques que habían conservado la vida en entrambos bandos, que llenas de un odio vengativo y endiablado, habían hecho ellas más muertes criminales en la paz de la posguerra que todos los leales luchadores de enemigos bandos. Digo yo que mi madre con su cordura de mente les hubiese seguido acusando, si el cura, muy oportuno y diplomático, como son todos los religiosos de carrera larga, no se ausentara sin decir palabra, y ordenara al sacristán que tocase la última campanada, para entrar a la iglesia con el fin de escuchar la misa. Y ahora diré, que mal dicho está que yo diga que el sacristán tocase la campana, porque no había tal campana, ni en la iglesia de mi aldea ni en ninguna otra en todo el valle, ya que los rojos, se las habían llevado todas, no sé con qué fin ni propósito, como tampoco puedo comprender porque quemaban los santos que jamás les harían ningún daño, y dejaban con vida a indeseables como los caciques asesinos de mi aldea. Lo cierto es, que como campana de la vieja iglesia de mi aldea, había un trozo de raíl colgado del pórtico con una alambre, donde aporreaba el sacristán, con un martillo medio deshecho de los de cabruñar la guadaña. Nada más que el toque comenzó hacerse sentir, fueron las gentes desfilando tras la llamada de la postrera campanada, sin que nadie se osara replicarle a mi madre ni tan sola una palabra, bien fuese de desagrado o de conformidad con cuanto había enardecidamente manifestado. Todos se adentraron en la casa del Señor donde yo creo, que si el Nazareno pudiese apoixase (apearse) de la Cruz, no dudo que a todos ellos una tocata de barganazus les esfargayara. (Paliza de palos que en ellos prodigara). Dejó mi madre de reñir a voz en grito, pero siguió haciéndolo muy quedadamente, a la par que con gran remango recogía su cesta, que colocándola esta vez debajo el brazo, nos encaminamos para nuestro lar, mientras que aquellas gentes, culpables unas e inocentes las otras, le rogaban a Dios, los unos por sus pecados monstruosos ya cometidos, que en El no habían pensado cuando los ordenaban, los otros, quizás le pidieran paz y prosperidad para ellos, sus cosechas y ganados, pero Dios no escucharía ni menos ayudaría, ni al pecador tal vez arrepentido, ni al inocente libre de pecado, y lo sé por propia experiencia, porque yo, tantas veces le he llamado, suplicado y rogado, siempre a cuestas con el temor, la miseria y el desprecio que el mundo en mi había sembrado, y jamás El se dignó ni tan siquiera escucharme, porque si me hubiese escuchado, y no remediara con prontitud ni nefastoso sufrimiento, yo diría ya sin el menor equívoco, que el Dios que todos tememos y adoramos, no es nada más que un diablo. Y esto sin lugar a dudas es así, porque Nuestro Señor está harto de nosotros hasta la misma coronilla, y por eso pensó ya en inmemoriales tiempos, que o liquidarnos a todos, y olvidarse sin pena y con prontitud del mal invento que había industriado, o dejarnos vivir a nuestro aire, sin preocuparse ya para nada de nuestros haceres, hasta que la muerte nos lleve a su presencia. Caminaba yo detrás de mi madre, sujetándome con la mano mi dolorosa y sangrante oreja, que más doloroso sufrimiento me había reportado, cuando aquel imbécil y canalla de guardia me la había retorcido, que si me hubiesen molido todo mi cuerpo a palos. Llegamos a la postre a nuestra humilde casa, y siempre sin parar de reñir mi madre, de maldecir y de amenazar, estongóu 'l llar (limpió la cocina) de añejas cenizas, y con la rapidez con que ella solía hacer las cosas, tizóu ‘l fuéu (prendió el fuego) y después, puso un cazo lleno de agua con sal y unas hierbas (que ahora no sé cómo se llaman, pero que son muy buenas para las heridas) a hervir, y mientras que hervía, s'encaldóu nel trabayu de pulgar patacas (se hizo en el trabajo de mondar patatas), de las que había traído de la aldea de donde venía. Cuando el agua estuvo en su punto, que fue en el momento que ella terminara de aliñar las patatas ya listas para ser fritas, se dispuso mi madre a curarme, y al tenor que lo estaba haciendo, y viendo yo en su rostro retratado el cariñoso sufrimiento que por mí sentía, ella como siempre intentando disimular toda emoción, me preguntó dando muestras de un enfado cariñoso, ¿que qué era lo que había sucedido, o en qué líos me había yo alojado, para que los guardias me hubiesen puesto el rostro como un Ecce Homo? —Díjele a mi madre que el guardia no me había hecho nada más que estrapayáu l'uréa (deshecho la oreja), y que las otras heridas me las proporcionara el amo Manín, por las causas del condenado cabrón que ustedes ya saben. —Vi cómo las recias manos de mi madre temblaban al tenor que a mis heridas con aquella agua milagrosa me lavaba, sentí cómo su voz enardecida juraba y perjuraba contra aquel Manín de los infiernos, al cual ella decía, le iba a colgar la foiz (hoz) del pescuezo. Dio por terminada mi cura y en instantes me preparó la comida, que consistía en un buen cazo de patatas fritas con grasa de tocino, un gran cantezu (pedazo) de pan de escanda, y un escudiecháu de lleiche con borona (taza de leche con pan de maíz), y ya fartuquín fasta ‘l rutiar (harto hasta el eructo), preguntele que si podía ir a dar una vuelta por la aldea, a lo que ella me respondió afirmativamente, recordándome con amenazas, el que non m'engarricra con lus oitres rapacinus. (Que no me pelease con los otros niños). Cuando me dirigía al lugar donde todos los chicos por costumbre teníamos de reunirnos para enredar (jugar), en una de las callejas de mi aldea, me topé con Pelayu, que seguramente habría abandonado a su amo en el monte, por el extraño de no verme a mi como sucedía siempre. ¿Porque qué animal o persona con sentimientos nobles y cariñosos, podría vivir en la soledad del monte en la compañía de una repugnante bestia, como lo era Manín nuestro amo...? Viome primero Pelayu que yo a él le avistara, y casi estoy por asegurar, que me había olfateado antes de que yo desembocara en la calleja, donde él buscándose la vida por todos los rincones husmeaba. Porque yo jamás había visto a Manín, darle al pobre de Pelayu de comer nada, ya que Manín solía decir dándoselas siempre de razonero eficiente, que el perro no se le podía dar la esllaba óu llabaza de fregar lus cacíus (las aguas sucias residuos de lavar los cacharros de la cocina) porque estaban los bracus na cobil urniándu per llapalas (cerdos en el cubil gruñendo por tomarlas), que al perro lo único que se le podía dar, era aquello que no tuviese aprovechamiento para nada, como les llixes de les vaques cundu betchaban, de las uvées ya les cabras, óu cuallesquier oitra molicie que paque nún fediera menester yera encuandiála (como las libraduras de las vacas, de las ovejas y las cabras cuando parían, o cualquier otra porquería que para que no oliese mal, fuera necesario enterrarla). Vino Pelayu hacia mí envuelta su alma perruna por una gozasa alegría, pero me di cuenta con pena profunda, que no hacía tal acercamiento dentro del desenfado y gracial camaradería que en todas las ocasiones él conmigo usara, pues por primera vez mi buen Pelayu, para acercarse a mí, rastreramente se arrastraba, no era por el miedo de que yo le apaleara, ya que jamás ni de palabra le había ofendido, era sin duda porque se sentía muy avergonzado de haberme abandonado la pasada noche, cuando tan triste y solo me encontraba, y quizás más le necesitara. ¡Pobre Pelayu! ¡Qué alma más humana tenía, y a cuántos humanos, el alma de los rabiosos perros les dirigía! Me agabuxé (agaché) a su lado, envuelto yo por una sana, jovial, y angelical alegría, le besé su rostro varias veces entusiasmado, y acaricié con gozo su fino y sedoso cuerpo, y olvidándonos entrambos él de su cobardía y yo del rencor que pudiera por su gesto guardarle, nos fusionamos en un abrazo risueño y cariñoso, donde él dando pequeños ladridos por los que manifestaba su alegría y pena, me lamía una y mil veces las heridas que adornaban mis mexietchas (mejillas), y quizás se estuviese jurando, que aunque le costase la vida, nunca de mi lado se alejaría. Toda aquella tarde, estuve jugando al «llanque» y a la «palombietcha» con el único amigo de verdad que en la aldea tenía que se llamaba Muel. Pobre amigo mío, murió cuando apenas tenía veintiocho años, reventado por el más duro y esclavizante trabajo, que desde su niñez y en mi compañía, fustigados por el hambre y la necesidad, entrambos y dos a las severas órdenes de su padre, como serradores en casi todos los montes de mi Asturias, habíamos llevado a cabo, al final, su cuerpo ya deshecho, explotado y gastado, fue consumiéndose en la triste soledad del sanatorio del Naranco, donde murió devorado por una tisis galopante. Tenía Muel dos o tres años más que yo, y sin embargo éramos los dos de la misma estatura, y empezamos a serrar madera manualmente los dos en el mismo día, teniendo yo en la sazón, tan sólo trece años, fue nuestro maestro su propio padre, y nos trataba como nadie se puede imaginar, ya que no había día, que no nos untara ‘l focicu (nos azotaba) por lo menos un par de veces. No es que aquel hombre y excepcional trabajador fuese malo, no nada de eso, es que el pobre precisaba por fuerza mayor, para poder desarrollar el duro trabajo del serrador, que nosotros hiciésemos el trabajo de hombres y no éramos nada más que dos niños. Digo yo que aquella tarde, le conté a mi amigo Muel, como había encontrado en la montaña la cueva de las armas, y así hablando de nuestros proyectos, acordamos que al día siguiente subiríamos hasta ella, para jugar hasta cansarnos con aquellos juguetes de verdad. Así es que a la oscurecida retornamos cada uno para su casa, saboreando por adelantado lo felices que al día siguiente habíamos de ser. Caminaba en pos de mí, tan contento y satisfecho como siempre mi buen Pelayu, sin preocuparse para nada de que él, era un esclavo de Manín, y no un ser libre que pudiese hacer lo que más le conviniese, pero al llegar a la esplanada donde asentada estaba la bolera, lugar clave donde se reunían todos los vecinos de la aldea, después que concluían sus trabajos, bien fuese para charlas y cambiar impresiones, o para jugar unas partidas a los bolos, como cuento, allí estaba Manín, en diálogo con unos vecinos, ya de retirada para su casa después de haber encerrado las cabras, cuando vio a su desleal Pelayu, que muy contento y moviendo con gran felicidad su rabo, me acompañaba a mí, como si yo fuese en vez de él su amo, dejó a su contertulio con la palabra en la boca, y cambiando su pacífica charla por la riña loca, embistiome a mi con ofensiva y pecaminosa palabra, al mismo tiempo que con la vara que portaba en su mano, descargó sobre el confiado Pelayu tal varazo, que a quedarse el pobre tan sólo un segundo condoliéndose del acuciante dolor que en su cuerpo se anidaba, seguramente que hubiese llevado sobrada ración de varazos, que fácil la dejarían sin vida in situ. Pero no hizo tal cosa mi buen Pelayu, sino que salió huyendo como alma que se lleva el diablo, lanzando en el aire ladridos, que yo creo que no eran por el profundo sufrir que le proporcionara el castigo, sino que en su lenguaje, seguramente maldeciría aquella bestia con figura humana, que era capaz de azotar despiadadamente a un inocente niño, o de asesinarle a él mismo, que no se encontraba con más culpa, que de despreciar a su amo, por canalla y miserable. Y lo propio que Pelayu hizo, no lo dejé yo para más pensado, y a la vez que me perdía en la carrera, huyendo de aquel reptil repugnante y asqueroso, recuerdo que con rabia enloquecida yo le dije: ¡Fíu de put, baldreyu, llimiagu! (Hijo de puta, cobarde, rastrero, baboso..., etc., etc.). Pero miren ustedes por donde, estaba mi madre allí cerca en casa de una vecina hablando de sus cosas tranquilamente, cuando al sentir al Manín que me ofendía, al perro ladrar por la caricia que había recibido, y a mi insultándole poniéndole como un pingayu (de lo peor), salió mi madre de casa de su vecina, con todos sus muchos ánimos aviesporáus (envenenados, aguijoniantes), y cogiendo un palo que allí a mano había, bien seco y sudado, porque hiciera su servicio sirviéndole de mango a una fexoria (azada), se dirigió con extrema rapidez y silenciosamente al lugar donde Manín estaba, y sin decirle ni una sola palabra, empezó a darle palos con aquel formidable mango, que la suerte a Manín le cupió de que nuestros vecinos la detuvieran, porque sino, creo que le hubiese matado. «LA MULTA O EL REFORMATORIO» Al día siguiente, mi amigo Muel, yo y Pelayu, subíamos alegremente hacia la montaña, con locas ansias de llegar pronto a la cueva, con el infantil y firme deseo, de jugar hasta saciarnos con aquellas armas, recuerdo a mi querido amigo, futuro candidato al igual que yo, a la penosa esclavitud que como serradores nos aguardaba, la veo con su sana sonrisa, pintada en sus pequeños y vivarachos ojillos azules, acariciar una y otra vez, con una alegría inmensa aquellas armas, no existía para nosotros en el mundo, en aquellos felices momentos, nada que pudiésemos apreciar tanto, como aquellos mortíferos juguetes, de los que en la sazón, éramos los únicos señores y dueños, nos hallábamos fuera de la cueva, enredando cada uno con su escopeta, y una canana repleta de cartuchos colgada del hombro a la bandolera, Pelayu, desentendiéndose de nosotros mitigaba su hambre cazando grillos y mariposas, o cualquier otro insecto que plugiérale y fuérale rentable para entretener su enflaquecido estómago. Después de cansarnos de hacer la instrucción marcando el paso con la escopeta al hombro, emulando a los soldados cuando hacían prácticas en nuestra aldea, yo le dije a mi amigo señalándole el lugar, que desde aquel mismo sitio, yo había tumbado de dos certeros disparos al cabrón de mi amo. Muel, sacando dos cartuchos de la canana y metiéndolos dentro de la recámara de su escopeta, me dijo que él también pudiera haberlo hecho, y para asegurármelo de que no marraría el tiro, me señaló una piedra rojiza que había muy cerca de donde muriera el chivo, y a la par que se ponía la escopeta en el hombro para materializar lo que había asegurado, me decía ilusionado: —¡Fíxate Xulín!, ya veras cómu la desfaigu nun fatáu de cachiquinus—. (—¡Fíjate Julín!, ya verás como la deshago en mil pedazos—). El doble disparo retumbó dentro del natural silencio de la montaña, como si se tratase de un ruidoso trueno de las tormentas de los veranos, las águilas y los cuervos, así como todos los pájaros y animales que moraban por aquellos aledaños, moviéronse de sus lugares, graznando las aves al levantar el vuelo, y quizás las alimañas agudizasen al oído para saber el peligro que pudiese traerles aquel espanto. Hasta Pelayu dejó su caza insectívora para ladrar desaforado, como si presintiera que otro cabrón había sido abatido, que le haría de nuevo volver a hartarse, o tal vez nos estuviese reprimiendo, queriendo con su lenguaje decirnos, que aquella xuxeante folixa (crecido ruido, alegría, juerga, etc., etc.) que tan amanicomiadamente entamábamos (enloquecido ruido que hacíamos) no iba a reportarnos buenos resultados. Lo cierto fue que mi querido amigo Muel, no atinó a deshacer aquella rojiza piedra contra la que había disparado, y yo alegrándome por su fracaso, cargué con rapidez mi escopeta, me la puse en el hombro, y disparé contra aquel blanco otros dos disparos, tampoco pude yo hacer puntería, y él mofándose de mí, cargó de nuevo su escopeta con notoria alegría, a la vez que me aseguraba que de aquella no fallaría, volvía a disparar sin importarle para nada el tremendo culatazo que nos solían dar aquellos guerreros artefactos. Y así, una y otra vez, atenazados por un gozo y felicidad que nunca con tanta fuerza a nuestros juveniles espíritus había con entera libertad creado, disparábamos con alegría ilusionada contra aquel aproxetáu cuctu (enrojecida piedra), creyéndonos guerreros invencibles, o cazadores afamados. Muy posible yo me creyera un jefe poderoso, justiciero y honrado, que cada disparo que hacía, l'eszarapaba les vidatches d'uno de lus baldreyus homes, que habíen achuquináu ‘l miou padre. (Le deshacía las sienes de algunos de los cobardes hombres que habían asesinado a mi padre). Lo cierto fue, que tras de quemar veintitantos cartuchos cada uno, la piedra seguía en su sitio, y nosotros un poco desilusionados, hicimos un pequeño descanso, en el que acordamos cambiar de blanco. Disponíamos de nuevo hacer más atinadas prácticas sobre el rugoso y fuerte tronco de una encina, cuando Pelayu salió de junto nosotros y con apremiante prisa ladrando, contra un intruso que nos visitaba, guiado al parecer por el atronador ruido, que con nuestros alegrativos disparos formábamos. Era nuestro mal recibido visitador un rapazacu (mozalbete) que andaba por aquellos montes a la caza de la perdiz, que había endemasía nutridos bandos, que bajaban a veces hasta los sembrados d'arbeyinus y'oitres semáus (de guisante y otros sembrados) más alejados de la aldea, y ni el gran espantapáxaru tenía llixa de xebrayus (espantapájaros tenía fuerza para espantarlos). Jerónimo se llamaba aquel jovenzuelo indeseable, que había heredado de su padre toda la cobardía y males tales, que muchas gentes de mis lugares, le estarían rabiosa y odiativa, despreciable y asquerosamente maldiciendo, hasta que el Hacedor les llevara de este mundo tan poco lleno de humanidades. Era hijo de este sujeto tan maldecido, cacique de mi aldea con vuelos tales, que no del todo satisfecho con enviar para el otro barrio algunos de sus inocentes convecinos, en el acaecer se dedicaba, a que a sus vecinos la ley, que había, muy moldeable para dar por buenas todas las denuncias avaladas por caciques facciosos como él, se ensañara con crecidas multas, que al no tener dinero la gente aldeana para satisfacerlas, tenían que vender parte de sus ganados, y sabedores los tratantes por ser lobos de la misma camada aunque con diferente collor (color), que los campesinos tenían que vender sus reses con abonda priexa (mucha prisa) para satisfacer aquellas multas antes que se enrodietcharen (enredaran) peores males, pues como cuento, aquellas aves de rapiña de tratantes, se unían todos de tal manera, que lograban desbaratar los mercados hasta tal punto, que más que comprar, lo que hacían, era robar dentro de la ley a los aflijidos y siempre maltratados campesinos. Al quedarse los desdichados aldeanos sin sus ganados, por la causa de aquellas multas, que la verdad era nadie sabía que era lo que castigaban, aquellas asesinantes multas que la ley les inxertaba (injertaba), que les hacía dentro del acuciante temor que en aquel lleldar (ácaecer) era aterrante, deshacerse de sus ganados para pagar tan diabólicas y desnaturalizantes sanciones. Y como los campesinos, por lo menos en todas las embrujadoras aldeas de mi melgueira tierrina (dulce tierra), y me supongo que tal sucederá en todas las aldeyuelas del mundo, sin ganados de tiro no pueden trabajar sus erus (tierras), tenían que por fuerza mayor, agenciárselo aunque fuese dentro de las más viles condiciones, y así, el canalla de cacique de mi aldea, daba vacas, yegüas, cabras, y ovejas a la comuña (condición) que tan sólo el agobio de la desesperante necesidad hacíales aceptar, con lo que se condenaban a ser esclavos de un ganado que no era de ellos, siendo en la mayor parte de las ocasiones las ganancias completamente nulas, pues si una res se moría, se despeñaba, la mataban los lobos o la devoraba el oso, no la perdía el dueño, sino el comuñero, y así, de esta miserable forma, este canalla de cacique, explotaba vilmente a muchos campesinos que por imperativa necesidad, eran comuñeros de este indeseable asesino, que no había hecho la guerra en las trincheras, porque su cobardía era tan grande, que le había obligado a pasar toda la contienda escondido en los montes, y ahora que la guerra ya terminara, era cuando él verdaderamente la hacía, en la entristecida y enlutada paz que poseían las gentes de mis aldeas. ¿Cuántos despreciables seres como este nefasto individuo había en mi Patria... ? ¡¡Yo creo que honradamente debemos todos de reconocer, que había un par de ellos en cada aldea, y en las villas y ciudades me supongo que morarían muchos más!! Cuento que llegó el Jerónimo con su escopeta al hombro acompañado de su perro perdiguero ante la nuestra presencia, y ufanándose altaneramente quizás pensando que nos iba a hacer, lo que le diera la gana, nos dijo con apariencia muy enojada, al mismo tiempo que nos ofendía con sus palabras: ¡Haber decirme pronto, ¿dónde habéis robado estas escopetas?, si no queréis que vos falague ‘l llombu con ista bardiaca! (que nos moliera a palos todo el cuerpo con una vara que portába en sus manos). No despegó sus labios en el momento mi amigo Muel, porque el padre de aquel llabasquín (cerdo pequeño) era el dueño de los ganados de su casa, y por aquello de que el amo siempre, sin la razón con la ganancia anda, no le refutó pequeña palabra. Pero yo que ya me había creído que aquel babayu de guaxón (farolero, fantasma de mozalbete) se iba apoderar de mis armas, las que yo creía que eran de mi entera propiedad, le dije sin miedo y desafiantemente, que aquellas escopetas eran mías, y que ni él ni nadie sería capaz de quitármelas. Entonces Jerónimo mirándome acusadoramente me replicó seguidamente con estas palabras que me condenaban: ¡Entonces... tu fuiste el que mató antes de ayer al chivo de Manín? ¡Si yo fui!, le dije envalentonado y poseído de una airada rabia, a la vez que le encañonaba con la escopeta y amenazándole firmemente le aconsejaba: ¡Fáinus el favore de dexanus nel nuexu antroxu, ya colar pel mesmu xeitu per únde sen chamate 'llegasti, se nun quiés que faiga nel tou ventrón, el mesmu buracu quei fexe nus fégadus del cabrón de Manín! (¡Haznos el favor de dejarnos con nuestra alegría, y márchate por el mismo sitio, por donde sin llamarte has llegado, si no quieres que haga en tu barriga, un orificio parecido, al que le hice en los hígados del cabrón de Manín!). —Y fue entonces cuando Muel valientemente apoyándome con su amenazante escopeta y con sus advertientes palabras le dijo: ¡Mira Jerónimo, no tiene nada que ver que mi padre se arrastre frente a vosotros, por el miedo de que le quitéis el ganado, pero yo ahora no soy mi padre, y si no sales en el momento corriendo como una exhalación (centella, rápido), me parece a mí, que te vamos a coser a perdigonazos! Justificándose Jerónimo con el atropello que en el miedo se cosecha, dio media vuelta y casi a las carreras, tomó las de villadiego, a la par que se alejaba murmurando no se qué amenazas. Su perro, quedose unos instantes olisqueándose con Pelayu, al que yo achuché (azuzé), y Pelayu que para engarradiercharse (pelearse) era una ardorosa fiera, saltó como un león, atacando con un furor endemoniado al fino can perdigonero, y si no es por Muel, me parece que allí en el mismo lugar que había muerto el chivo, Pelayu hubiera despachado, aquel hermoso, cariñoso e inocente perro. Quedámonos muy satisfechos y gozosos, a la par que en nuestros espíritus, navegaba el orgullo perfumándose con la vanidad Humana, y todo, por haber acoyanáu ya féchule moscar ameruxáu de miéu (acojonado y haberle hecho huir, lleno de miedo) al hijo de uno de los amos de la aldea, que en un principio se había creído, que le sería sencillo hacer con nosotros cuanto le viniese en gana. Durante algún tiempo, estuvimos llindiándu (vigilando, cuidando) a Jerónimo por ver el camino que se tomaba, pues teníamos el temor que se ocultara para después sorprendernos, pero no fue así, y al final muy contentos ya le vimos corriendo que se las pelaba en compañía de su perro, desembocando en el pedregoso camino que le conducía a la aldea. Sabiéndonos libres del temor del adefesio de Jerónimo, y olvidándonos en el mismo instante de cuanto con él nos había acontecido, volvimos a nuestro peligroso juego, de disparar las escopetas contra diferentes blancos, y así, hablando de nuestras cosas con satisfacción que nos embargaba dentro de una felicidad pasajera, deslizábase el tiempo sin enterarnos, hasta que a la postre, dimos fin a todos los cartuchos que teníamos, y fue entonces, cuando decidimos esconder las armas en la cueva, y con los hombros doloridos por las sacudidas que nos propinaban las escopetas por los disparos, disponíamosnos muy contentos en el regreso para nuestras casas, y para simular que veníamos de la leña, agenciámosnos unos tochacus de pochiscus (leños de encina) y poniéndonoslos al hombro, bajamos corriendo por entre los vericuetos y las serpenteantes sendas, hasta llegar al camino real que nos conduciría a la aldea. El ubérrimo valle de alegría alborazada, que poblaba por entero nuestros espíritus, viose en unos segundos nublado y con rapidez cubierto, por un zozobrante y temeroso manto, nacido del retrato que nuestros ojos hicieran, cuando a la entrada de la aldea, justamente en el mismo lugar donde por costumbre, mi amo solía esperarme para xebrar (apartar) sus cabras, estaban aguardándonos los guardias, en la alegre compañía de Jerónimo, que poseyendo las mismas indeseables zunas (costumbres) que su padre, no había perdido ningún tiempo en ir hasta el cuartelillo para delatarnos. Yo tentado estuve cuando me percaté que eran los mismos guardias que el día anterior me habían cobardosamente martirizado, de tirar los garbetus (leños) que llevaba en el hombro, y salir corriendo para huir de aquel verdugo que sonriéndose ladinamente, quizás estuviese pensando su enrevesada y nefastosamente, el volver a esforgayame (arrancarme, estriparme, deshacerme) la única oreja que me quedaba sana. Sin embargo, logré dominar el miedo, y dejando a Muel que abriera la marcha, llegamos a la postre ante la presencia de ellos, y aquel canalla de guardia, no se dirigió a Muel a pesar que unos metros delante de mí iba, sino que vino sonriendo malignamente hacia mí, con las mismas asesinas intenciones que el hambriento lobo lleva, cuando para satisfacer sus ansias del espíritu y la carne, sin el menor miedo se lanza, sobre el inocente corderillo que no tiene a nadie que le defienda. Antes de dirigirme la palabra, aquel demonio con tricornio, que a fe mía desprestigiaban, porque hermosa para el pueblo es la esclava de la Justicia, cuando todas sus obligaciones y credos justamente da cumplidas. Digo yo, que lo primero que hizo fue cogerme mi oreja sana, apretarme un poco para ponerme en atención, y luego mirándome altanera y sonrientemente me dijo: ¡Ahora ya no me negarás de que no has sido tu quien disparó sobre el cabrón de tu amo, y me supongo que también me dirás, dónde has conseguido las armas, maldito pilluelo, hijo de una bruja y de un rojo republicano, o comunista sin entrañas! Tiré los tochucus (leños secos) al suelo apremiado por el dolor que de rabia me desencaldaba (deshacía), con tan mala fortuna que por mí no había sido pensada, que diéronle en las piernas de aquella fiera uniformada, y gran dolor en él tuvo que lleldarse (hacerse), porque dejó de esfarugarme (deshacerme la oreja), para acariciar con gestos de dolor la caña de una de sus piernas, al mismo tiempo que yo hacía lo propio con mi oreja, que ya colorada como una guinda, me resquemaba como si estuviese ardiendo. Mirome con ojos extraviados por la rabia que le enloquecía, y siendo mayor la fuerza de su cobardosa entraña ya en poder de las iras que lo movilizaban, que el dolor que su cuerpo sentía, soltome de revés dos guantazos, que dieron conmigo en tierra, con el rostro manando abundante sangre. Fácil siguiese abofeteándome, pues ya estaba enclicándose (agachándose) para hacer conmigo vayan ustedes saber qué, cuando intercedió su compañero que asiéndole por un hombro, con desprecio y enfado le dijo: ¡Lo que terminas de hacer con este pequeño es una canallada, y como otra vez intentes tocarle del pelo la ropa, te las vas a entender conmigo! ¡¡Estoy harto de tus abusos, y de tus odios y desprecios por todas las gentes desgraciadas!! Ayudome aquel buen guardia a levantarme, y después con su propio pañuelo limpiábame el rostro de sangre, y al parojo que esto hacía cariñosamente me decía: ¡Te juro que nadie te volverá a martirizar más pequeño, y ahora si tu quieres, y que conste que ni te ordeno ni te obligo a contarnos nada, dinos de una vez dónde están esas malditas armas que tanto doloroso daño te han originado! Dime cuenta pronto que de seguir negando no sacaría en limpio nada, ya que el baldroyán (cobarde) de Jerónimo había descubierto ya todo, y a poco listos que fuesen, nada más que les conduciese al lugar donde nos había sorprendido, darían pronto con la cueva, donde se ocultaban las armas. Así que acompañado de Muel y de Pelayu, y seguido de cerca por los dos guardias y el delator de Jerónimo, guielos a paso rápido por entre las vegetativas y pedregosas sendas que serpenteaban por casi inaccesibles lugares, pronto me alegré al comprobar cómo aquel despreciable guardia que tan sañudamente me había martirizado, abarquinaba (respiraba) con penoso trabajo, al mismo tiempo que se deshacía en copiosos sudores el condenado, lo mismo que la manteca fresca expuesta al sol en el verano. Al observar el penoso esfuerzo que aquel guardia repugnante y gordo, imbécil y malvado, tenía que realizar para seguirnos, apreté más aun el paso, que casi se convirtió en carrera y que sólo Muel y Pelayu pudieron aguantarme alejándanos en cuestión de segundos un largo trecho de nuestros enemigos, que en el lleldar (acontecer), ya se habían detenido para hacer acopio de energías unos momentos. Aproximadamente aun no habíamos caminado ni una décima parte del trayecto que nos separaba de la cueva, y ya el llimiagu (baboso) de aquel guardia, se encontraba casi d'afechu despaxaretáu (deshecho), seguramente que antes de llegar al final, en la mente de aquel fucheiru (estercolero) humano, se dibujaría el ruin pensamiento, de maldecir a la ley que como enyordiáu pioyu (sucio piojo) servía, al cachiparru (parásito) que me había delatado, y a mí, por no haber seguido negando. Muel y yo con satisfacción nos reíamos de aquellas gentes, que en nuestras infantiles y sin cultivar mentes, habíamos retratado como personas que tenían menos llixa (fuerza, arte, valer, etc.) que un mure entre las zarpas de un gato. Estaríamos como a la mitad de la andadura, cuando la distancia que nos separaba ya era enorme, y a pesar que de continuo nos ordenaban que no corriésemos tanto y que procuráramos ir siempre a su lado, la verdad es, que ya les habíamos perdido todo miedo y que no les hacíamos el menor caso. Fue entonces cuando se me ocurrió la idea de decirle a mi amigo Muel, que cuando llegásemos al potchisquéiru (encinal), yo me adelantaría corriendo con todas mis fuerzas, para volver aquel mismo lugar antes que ellos lo hicieran, pero después de haber ya ido a la cueva, para poder esconder para nosotros, dos pistolinas muy atongadetas (bonitas, curiosas), que era una pena que se llevaran los guardias, y que nosotros podíamos esconder en cualquier lado. Y así lo hice, y logré regresar, mucho antes de que ellos, llegaran escadriláus (derrengados), claro que descontando a Jerónimo, porque éste andaba tanto como con la lengua si quisiera andarlo. El caso fue que los guardias aquel día se llevaron las armas, y a los cinco o seis días, regresaron a la aldea preguntando por mi madre y el padre de Muel, para llevarles hasta el cuartelillo, con el fin de no sé qué preguntarles o darles. Cuando mi madre en compañía del padre de Muel regresaron del cuartel, estábamos nosotros xugaretiándu (jugando) debajo del ñoceón (nogal grande) que había a la entrada de la aldea, que tanto como tenía de frondoso y grande, eran de pequeñas, escasas e insípidas sus nueces. De donde viene un adagio asturiano que dice: ¡Mucher grandie ande óu non ande, peru tantu s'espatuxa, comu senún lu fixera, en dalgún lláu fae bona atongadura! (Mujer grande, ande, o no ande, pero tanto si camina, como si no lo hace, por grande en todos los lugares estorba). «Claro que se me olvidó decir, que menos en el catre, para añuedar el cibietchu cundu nun hay oitra, pequenina, atongaina ya melgucira». (Para hacer el amor, cuando no hay otra, pequeñita, bien hecha, y tan dulce como lo que debe ser vivir en la gloria). Digo yo que al ver nuestros padres corrimos hacia ellos, y cuando ante su presencia nos encontramos, casi sin darme cuenta vi a mi amigo rodar por el suelo, por la fuerza vigorosa del tremendo castañazo que su padre le llantó nuna mexietcha (le plantó en una mejilla), pero antes de que yo me percatara del peligro que sobre mí se cernía, vime acochetáu (cojido, sacudido) por mi madre, que me allumbróu (alumbró) un mamplenáu (muchos) pescozones, tan seguidos y atinados, que me parecía que todos me llegaban en ringlera, no teniendo que esperar uno por el otro, para que no se enfadasen ninguno. Y allí mismo por este procedimiento que nuestros progenitores nos hacían, comprendimos que nada bueno los guardias a nuestros padres les habían hecho. Y claro que no era nada respetable ni justo, sino un atropello despiadado, inhumano, mezquino, repugnante y apartado de la Justicia a tanta distancia, como la que existe desde la Tierra hasta el Infinito Cielo. Resulta que la canallesca ley que en aquella para mí inolvidable época existía, nos había condenado a ir a un reformatorio, o a que pagasen nuestros padres una multa de ciento cincuenta pesetas en papel del Estado, en el término de treinta días. Y fue entonces cuando yo empecé a preguntarme, ¿que qué era lo que tenían que reformar en mi...? ¿Acaso entraba en la reforma que aquella ley que estaba por todos los rincones de la Patria haciendo encima de los vencidos y sus descendientes, asesinar a nuestros padres, hermanos, parientes y hasta madres, privarnos de nuestra libertad, y robarnos cuánto teníamos? —¿Aquella ley digo, todavía tenía que reformar algo más en mí, que en un principio ya no hubiese inhumana y endemoniadamente reformado? Yo que era en aquel lleldar un pobre niño de poco más de ocho años, condenado precisamente por la misma ley, a no tener jamás ya el amoroso cariño de mi padre, yo que había sido condenado como todos los jóvenes hijos de los vencidos y encarcelados y asesinados padres, yo que estaba lleno de hambre, de miseria, de sufrimiento y de una soledad inconsolable, yo que si quería comer un trozo de pan duro, tenía que caminar descalzo y medio desnudo, por entre las zarzas y guijarros de las montañas, esclavizando mi cuerpo y mis sentidos, en el cuidado de unos ganados que no eran míos, a mí, a un ser así de natural, puro, desamparado y desgraciado, ¿aún quería aquella entroyada (sucia) ley reformarme por considerarme malo? —Yo nunca he sido político, pienso ahora, ni tampoco con mis palabras harto vulgares y aldeanescas, pretendo fomentar el odio hacia nadie, soy ante todo un liberal disciplinado, que ama a mi Patria, por la que estoy en cualquier momento dispuesto a morir, pero me creo con el suficiente derecho de contar al mundo de cuanto yo he sufrido, que es el retrato de tantos otros huérfanos de guerra que lo mismo que yo tanto sufrieron, aunque más en duda, pongo que lo hubieran hecho, quiero contar todo lo que considero que siendo verdad, no debe ser olvidado, y desearía con toda mi alma, que mis palabras tuviesen repílos (ecos) más clarividentes, que los que en su origen se formaron, para que llegasen a todos los oídos, y en sus mentes gigantesca Humanidad digna y justa edificasen, que diera paso a una libertad liberal y disciplinada, que atrancase (cerrase, peslase) sus puertas a todo cuanto no fuese digno y honrado, de esta sencilla y natural manera, la fraternidad sería por primera vez, el tesoro más puro, luminoso y deseado, que la Humanidad en toda su existencia hubiese conquistado. En este relato, que para muchos críticos comedores, que sólo saben fartase comu gochus (comer como cerdos) e intentar con sus medios deshacer lo que alguien con más capacidad creativa que ellos, más bien o peor ha edificado, digo yo, que muchos críticos fanáticos defensores de normas idealísticas, que con sus leyes en la ocasión asquerosamente convencionales, que lograron deshacer el destino que a mi vida creo que le pertenecía, al igual que a toda la generación de los hijos de los perdedores, no les agradara en absoluto, que un hombre que fue despojado de cuanto poseía, y empujado vengativa y canallescamente al arroyo, cuando él por ser un niño, no podía defenderse, tenga ahora la osadía, con sus pobres medios culturales, d’abayucar la trelda (revolver la porquería), que nadie hasta el presente, tan ajustada y verídicamente pudiera contar jamás. Digo porquerías, pues es eso precisamente lo que suelen dejar las secuelas de una guerra civil, y pobre de aquellos países que la sufran, porque sus hijos quedarán divididos, y los perdedores, tendrán que soportar un yugo, que más flojo, o menos prieto, esclavizándolos los ha de postergar. En este relato retrato yo, al vencedor y al vencido, menos al perdedor de quien soy hijo, ya que he tenido la desgracia de conocerle cuando el desventurado ya era un vencido, pero con el vencedor he vivido siempre, sirviéndole con decencia y honradez, silenciosamente observándole siempre, y no recibiendo de él, nada más que calamidades y ofensas, y sin embargo, nunca le odié, siempre disciplinadamente le serví, y si en el lleldar se siente ofendido por lo que de verdad digo, espero que se comporte conmigo, de la misma manera que con él siempre yo he hecho. Sé que estas narraciones no se han de publicar en mi Patria, porque la censura no permitirá que el hijo más humilde, cuente una verdad que denigra no a mi querida y noble España, sino algunos de sus inamovibles sistemas, pero tengo la firme certeza, que algún querido hermano país, sin el menor odio ni rencor sí ha de hacerlo, y con esta mi voz del pueblo, sencilla y natural, ubérrima y estéril, millones de seres de la Tierra habrán de saber, que hoy todavía, vive en mi Patria, la mitad de una generación, descendiente de los perdedores de la sanguinaria Guerra Civil que empobreció a la más maravillosa nación del mundo como es mi España, apartados de todo acceso a cualquier puesto de responsabilidad, bien en el gobierno, en los sindicatos, o en cualquier otro lugar, de responsabilidad de la Patria. Y desde aquí, invito a todos los españoles para que investiguen esto que he dicho, y ya verán como es una verdad, que no admite discusión posible. Cuánto placer sentiría yo si me pudiese expresar con ustedes en la maravillosa, ancestral y rica Lengua Asturiana, pues para mí, decir las cosas en Castellano es un verdadero fastidio, con tantos puntos y comas, y demás signos ortográficos, que para un hombre sin estudios de ninguna clase como yo, es una verdadera tortura, pues mi imaginación que idea y piensa con la fuerza de un enorme río enloquecido, a la hora de querer contar estas copiosas cosechas, que hasta en los mismos sueños me alumbra, cuando me pongo a escribir todos estos pensamientos y acaeceres, al expresarlos en español, meto la pata hasta los corbétchones, por esto ruego me perdonen, y háganse a la idea, de quién les está hablando, no es nada más que un humilde aldeano, sin más escuela que la siempre dura universidad de la vida. Y con la fortuna o desgracia de haber nacido con el embrujador duende de ser soñador, no por aparentar, por ocio o por estudio, sino con la intima necesidad que me tortura el alma, al mismo tiempo que me embarga dentro de una felicidad, que me hace en ocasiones ser dichoso, sin jamás haber sido feliz, y en otras dimensiones me llena de tal tristeza, que en apariencia sin sucederme nada, me encuentro tan apenado y deprimido, que todo cuanto me rodea y hasta yo mismo, me parece la pestilente porquería, con que se harta sin jamás hastiarse, el nefasto diablo al que entusiasmados y egoístas servimos. Enteponíu colaba you dellantre de miou madre, espatuxandu caleya adiantre, afalau per las engafuráes pallabres de miou má, camín de la nuesa teixá. (Conducido corría yo delante de mi madre, caminando rápido calleja arriba, arreado por las envenenadoras palabras que mi madre me dirigía, a la vez que hacia nuestro hogar nos acercábamos. Yo miraba arisco para ella, pensando que me iba alcanzar presto, para propinarme ante mis vecinos, otra somanta (paliza) como la que de aun mi cuerpo se condolía. Al fin llegamos a nuestra casa, y ya en ella encoyíu (encogido) por el temor, aguardaba resignado que mi madre calmara su furia dándome una nueva cuera, que mereciéndola, no la merecía. Estaba visto que llevaba unos días, que todos los golpes me habían elegido a mí para sus descansos, primero el cobarde de mi amo, que con sus asquerosas manos, me había puesto el rostro, tan descalabrado que no había en él un lugar sano donde coyera una guya (cupiera una aguja), después el canalla del guardia, que me dejara las orejas tan maltratadas, que me parecía que no eran mías, y para finalizar mi madre con aquella argurtóuxa tocata que m'apurriera (alta paliza que me propinara), que según me parecía, no había sido nada más que la parba (desayuno breve) de la que se esperaba Furibunda y desesperada asiome mi madre por mis maltrechos hombros, y al mirarme yo en sus hermosos y enojudos ojos, pude ver en lo más profundo de ellos, el desmesurado amor que la pobre me tenía, y lejos de azotarme como yo pensaba, sólo me preguntó muy apenada y preocupada: ¿De dónde vamos a sacar esas ciento cincuenta pesetas Xulín? ¡En alguna parte hijo, nos las agenciaremos, porque yo no permitiré que esta canallesca ley, hecha por indeseables sin entrañas, te lleven al reformatorio, donde ellos se tenían primero que reformar, para no seguir sembrando entre los desventurados vencidos, tanta vengativa y nefastosa canallada! Al día siguiente al rayar el alba, después de desayunar el rabón, (leche ácida cocida con harina de maíz) del que yo sí que me harté, pero ella la pobre apenas comió unas cucharadas, armada mi madre de un azáu (hacha) que había pedido prestado a un vecino, y yo de una foiceta (hoz) de podar la leña, fuimos al monte comunal a baltiar (cortar) leña, pues un carro de leña de encina, roble y espinero, que pesaba más de tres mil kilos, pagaba el maestro panadero, de la única panadería que había en el concejo, cincuenta pesetas por él, así que teníamos todo un mes por delante, para preparar los nueve mil kilos de leña, que nos proporcionarían las ciento cincuenta pesetas, con las que calmaríamos las iras de aquella inhumana ley, que tan despiadadamente nos había castigado. Parecía que mi madre poseía la fuerza del más intrépido de los hombres, talmente era un gigante que con una fiereza incomparable, chorreando sudor y espelurciada su rubia cabellera al viento, cortaba sin el menor descanso encinas, robles y espineros, mientras que yo imitándola en cuanto podía, podaba aquellos arbustos con el más grande de todos mis entusiasmos. Serían las tres de la tarde y no habíamos hecho aun el más pequeño descanso, cuando mi madre me dijo que buscase caracoles, que se criaban en abundancia por aquellos lugares, tal cosa hice mientras que ella prendía un buen fuego, y allí asamos los caracoles que al ser atacados por el calor, estiraban su cuerpo asándose perfectamente, y fue aquella asquerosa comida la que mitigó nuestra hambre. Y así un día, y quince, y veinte, hasta que logramos preparar sin desfallecer ni descansar, los tres carros de leña, acarreándolos a las costillas, en otras ocasiones poleándolos (haciéndoles rodar) por entre los zarzales y las peñas, hasta poder llegar con tan copiosa cantidad de leña, al estratégico lugar donde el panadero con su carro, pudiera cargar la leña. Estábamos embalagándola (apilándola) mi madre y yo muy ufanos y satisfechos, de la difícil victoria que habíamos en tan escaso tiempo conseguido, porque en duda pongo, que pocas gentes en todo el Universo en las circunstancias que nosotros nos encontrábamos hubieran podido lograrlo. Digo yo que en tal trabajo nos encontrábamos amontonando aquella leña, que todos los tochos (leños) medio descortezados por la cantidad de veces, que fue menester rodarlos por entre los cuetus (piedras) que poblaban aquel xerrapeíru (sierra) daban señales y no por los cortes de las herramientas, de haber sufrido lo indecible por encontrarse despeyexáus (despellejados) hasta casi el total emporricamiento (desnudez) de las arnas (cortezas) que los cubrían. Nuestras físicas humanidades se encontraban tan maltrechas después de tantos días de sobrehumano trabajo y de raquíticos y deplorables alimentos, que tal parecía que éramos cadabres (cadáveres) vivientes, sino supiesen cuantos nos conocían, que éramos dos invencibles barras del más puro acero. Yo descalzo de afechu (del todo) y mi madre con las alpargatas dándoles vueltas alrededor del tobillo, imposibilitadas del menor encatesu (remiendo) todas nuestras escasas vestiduras lucíanse tan acuchilladas, como si fatáus (muchos) puñales anárquicamente las hubieran rasgado. Y nuestras pieles por todos los lados se encontraban arraguñáes (arañadas), pinchadas, magulladas, en definitiva martirizadas por las piedras, por los espinos, por la infinidad de arbustos que en aquella sierra casi inaccesible para las mismas cabras, yo y mi madre como dos guerreros invencibles, cortamos aquellos tres carros de leña, que al decir de mi madre, servirían estupendísimamente bien para amagostar (asar) a la propia ley, y a los sinvergüenzas y deshumanizadores fascistones que la vieran fechu (hubieran hecho). Y en postura tan deplorable se empobrecían nuestros desventurados cuerpos, por todo lo contrario, nuestros espíritus se lucían sanos y fortalecidos, orgullosos y alegres, por haber conseguido aquel trabajoso y casi imposible triunfo. También solía decir mi madre dentro de una rabia y desilusión enfurecida, que si los «roxus» (rojos) hubiesen batallado con el mismo ardor, e indómito entusiasmo que nosotros habíamos puesto, todos los fascistones de Europa serían nada para vencerlos, ni en lo más mínimo. Vuelvo a repetir, que concluíamos mi madre y yo de empericotar (apilar) los cuatro leños que faltaban para dar por terminada aquella proeza, cuando la diosa fortuna nos vino a visitar en la forma de Falu el maderero, que más o menos, esto fue lo que nos hizo, y nos dijo: ¡Buenas tardes Lluza!, que así era como llamaban en asturiano a mi madre, ya que en castellano su gracia es Luzdivina. ¡Se ‘l tou home allevantara la motchera, ya te viera a tí ya ‘l tuo fiyiquín, nel estáu que vus deixó la llamazoúsa ley del venceor, paime amín, qu'el probetayu espavoríu per tan grandie inxusticia, oitra vez se morrería! (Si tu marido volviera al mundo y te viera a ti y a tu pequeño hijo, en la situación que os ha dejado la fangosa ley del vencedor, me parece a mí, que el pobre lleno de un enloquecedor pavor por tan grande injusticia, otra vez se volvería a morir). —Recuerdo yo muy bien, lo mismo que si en este momento de nuevo lo estuviese viviendo, lo que me ha hecho esta canallesca ley que ahora a ti te martiriza, cuando en los frentes de Teruel me cogieron prisionero. Me internaron en un campo de concentración, y me dieron más palos que días me quedan de vida, aunque muerra tan viétchu (muera tan viejo) como Marcelín el de Fresnedo, que le llevó Dios cuando pasaba de los ciento diez años. Como comida nos daban una lata redonda de sardinas o bonito, que los prisioneros le llamábamos «el reloj», ya que así era de pequeña. Cuando te salía podre, que sucedía la mayor parte de las veces, te pasabas el día haciendo vigilia. ¿Cuánto te va a dar el panadero por esta leña Lluza? ¡Hombre yo creo que son tres carros buenos, y como está pagándose a diez duros el carro, pues me dará treinta! ¿Algamate? (alcánzate para la multa). ¡Sí Falu, ye lu xustu! (Es lo justo). Rafael, que así se llamaba Falu, (uno de los hombres más honrados, trabajadores y enteros que yo he conocido), a la vez que del bolsillo interior de su chaqueta sacaba la cartera dijo: ¡Mera compañera, voy a venir con el camión de la compañía maderera y llevar toda esta montaña de leña a Trubia, yo te voy a entregar ahora por ella trescientas pesetas, si después vale más, ya te daré el resto, y si vale menos, considera ese dinero que te di, como regalo de un roxu decente ya honráu comu tú le yes miou neña! (Rojo decente y honrado como tú lo eres mujer). Al día siguiente que era feria semanal en la capital del concejo, pidiole mi madre prestado a una buena vecina amiga suya un paxiechacu (traje, vestido) y unas zapatillas, y así vestida de prestado la pobre, se trasladó bien de mañana a la Villa, pagó la multa a aquellos canallas que servían a una ley tan ultrajante, que a los vencidos y sus inocentes descendientes peor que a apestosos esclavos nos trataba. Luego, después, compró ella un paxietyín (un vestidito), unas zapatillas y unas madreñas, para mí, un buzo, que era la vestimenta que entre los pobres se estilaba, unas alpargatinas y unas fuertes madreñas, y después de mercar algunas cosas necesarias, vino para casa la mar de contenta y satisfecha. Y ahora yo me pregunto a muchos años de distancia, viviendo aquellos por mí vividos pisoteados y vengativos tiempos, ¿a qué asesinas, sucias y cobardosas manos, irían a parar, aquellos nuestros dineros, ganados con el sobrehumano esfuerzo y la más justa honradez, manchados por la sangre de nuestras heridas producidas en el agotador trabajo, y mojados por tantas gotas de sudor, como de estrellas debe de haber en el infinito cielo? ¿No se dan cuenta amigos lectores, que injusticias como ésta, o de otra índole aun mayores, deben de contarse al Mundo, pese a quien pese, para quienes las escuchan forjen en sus sentimientos, de que en toda guerra, y sobre todo las civiles, dejan tras de sí, primeramente el dolor más deshumanizante, después las venganzas más pervertidas, que darán vida con fuerza ilimitada, a la repugnante, sanguinaria y odiosa fiera, que todo ser humano, desde los primitivos tiempos de su nacencia, lleva celosamente escondida, en el apartamiento más oscuro y más brillante de su espíritu, donde se mueve gozoso el sentimiento humano, tras de saber que a su Prójimo bien le ha hecho, y se revuelve envilecido, encanallado y airado por el odio y las iras endiabladas, cuando también comprende que a sus semejantes, en el dolor y el sufrimiento los ha sumergido. Y fue precisamente a estos desatinados sentimientos, manejantes en aquellos tristes momentos, de las inhumanas leyes que regían los destinos de mi Patria, donde fueron a parar mis dineros, mis primeros dineros, ganados con más santidad y honradez, que pueda llevar dentro la propia Hostia Santa, que es tanto como decir, que sólo los mismos demonios faltos de toda conciencia y sin el más mínimo sentimiento de honestidad, podrían sin sentir asco de sus propias personas, apoderarse de los honrados y muy fatigosos trabajos, de una viuda de los roxus (izquierdistas, rojos, por el mismo estilo), y de un huérfano de los mismos. ¡¡Yo creo, que como aún no habían satisfecho sus ansias asesinas, con la muerte de mi padre y de tantos inocentes, precisaban en el momento que preciso les venía, afestinarse en postres con el esfuerzo y sufrimiento de sus deudos!! Durante algunos días viví yo jugueteando por la aldea, mi vida sin ninguna preocupación, muy contento porque iba vestido con aquel mono nuevo, más delgado que un papel de fumar, ya que se me había esgazáu (roto) por más de media docena de lugares, pero aún así, a mí me parecía que llevaba puesto, mejores galas que el mismo vencedor, que poco lucía sobre sus costillas, que se le pudiera denominar verdaderamente honrado. Mi madre mientras tanto, seguía incansablemente trabajando por las tierras de los vecinos, sin jamás cobrarles ni una peseta de sueldo, pues ella tan sólo quería, que al cambio de sus sudores le dieran una cestina de patatas, una fontadina de farina, ou de fabes lu mesmu foran prietes que blanques, d'arbeyinus ou d'oitra cebeira, dalgún terreñaín de lleiche, mazá, tarabazá, ‘n culiestrus ou cabantes de brañar. (Una fuente de harina, o de alubias de cualquier marca o color que fueran, de guisantes o de cualquier otro cereal que fuera, algún jarro de leche, desnatada, cuajada, o la que alumbran las vacas recién paridas, o de la que terminasen de ordeñar a una vaca de leche). Ella llegaba todos los atardeceres a nuestra casa, sudorosa y cansada, pero resplandeciente de alegría, porque en su mandil traía mi comida. Luego, después de que yo me hartaba, nos acostábamos los dos en aquel jergón de sacos, repleto de hojas de maíz y también de pulgas, y abrazada a mí, se quedaba muy pronto profundamente dormida. Yo que desde niño he dormido poco siempre, quizás para hacer bueno el dicho que de camino me invento, que considera al que poco duerme más infeliz, que quienes tienen la dicha de dormir prácticamente, dentro de estos mis desvelos, en la silenciosa tranquilidad de la noche de aquella amplia sala desmueblada, cuyas paredes y techo estaban del sarro que deja el humo, y plagadas de arroxetáus (enrubiecidos) goterones, que ponían al descubierto las primeras pinturas que habían tenido, fendíu (cortado) de continuo este silencio, por el risueño y sórdido murmullo que alumbraba el pequeño río que vertiginosamente se deslizaba a menos de diez metros de nuestra casa, y otras veces también era enruxeráu (alterado) aquel silencio, por los ladridos de los perros de la aldea, o por el cante siempre misterioso y apabullador que hacen las curuxas (buhos) en la noche, cuento yo en que estos desvelos, observaba el placenteroso dormir de mi madre, con su respirar acompasado, fuerte y sano, con todos sus acerosos músculos, con naturalidad relajados, talmente parecía mi madre del todo inofensiva, mas sin embargo, aquel perfecto y vigoroso cuerpo que acoplaba fuerzas en el descanso, de la misma natural manera que agigantadamente dormido descansaba, cuando despierto se hallaba, se transformaba en un invencible e incansable guerrero, condenada ya a luchar en l'engarradiétcha del trabayu (la pelea del trabajo), todos los momentos de su vida, por los mismos endemoniados vencedores, que primeramente le habían achuquináu ‘l sou home ya lus sous fíus. (Asesinado a su marido y a sus hijos). Y ahora que ya todo ha pasado, y lejos de olvidarlo se agiganta cada día más en mi mente, yo me pregunto, que si mi madre no hubiese sido así de luchadora, de brava, de valiente y honrada, qué seria de mí y de ella misma, acosados en todo momento por la ley insana del vencedor, y xunius (uncidos) también para siempre, en el desventuroso carro de la esclavitud bien vigilada, por el látigo y la pistola del triunfador.Primer Diccionario Enciclopédicu de la Llingua Asturiana > carraca
-
6 get
ɡetpast tense - got; verb1) (to receive or obtain: I got a letter this morning.) recibir2) (to bring or buy: Please get me some food.) traer, ir a buscar, procurar; comprar3) (to (manage to) move, go, take, put etc: He couldn't get across the river; I got the book down from the shelf.) ir, cruzar, atravesar; tomar4) (to cause to be in a certain condition etc: You'll get me into trouble.) meter, arrastrar, poner5) (to become: You're getting old.) hacerse (por ej. mayor), volverse, convertirse6) (to persuade: I'll try to get him to go.) convencer, persuadir7) (to arrive: When did they get home?) llegar8) (to succeed (in doing) or to happen (to do) something: I'll soon get to know the neighbours; I got the book read last night.) conseguir, llegar a, lograr9) (to catch (a disease etc): She got measles last week.) coger, pillar, cazar, agarrar, contraer10) (to catch (someone): The police will soon get the thief.) atrapar, coger11) (to understand: I didn't get the point of his story.) coger, pillar, comprender, entender•- getaway- get-together
- get-up
- be getting on for
- get about
- get across
- get after
- get ahead
- get along
- get around
- get around to
- get at
- get away
- get away with
- get back
- get by
- get down
- get down to
- get in
- get into
- get nowhere
- get off
- get on
- get on at
- get out
- get out of
- get over
- get round
- get around to
- get round to
- get there
- get through
- get together
- get up
- get up to
get vb1. comprar2. coger / tomar3. recibir / conseguir4. llevarse5. hacer / ponerse6. traercould you get me a coffee, please? ¿me puedes traer un café, por favor?7. buscar / recoger8. llegarwhat time did you get home? ¿a qué hora llegaste a casa?how do you get to the restaurant? ¿cómo se va al restaurante?tr[get]1 obtener, conseguir■ she got £1,000 for her car le dieron mil libras por su coche■ what did you get in maths? ¿qué sacaste en mates?2 recibir■ how did you get that cut? ¿cómo te hiciste ese corte?3 comprar■ where did you get your jeans? ¿dónde compraste tus vaqueros?4 traer5 coger6 captar, recibir, coger7 pedir, decir; persuadir, convencer■ can you get her to lend us the money? ¿puedes convencerla para que nos deje el dinero?8 preparar■ can I get you something to eat? ¿te preparo algo para comer?9 familiar entender, captar, coger10 familiar poner nervioso,-a, fastidiar11 ganar, cobrar12 poner con; contestar, atender, coger; abrir■ can you get me the Embassy Hotel? ¿me puede poner con el Hotel Embassy?13 conseguir, lograr14 hacer algo a uno15 dar, alcanzar1 ponerse, volverse2 ir■ how do you get there? ¿cómo se va hasta allí?■ can you get there by bus? ¿se puede ir en autobús?1 figurative use ir, llevar■ where do you think she's got to? ¿dónde crees que se ha metido?1 llegar■ how did you get home? ¿cómo llegaste a casa?2 llegar a3 llegar a4 empezar a■ we got talking empezamos a hablar, nos pusimos a hablar\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLget along with you! ¡déjate de bobadas!, ¡no seas bobo,-a!to get along without something pasar sin algoto get better mejorarto get dark oscurecerto get dirty ensuciarseto get divorced divorciarseto get down on one's knees arrodillarseto get dressed vestirseto get drunk emborracharseto get into trouble meterse en un líoto get late hacerse tardeto get lost perderseto get married casarseto get old hacerse mayor, envejecerto get on somebody's nerves irritar a alguien, poner nervioso,-a a alguiento get one's own way salirse con la suyato get paid cobrarto get ready preparar, prepararseto get rid of deshacerse deto get tired cansarseto get wet mojarseto get worse empeorar1) obtain: conseguir, obtener, adquirir2) receive: recibirto get a letter: recibir una carta3) earn: ganarhe gets $10 an hour: gana $10 por hora4) fetch: traerget me my book: tráigame el libro5) catch: tomar (un tren, etc.), agarrar (una pelota, una persona, etc.)6) contract: contagiarse de, contraershe got the measles: le dio el sarampión7) prepare: preparar (una comida)8) persuade: persuadir, mandar a hacerI got him to agree: logré convencerloto get one's hair cut: cortarse el pelo10) understand: entendernow I get it!: ¡ya entiendo!to have got : tenerI've got a headache: tengo un dolor de cabezato have got to : tener queyou've got to come: tienes que venirget vi1) become: ponerse, volverse, hacerseto get angry: ponerse furioso, enojarse2) go, move: ir, avanzarhe didn't get far: no avanzó mucho3) arrive: llegarto get home: llegar a casa4)to get to be : llegar a sershe got to be the director: llegó a ser directora5)to get ahead : adelantarse, progresar6)to get along : llevarse bien (con alguien), congeniar7)to get by manage: arreglárselas8)to get over overcome: superar, consolarse de9)to get together meet: reunirseto get up : levantarseexpr.• desmoralizar v. (Profits, etc.)v.(§ p.,p.p.: got) or p.p.: gotten•) = lucrarse v. (Understand)v.• comprender v.v.(§ p.,p.p.: got) or p.p.: gotten•) = adquirir v.• alcanzar v.• buscar v.• coger v.• ganar v.• lograr v.• obtener v.(§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-fut/c: -tendr-•)• procurar v.• recibir v.• sacar v.• tomar v.get
1.
2)a) ( obtain) \<\<money/information\>\> conseguir*, obtener*; \<\<job/staff\>\> conseguir*; \<\<authorization/loan\>\> conseguir*, obtener*; \<\<idea\>\> sacar*where did you get that beautiful rug? — ¿dónde conseguiste or encontraste esa alfombra tan preciosa?
these pears are as good as you'll get, I'm afraid — estas peras son de lo mejorcito que hay (fam)
to get something from somebody/something: we get our information from official sources sacamos la información de fuentes oficiales; you can get any information from my secretary — mi secretaria le podrá dar toda la información que necesite
b) ( buy) comprarto get something from somebody/something: I get my bread from the local baker le compro el pan al panadero del barrio; I got it from Harrods lo compré en Harrods; we get them from Italy — ( they supply our business) los traen de Italia
c) (achieve, win) \<\<prize/grade\>\> sacar*, obtener* (frml); \<\<majority\>\> obtener* (frml), conseguir*he gets results — consigue or logra lo que se propone
d) ( by calculation)e) ( on the telephone) \<\<person\>\> lograr comunicarse conI got the wrong number — me equivoqué de número; ( having dialled correctly) me salió un número equivocado
3)a) ( receive) \<\<letter/reward/reprimand\>\> recibirdo I get a kiss, then? — ¿entonces me das un beso?
he got 12 years for armed robbery — lo condenaron a or (fam) le cayeron 12 años por robo a mano armada
to get something from somebody: all I ever get from you is criticism lo único que haces es criticarme; she got a warm reception from the audience el público le dio una cálida bienvenida; I do all the work and she gets all the credit yo hago todo el trabajo y ella se lleva la fama; I seldom get the chance rara vez se me presenta la oportunidad; the kitchen doesn't get much sun — en la cocina no da mucho el sol
b) (Rad, TV) \<\<station\>\> captar, recibir, coger* (esp Esp fam), agarrar (CS fam)c) ( be paid) \<\<salary/pay\>\> ganarI got £200 for the piano — me dieron 200 libras por el piano
d) ( experience) \<\<shock/surprise\>\> llevarseI get the feeling that... — tengo or me da la sensación de que...
e) ( suffer)how did you get that bump on your head? — ¿cómo te hiciste ese chichón en la cabeza?
4) (find, have) (colloq)we get mainly students in here — nuestros clientes (or visitantes etc) son mayormente estudiantes
5) ( fetch) \<\<hammer/scissors\>\> traer*, ir* a buscar; \<\<doctor/plumber\>\> llamarget your coat — anda or vete a buscar tu abrigo
she got herself a cup of coffee — se sirvió (or se hizo etc) una taza de café
6)a) ( reach) alcanzar*b) ( take hold of) agarrar, coger* (esp Esp)c) (catch, trap) pillar (fam), agarrar (AmL), coger* (esp Esp)d) (assault, kill) (colloq)7) ( contract) \<\<cold/flu\>\> agarrar, pescar* (fam), pillar (fam), coger* (esp Esp)she got chickenpox from her sister — la hermana le contagió or (fam) le pegó la varicela
8) ( catch) \<\<busain\>\> tomar, coger* (Esp)9) (colloq)a) ( irritate) fastidiarb) ( arouse pity)it gets you right there — (set phrase) te conmueve, te da mucha lástima
c) ( puzzle)what gets me is how... — lo que no entiendo es cómo...
10)a) ( understand) (colloq) entender*don't get me wrong — no me malentiendas or malinterpretes
get it? — ¿entiendes?, ¿agarras or (Esp) coges la onda? (fam)
b) (hear, take note of) oír*did you get the number? — ¿tomaste nota del número?
11) ( answer) (colloq) \<\<phone\>\> contestar, atender*, coger* (Esp); \<\<door\>\> abrir*12) ( possess)13) (bring, move, put) (+ adv compl)they couldn't get it up the stairs — no lo pudieron subir por las escaleras; see also get across, get in
14) ( cause to be) (+ adj compl)I can't get the window open/shut — no puedo abrir/cerrar la ventana
they got their feet wet/dirty — se mojaron/se ensuciaron los pies
15) to get somebody/something + ppI must get this watch fixed — tengo que llevar a or (AmL tb) mandar (a) arreglar este reloj
16) (arrange, persuade, force)to get somebody/something to + inf: I'll get him to help you ( order) le diré que te ayude; ( ask) le pediré que te ayude; ( persuade) lo convenceré de que te ayude; she could never get him to understand no podría hacérselo entender; you'll never get them to agree to that no vas a lograr que acepten eso; I can't get it to work — no puedo hacerlo funcionar
17) ( cause to start)to get somebody/something -ing: it's the sort of record that gets everybody dancing es el tipo de disco que hace bailar a todo el mundo or que hace que todo el mundo baile; can you get the pump working? — ¿puedes hacer funcionar la bomba?
2.
get vi1) ( reach) (+ adv compl) llegar*can you get there by train? — ¿se puede ir en tren?
how do you get to work? — ¿cómo vas al trabajo?
can anyone remember where we'd got to? — ¿alguien se acuerda de dónde habíamos quedado?
to get somewhere — avanzar*, adelantar
to get there: it's not perfect, but we're getting there — perfecto no es, pero poco a poco...
2)a) ( become)to get dressed — vestirse*
b) (be) (colloq)3) to get to + infa) ( come to) llegar* a + infb) ( have opportunity to)in this job you get to meet many interesting people — en este trabajo uno tiene la oportunidad de conocer a mucha gente interesante
when do we get to open the presents? — ¿cuándo podemos abrir los regalos?
4) ( start)to get -ing — empezar* a + inf, ponerse* a + inf
right, let's get moving! — bueno, pongámonos en acción (or en marcha etc)!
•Phrasal Verbs:- get at- get away- get back- get by- get down- get in- get into- get off- get on- get onto- get out- get over- get past- get to- get up[ɡet] (pt, pp got) (US) (pp gotten) When get is part of a set combination, eg get the sack, get hold of, get sth right, look up the other word.1. TRANSITIVE VERB1) (=obtain) [+ information, money, visa, divorce] conseguir; [+ benefit] sacar, obtener•
he got it for me — él me lo consiguióI got the idea off ** or from a TV programme — saqué la idea de un programa de televisión
he gets all his clothes off ** or from his elder brother — hereda toda la ropa de su hermano mayor
where did you get that idea from? — ¿de dónde sacaste esa idea?
•
we shan't get anything out of him — no lograremos sacarle nadawhat are you going to get out of it? — ¿qué vas a sacar de or ganar con ello?
a good coach knows how to get the best out of his players — un buen entrenador sabe cómo sacar lo mejor de sus jugadores
2) (=have) tener3) (=receive)a) [+ letter, phone call] recibir; [+ wage] ganar, cobrar; [+ TV station, radio station] coger, captarshe gets a good salary — gana or cobra un buen sueldo
•
how much did you get for it? — ¿cuánto te dieron por él?neck 1., 1)•
he gets his red hair from his mother — el pelo rojizo lo ha heredado de su madreb)Some get + noun combinations are translated using a more specific Spanish verb. If in doubt, look up the noun.•
I never got an answer — no me contestaron, no recibí nunca una respuesta•
they get lunch at school — les dan de comer en el colegiofine II, 1., sentence 1., 2)•
I got a shock/ surprise — me llevé un susto/una sorpresa4) (=buy) comprarwhere did you get those shoes? — ¿dónde te has comprado esos zapatos?
•
I got it cheap in a sale — lo conseguí barato en unas rebajas5) (=fetch) [+ glasses, book] ir a buscar, traer; [+ person] ir a buscar, ir a por; (=pick up) [+ goods, person] recogerwould you mind getting my glasses? — ¿te importaría ir a buscarme or traerme las gafas?
can you get my coat from the cleaner's? — ¿puedes recogerme el abrigo de la tintorería?
quick, get help! — ¡rápido, ve a buscar ayuda!
to get sth for sb, to get sb sth — ir a buscar algo a algn, traer algo a algn
could you get me the scissors please? — ¿puedes ir a buscarme or me puedes traer las tijeras, por favor?
can I get you a drink? — ¿te apetece beber or tomar algo?, ¿quieres beber or tomar algo?
•
to go/ come and get sth/sb, I'll go and get it for you — voy a buscártelo, voy a traértelogo and get Jane will you? — vete a buscar a Jane, ve a por Jane
phone me when you arrive and I'll come and get you — cuando llegues llama por teléfono y te iré a buscar or recoger
6) (=call) [+ doctor, plumber] llamar7) (=answer) [+ phone] contestarcan you get the phone? — ¿puedes contestar el teléfono?
I'll get it! — (telephone) ¡yo contesto!; (door) ¡ya voy yo!
8) (=gain, win) [+ prize] ganar, llevarse, conseguir; [+ goal] marcar; [+ reputation] ganarseshe got first prize — ganó or se llevó or consiguió el primer premio
correct, you get 5 points — correcto, gana or consigue 5 puntos
he got a pass/an A in French — sacó un aprobado/un sobresaliente en francés
I have to get my degree first — antes tengo que acabar la carrera or conseguir mi diplomatura
9) (=find) [+ job, flat] encontrar, conseguirhe got me a job — me encontró or consiguió un trabajo
10) (=catch) [+ ball, disease, person] coger, agarrar (LAm); [+ thief] coger, atrapar (LAm); [+ bus] coger, tomar (LAm); [+ fish] pescargot you! * — ¡te pillé! *, ¡te cacé! *, ¡te agarré! (LAm)
got you at last! — ¡por fin te he pillado or cazado! *
•
to get sb by the throat/arm — agarrar or coger a algn de la garganta/del brazo•
sorry, I didn't get your name — perdone, ¿cómo dice que se llama?, perdone, no me he enterado de su nombre•
did you get his (registration) number? — ¿viste el número de matrícula?•
you've got me there! * — ahí sí que me has pillado *bad 3., religionto get it from sb —
11) (=reach, put through to)get me Mr Jones, please — (Telec) póngame or (esp LAm) comuníqueme con el Sr. Jones, por favor
•
you'll get him at home if you phone this evening — si le llamas esta tarde lo pillarás * or encontrarás en casa•
you can get me on this number — puedes contactar conmigo en este número•
I've been trying to get you all week — he estado intentando hablar contigo toda la semana12) * (=attack, take revenge on)I'll get you for that! — ¡esto me lo vas a pagar!
13) (=hit) [+ target] dar en14) (=finish)15) (=take, bring)•
how can we get it home? — (speaker not at home) ¿cómo podemos llevarlo a casa?; (speaker at home) ¿cómo podemos traerlo a casa?•
I tried to get the blood off my shirt — intenté quitar la sangre de mi camisaget the knife off him! — ¡quítale ese cuchillo!
•
I couldn't get the stain out of the tablecloth — no podía limpiar la mancha del mantel•
to get sth past customs — conseguir pasar algo por la aduana•
we'll get you there somehow — le llevaremos de una u otra manera•
we can't get it through the door — no lo podemos pasar por la puerta•
to get sth to sb — hacer llegar algo a algn•
where will that get us? — ¿de qué nos sirve eso?16) (=prepare) [+ meal] preparar, hacerto get breakfast — preparar or hacer el desayuno
17) with adjectiveThis construction is often translated using a specific Spanish verb. Look up the relevant adjective.18) with infinitive/present participleto get sb to do sth — (=persuade) conseguir que algn haga algo, persuadir a algn a hacer algo; (=tell) decir a algn que haga algo
we eventually got her to change her mind — por fin conseguimos que cambiase de idea, por fin le persuadimos a cambiar de idea
can you get someone to photocopy these — puedes decirle or mandarle a alguien que me haga una fotocopia de estos
I can't get the door to open — no puedo abrir la puerta, no logro que se abra la puerta
I couldn't get the washing machine to work — no pude or no logré poner la lavadora en marcha
I couldn't get the car going or to go — no pude poner el coche en marcha, no pude arrancar el coche
19) ("get sth done" construction)a) (=do oneself)•
you'll get yourself arrested looking like that — vas a acabar en la cárcel con esas pintas•
to get the washing/dishes done — lavar la ropa/fregar los platos•
when do you think you'll get it finished? — ¿cuándo crees que lo vas a acabar?•
you'll get yourself killed driving like that — te vas a matar si conduces de esa formab) (=get someone to do)•
to get one's hair cut — cortarse el pelo, hacerse cortar el peloI've got to get my car fixed this week — tengo que arreglar or reparar el coche esta semana, tengo que llevar el coche a arreglar or reparar esta semana
20) * (=understand) entender(do you) get it? — ¿entiendes?; [+ joke] ¿lo coges?, ¿ya caes? *
point 1., 7), wrongI've got it! — [+ joke] ¡ya caigo!, ¡ya lo entiendo!; [+ solution] ¡ya tengo la solución!, ¡ya he dado con la solución!, ¡ya lo tengo!
21) * (=annoy) molestar, fastidiarwhat gets me is the way he always assumes he's right — lo que me molesta or fastidia es que siempre da por hecho que tiene razón
what really gets me is his total indifference — lo que me molesta or fastidia es su total indiferencia
22) * (=thrill) chiflar *this tune really gets me — esta melodía me chifla *, esta melodía me apasiona
23)• to have got sth — (Brit) (=have) tener algo
what have you got there? — ¿qué tienes ahí?
2. INTRANSITIVE VERB1) (=reach, go) llegarhow do you get there? — ¿como se llega?
how did you get here? — ¿cómo viniste or llegaste?
how did that box get here? — ¿cómo ha venido a parar esta caja aquí?
•
I've got as far as page 10 — he llegado hasta la página 10•
to get from A to B — ir de A a B, trasladarse de A a B•
to get to — llegar ahow do you get to the cinema? — ¿cómo se llega al cine?
where did you get to? — (=where were you?) ¿dónde estabas?, ¿dónde te habías metido?
where can he have got to? — ¿dónde se puede haber metido?
not to get anywhere —
to get nowhere —
we're getting absolutely nowhere, we're getting nowhere fast — no estamos llegando a ningún sitio
to get somewhere —
to get there —
"how's your thesis going?" - "I'm getting there" — -¿qué tal va tu tesis? -va avanzando
- get to sblane 1., 3)don't let it get to you * — (=affect) no dejes que te afecte; (=annoy) no te molestes por eso
2) (=become, be) ponerse, volverse, hacerseAs expressions with get + adjective, such as get old, get drunk etc, are often translated by a specific verb, look up the adjective.•
how did it get like that? — ¿cómo se ha puesto así?how do people get like that? — ¿cómo puede la gente volverse así?
•
how stupid can you get? — ¿hasta qué punto llega tu estupidez?, ¿cómo puedes ser tan estúpido?•
to get used to sth — acostumbrarse a algo- get with itSee:BECOME, GO, GET in becomea) (=be)•
he often gets asked for his autograph — a menudo le piden autógrafos•
we got beaten 3-2 — perdimos 3 a 2•
to get killed — morir, matarseI saw her the night she got killed — (accidentally) la vi la noche que murió or se mató; (=murdered) la vi la noche que la asesinaron
do you want to get killed! — ¡¿es que quieres matarte?!
•
he got run over as he was coming out of his house — lo atropellaron al salir de casaget going! — ¡muévete!, ¡a menearse!
•
I got to thinking that... * — me di cuenta de que..., empecé a pensar que...5) (=come)with infinitive•
he eventually got to be prime minister — al final llegó a ser primer ministro•
when do we get to eat? — ¿cuándo comemos?•
to get to know sb — llegar a conocer a algn•
he got to like her despite her faults — le llegó a gustar a pesar de sus defectos•
so when do I get to meet this friend of yours? — ¿cuándo me vas a presentar a este amigo tuyo?•
I never get to drive the car — nunca tengo oportunidad de conducir el coche•
to get to see sth/sb — lograr ver algo/a algn6) * (=go)get! — ¡lárgate! *
7)to have got to do sth — (expressing obligation) tener que hacer algo
why have I got to? — ¿por qué tengo que hacerlo?
- get at- get away- get back- get by- get down- get in- get into- get off- get on- get out- get over- get up* * *[get]
1.
2)a) ( obtain) \<\<money/information\>\> conseguir*, obtener*; \<\<job/staff\>\> conseguir*; \<\<authorization/loan\>\> conseguir*, obtener*; \<\<idea\>\> sacar*where did you get that beautiful rug? — ¿dónde conseguiste or encontraste esa alfombra tan preciosa?
these pears are as good as you'll get, I'm afraid — estas peras son de lo mejorcito que hay (fam)
to get something from somebody/something: we get our information from official sources sacamos la información de fuentes oficiales; you can get any information from my secretary — mi secretaria le podrá dar toda la información que necesite
b) ( buy) comprarto get something from somebody/something: I get my bread from the local baker le compro el pan al panadero del barrio; I got it from Harrods lo compré en Harrods; we get them from Italy — ( they supply our business) los traen de Italia
c) (achieve, win) \<\<prize/grade\>\> sacar*, obtener* (frml); \<\<majority\>\> obtener* (frml), conseguir*he gets results — consigue or logra lo que se propone
d) ( by calculation)e) ( on the telephone) \<\<person\>\> lograr comunicarse conI got the wrong number — me equivoqué de número; ( having dialled correctly) me salió un número equivocado
3)a) ( receive) \<\<letter/reward/reprimand\>\> recibirdo I get a kiss, then? — ¿entonces me das un beso?
he got 12 years for armed robbery — lo condenaron a or (fam) le cayeron 12 años por robo a mano armada
to get something from somebody: all I ever get from you is criticism lo único que haces es criticarme; she got a warm reception from the audience el público le dio una cálida bienvenida; I do all the work and she gets all the credit yo hago todo el trabajo y ella se lleva la fama; I seldom get the chance rara vez se me presenta la oportunidad; the kitchen doesn't get much sun — en la cocina no da mucho el sol
b) (Rad, TV) \<\<station\>\> captar, recibir, coger* (esp Esp fam), agarrar (CS fam)c) ( be paid) \<\<salary/pay\>\> ganarI got £200 for the piano — me dieron 200 libras por el piano
d) ( experience) \<\<shock/surprise\>\> llevarseI get the feeling that... — tengo or me da la sensación de que...
e) ( suffer)how did you get that bump on your head? — ¿cómo te hiciste ese chichón en la cabeza?
4) (find, have) (colloq)we get mainly students in here — nuestros clientes (or visitantes etc) son mayormente estudiantes
5) ( fetch) \<\<hammer/scissors\>\> traer*, ir* a buscar; \<\<doctor/plumber\>\> llamarget your coat — anda or vete a buscar tu abrigo
she got herself a cup of coffee — se sirvió (or se hizo etc) una taza de café
6)a) ( reach) alcanzar*b) ( take hold of) agarrar, coger* (esp Esp)c) (catch, trap) pillar (fam), agarrar (AmL), coger* (esp Esp)d) (assault, kill) (colloq)7) ( contract) \<\<cold/flu\>\> agarrar, pescar* (fam), pillar (fam), coger* (esp Esp)she got chickenpox from her sister — la hermana le contagió or (fam) le pegó la varicela
8) ( catch) \<\<bus/train\>\> tomar, coger* (Esp)9) (colloq)a) ( irritate) fastidiarb) ( arouse pity)it gets you right there — (set phrase) te conmueve, te da mucha lástima
c) ( puzzle)what gets me is how... — lo que no entiendo es cómo...
10)a) ( understand) (colloq) entender*don't get me wrong — no me malentiendas or malinterpretes
get it? — ¿entiendes?, ¿agarras or (Esp) coges la onda? (fam)
b) (hear, take note of) oír*did you get the number? — ¿tomaste nota del número?
11) ( answer) (colloq) \<\<phone\>\> contestar, atender*, coger* (Esp); \<\<door\>\> abrir*12) ( possess)13) (bring, move, put) (+ adv compl)they couldn't get it up the stairs — no lo pudieron subir por las escaleras; see also get across, get in
14) ( cause to be) (+ adj compl)I can't get the window open/shut — no puedo abrir/cerrar la ventana
they got their feet wet/dirty — se mojaron/se ensuciaron los pies
15) to get somebody/something + ppI must get this watch fixed — tengo que llevar a or (AmL tb) mandar (a) arreglar este reloj
16) (arrange, persuade, force)to get somebody/something to + inf: I'll get him to help you ( order) le diré que te ayude; ( ask) le pediré que te ayude; ( persuade) lo convenceré de que te ayude; she could never get him to understand no podría hacérselo entender; you'll never get them to agree to that no vas a lograr que acepten eso; I can't get it to work — no puedo hacerlo funcionar
17) ( cause to start)to get somebody/something -ing: it's the sort of record that gets everybody dancing es el tipo de disco que hace bailar a todo el mundo or que hace que todo el mundo baile; can you get the pump working? — ¿puedes hacer funcionar la bomba?
2.
get vi1) ( reach) (+ adv compl) llegar*can you get there by train? — ¿se puede ir en tren?
how do you get to work? — ¿cómo vas al trabajo?
can anyone remember where we'd got to? — ¿alguien se acuerda de dónde habíamos quedado?
to get somewhere — avanzar*, adelantar
to get there: it's not perfect, but we're getting there — perfecto no es, pero poco a poco...
2)a) ( become)to get dressed — vestirse*
b) (be) (colloq)3) to get to + infa) ( come to) llegar* a + infb) ( have opportunity to)in this job you get to meet many interesting people — en este trabajo uno tiene la oportunidad de conocer a mucha gente interesante
when do we get to open the presents? — ¿cuándo podemos abrir los regalos?
4) ( start)to get -ing — empezar* a + inf, ponerse* a + inf
right, let's get moving! — bueno, pongámonos en acción (or en marcha etc)!
•Phrasal Verbs:- get at- get away- get back- get by- get down- get in- get into- get off- get on- get onto- get out- get over- get past- get to- get up -
7 go
ɡəu
1. 3rd person singular present tense - goes; verb1) (to walk, travel, move etc: He is going across the field; Go straight ahead; When did he go out?) ir2) (to be sent, passed on etc: Complaints have to go through the proper channels.) enviar, tramitar, pasar3) (to be given, sold etc: The prize goes to John Smith; The table went for $100.) vender(se), darse4) (to lead to: Where does this road go?) ir, llevar5) (to visit, to attend: He goes to school every day; I decided not to go to the movie.) ir, acudir6) (to be destroyed etc: This wall will have to go.) desaparecer, destruir, demoler7) (to proceed, be done: The meeting went very well.) ir, desarrollarse8) (to move away: I think it is time you were going.) irse, partir, marcharse9) (to disappear: My purse has gone!) desaparecer, esfumarse10) (to do (some action or activity): I'm going for a walk; I'm going hiking next week-end.) ir a11) (to fail etc: I think the clutch on this car has gone.) averiarse12) (to be working etc: I don't think that clock is going.) ir bien, funcionar13) (to become: These apples have gone bad.) volverse, ponerse14) (to be: Many people in the world regularly go hungry.) ir, ponerse, guardarse, colocarse15) (to be put: Spoons go in that drawer.) pasar, transcurrir16) (to pass: Time goes quickly when you are enjoying yourself.) valer, estar permitido, ser aceptable17) (to be used: All her pocket-money goes on sweets.) hacer18) (to be acceptable etc: Anything goes in this office.) ser, estar, tener19) (to make a particular noise: Dogs go woof, not miaow.) gastarse, utilizarse, usarse20) (to have a particular tune etc: How does that song go?) ser, decir21) (to become successful etc: She always makes a party go.) funcionar, triunfar, salir bien
2. noun1) (an attempt: I'm not sure how to do it, but I'll have a go.) intento2) (energy: She's full of go.) energía, empuje•- going
3. adjective1) (successful: That shop is still a going concern.) próspero, que funciona bien2) (in existence at present: the going rate for typing manuscripts.) actual, del momento•- go-ahead
4. noun(permission: We'll start as soon as we get the go-ahead.) luz verde, visto bueno- going-over
- goings-on
- no-go
- all go
- be going on for
- be going on
- be going strong
- from the word go
- get going
- give the go-by
- go about
- go after
- go against
- go along
- go along with
- go around
- go around with
- go at
- go back
- go back on
- go by
- go down
- go far
- go for
- go in
- go in for
- go into
- go off
- go on
- go on at
- go out
- go over
- go round
- go slow
- go steady
- go through
- go through with
- go too far
- go towards
- go up
- go up in smoke/flames
- go with
- go without
- keep going
- make a go of something
- make a go
- on the go
go1 n1. turnowhose go is it? ¿a quién le toca?2. intentocan I have a go? ¿puedo intentarlo yo?go2 vb1. ir / irsewho did you go with? ¿con quién fuiste?2. salir3. ir / salir4. funcionardoes this clock go? ¿funciona este reloj?5. volverse / quedarse6. desaparecermy wallet has gone! ¡ha desaparecido mi cartera!7. terminarse / acabarseall the cheese has gone se ha terminado el queso / no queda nada de quesohas the pain gone? ¿se te ha pasado el dolor?8. pasargotr[gəʊ]1 (energy) energía, empuje nombre masculino2 (turn) turno3 (try) intento4 (start) principio1 (gen) ir2 (leave) marcharse, irse; (bus, train, etc) salir■ let's go! ¡vámonos!3 (vanish) desaparecer4 (function) funcionar, marchar5 (become) volverse, ponerse, quedarse■ to go deaf volverse sordo,-a6 (fit) entrar, caber8 (be kept) guardarse9 (sell) venderse10 (progress) ir, marchar, andar11 (be spent on) irse, gastarse12 (be available) quedar, haber■ is there any more meat going? ¿queda algo de carne?13 (be acceptable) valer■ almost anything goes to win para ganar, casi todo vale14 (make a noise, gesture, etc) hacer15 (time - pass) pasar; (- be remaining) faltar16 (say) decir■ there she goes again otra vez con el mismo rollo, otra vez con la misma canción1 (make a noise) hacer2 (travel) hacer, recorrer■ they had only gone a mile when the car stopped sólo habían recorrido una milla cuando se les paró el cocheinterjection go!1 (starting races) ¡ya!■ ready, steady, go! ¡preparados, listos, ya!\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLit's no go es inútil, no hay nada que hacerto be all the go estar muy de modato go about one's business ocuparse de sus asuntosto be going to estar a punto de■ they were just going to start, when it started to rain estaban a punto de empezar, cuando la lluvia hizo acto de presenciato go one better than somebody superar a alguiento go too far ir demasiado lejos, pasarse de la raya, pasarseto go to sleep dormirseto have a go at somebody criticar a alguien, meterse con alguiento make a go of something tener éxito en algo1) proceed: irto go slow: ir despacioto go shopping: ir de compras2) leave: irse, marcharse, salirlet's go!: ¡vámonos!the train went on time: el tren salió a tiempo3) disappear: desaparecer, pasarse, irseher fear is gone: se le ha pasado el miedomy pen is gone!: ¡mi pluma desapareció!4) extend: ir, extenderse, llegarthis road goes to the river: este camino se extiende hasta el ríoto go from top to bottom: ir de arriba abajo5) function: funcionar, marcharthe car won't go: el coche no funcionato get something going: poner algo en marcha6) sell: venderseit goes for $15: se vende por $157) progress: ir, andar, seguirmy exam went well: me fue bien en el examenhow did the meeting go?: ¿qué tal la reunión?8) become: volverse, quedarsehe's going crazy: está volviéndose locothe tire went flat: la llanta se desinfló9) fit: caberit will go through the door: cabe por la puertaanything goes! : ¡todo vale!to go : faltaronly 10 days to go: faltan sólo 10 díasto go back on : faltar uno a (su promesa)to go bad spoil: estropearse, echarse a perderto go for : interesarse uno en, gustarle a uno (algo, alguien)I don't go for that: eso no me interesato go off explode: estallarto go with match: armonizar con, hacer juego congo v auxto be going to : ir aI'm going to write a letter: voy a escribir una cartait's not going to last: no va a durargo n, pl goes1) attempt: intento mto have a go at: intentar, probar2) success: éxito m3) energy: energía f, empuje mto be on the go: no parar, no descansargov.(§ p.,p.p.: went, gone) = andar v.(§pret: anduv-)• caminar v.• correr v.• funcionar v.• ir v.(§pres: voy, vas...), subj: vay-, imp: ib-, pret: fu-•)• marchar v.
I
1. gəʊ2)a) (move, travel) ir*who goes there? — ( Mil) ¿quién va?
are you going my way? — ¿vas hacia el mismo sitio que yo?
where do we go from here? — ¿y ahora qué hacemos?
b) (start moving, acting)go when the lights turn green — avanza or (fam) dale cuando el semáforo se ponga verde
ready, (get) set, go! — preparados or en sus marcas, listos ya!
here goes! — allá vamos (or voy etc)!
there you go — (colloq) ( handing something over) toma or aquí tienes; ( something is ready) ya está or listo
don't go telling everybody — (colloq) no vayas a contárselo a todo el mundo
3) (past p gone/been)a) ( travel to) ir*where are you going? — ¿adónde vas?
to go by car/bus/plane — ir* en coche/autobús/avión
to go on foot/horseback — ir* a pie/a caballo
to go for a walk/drive — ir* a dar un paseo/una vuelta en coche
to go to + inf — ir* a + inf
they've been to see the exhibition — han visitado la exposición, han estado en la exposición
to go and + inf — ir* a + inf
go and see what she wants — anda or vete a ver qué quiere
b) ( attend) ir*to go on a training course — hacer* un curso de capacitación
to go on a diet — ponerse* a régimen
to go -ing — ir* a + inf
to go swimming/hunting — ir* a nadar/cazar
4) (attempt, make as if to)to go to + inf — ir* a + inf
5) (leave, depart) \<\<visitor\>\> irse*, marcharse (esp Esp); \<\<busain\>\> salir*well, I must be going — bueno, me tengo que ir ya
to leave go — soltar*; let II 1) c)
6)a) ( pass) \<\<time\>\> pasarit's just gone nine o'clock — (BrE) son las nueve pasadas
the time goes quickly — el tiempo pasa volando or rápidamente
b) ( disappear) \<\<headache/fear\>\> pasarse or irse* (+ me/te/le etc); \<\<energy/confidence\>\> desaparecer*has the pain gone? — ¿se te (or le etc) ha pasado or ido el dolor?
c) \<\<money/food\>\> ( be spent) irse*; ( be used up) acabarsewhat do you spend it all on? - I don't know, it just goes — ¿en qué te lo gastas? - no sé, se (me) va como el agua
the money/cream has all gone — se ha acabado el dinero/la crema
to go on something: half his salary goes on drink — la mitad del sueldo se le va en bebida
7)a) ( be disposed of)that sofa will have to go — nos vamos (or se van etc) a tener que deshacer de ese sofá
b) ( be sold) vendersethe bread has all gone — no queda pan, el pan se ha vendido todo
the painting went for £1,000 — el cuadro se vendió en 1.000 libras
going, going, gone — a la una, a las dos, vendido
8)a) (cease to function, wear out) \<\<bulb/fuse\>\> fundirse; \<\<thermostat/fan/exhaust\>\> estropearseher memory/eyesight is going — está fallándole or está perdiendo la memoria/la vista
the brakes went as we... — los frenos fallaron cuando...
b) ( die) (colloq) morir*9) to goa) ( remaining)I still have 50 pages to go — todavía me faltan or me quedan 50 páginas
b) ( take away) (AmE)10)a) ( lead) \<\<path/road\>\> ir*, llevarb) (extend, range) \<\<road/railway line\>\> ir*it only goes as far as Croydon — sólo va or llega hasta Croydon
to go from... to... — \<\<prices/ages/period\>\> ir* de... a... or desde... hasta...
11)a) ( have place) ir*; ( fit) caber*; see also go in, go intob) ( be divisible)5 into 11 won't o doesn't go — 11 no es divisible por 5
12)a) ( become)to go blind/deaf — quedarse ciego/sordo
to go crazy — volverse* loco
to go mouldy — (BrE) enmohecerse*
to go sour — agriarse, ponerse* agrio
b) (be, remain)to go barefoot/naked — ir* or andar* descalzo/desnudo
13) (turn out, proceed, progress) ir*how are things going? — ¿cómo van or andan las cosas?
14)a) ( be available) (only in -ing form)I'll take any job that's going — estoy dispuesto a aceptar el trabajo que sea or cualquier trabajo que me ofrezcan
is there any coffee going? — (BrE) ¿hay café?
b) ( be in general)it's not expensive as dishwashers go — no es caro, para lo que cuestan los lavavajillas
15)a) (function, work) \<\<heater/engine/clock\>\> funcionarto have a lot going for one — tener* muchos puntos a favor
to have a good thing going: we've got a good thing going here — esto marcha muy bien
b)to get going: the car's OK once it gets going el coche marcha bien una vez que arranca; I find it hard to get going in the mornings me cuesta mucho entrar en acción por la mañana; it's late, we'd better get going es tarde, más vale que nos vayamos; to get something going: we tried to get a fire going tratamos de hacer fuego; we need some music to get the party going hace falta un poco de música para animar la fiesta; to get somebody going: all this stupid nonsense really gets me going — estas estupideces me sacan de quicio
c)to keep going — ( continue to function) aguantar; ( not stop) seguir*
to keep a project going — mantener* a flote un proyecto
16) (continue, last out) seguir*how long can you go before you need a break? — ¿cuánto aguantas sin descansar?
we can go for weeks without seeing a soul — podemos estar or pasar semanas enteras sin ver un alma
17)a) ( sound) \<\<bell/siren\>\> sonar*b) (make sound, movement) hacer*18)a) ( contribute)to go to + inf: everything that goes to make a good school todo lo que contribuye a que una escuela sea buena; that just goes to prove my point eso confirma lo que yo decía or prueba que tengo razón; it just goes to show: we can't leave them on their own — está visto que no los podemos dejar solos
b) ( be used)to go toward something/to + inf: all their savings are going toward the trip van a gastar todos sus ahorros en el viaje; the money will go to pay the workmen — el dinero se usará para pagar a los obreros
19) (run, be worded) \<\<poem/prayer\>\> decir*how does the song go? — ¿cómo es la (letra/música de la) canción?
20)a) ( be permitted)anything goes — todo vale, cualquier cosa está bien
b) (be necessarily obeyed, believed)what the boss says goes — lo que dice el jefe, va a misa
c) (match, suit) pegar*, ir*that shirt and that tie don't really go — esa camisa no pega or no va or no queda bien con esa corbata; see also go together, go with
2.
vt ( say) (colloq) ir* y decir* (fam)that's enough of that, he goes — -ya está bueno -va y dice
3.
v aux (only in -ing form)to be going to + infa) ( expressing intention) ir* a + infI was just going to make some coffee — iba a or estaba por hacer café
b) (expressing near future, prediction) ir* a + infPhrasal Verbs:- go about- go after- go ahead- go along- go at- go away- go back- go below- go by- go down- go for- go in- go into- go off- go on- go out- go over- go past- go round- go to- go under- go up- go with
II
1) ca) ( attempt)he emptied the bottle at o in one go — vació la botella de un tirón or de una sentada (fam)
go at something/-ing: it's my first go at writing for radio es la primera vez que escribo para la radio; I want to have a go at learning Arabic quiero intentar aprender árabe; have a go prueba a ver, inténtalo; I've had a good go at the kitchen le he dado una buena pasada or un buen repaso a la cocina; it's no go es imposible; to give something a go (BrE) intentar algo; to have a go at somebody (colloq): she had a go at me for not having told her se la agarró conmigo por no habérselo dicho (fam); to make a go of something — sacar* algo adelante
b) ( turn)whose go is it? — ¿a quién le toca?
c) ( chance to use)can I have a go on your typewriter? — ¿me dejas probar tu máquina de escribir?
2) u (energy, drive) empuje m, dinamismo m(to be) on the go: I've been on the go all morning no he parado en toda la mañana; he's got three jobs on the go — (BrE) está haciendo tres trabajos a la vez
III
adjective (pred)[ɡǝʊ] (vb: pt went) (pp gone) (N: pl goes) When go is part of a set combination such as go cheap, go far, go down the tube, look up the other word.all systems go — todo listo or luz verde para despegar
1. INTRANSITIVE VERB1) (=move, travel) ir•
to go and do sth — ir a hacer algonow you've gone and done it! * — ¡ahora sí que la has hecho buena!
to go and see sb, go to see sb — ir a ver a algn
•
to go along a corridor — ir por un pasillo•
we can talk as we go — podemos hablar por el caminoadd the sugar, stirring as you go — añada el azúcar, removiendo al mismo tiempo, añada el azúcar, sin dejar de remover
•
to go at 30 mph — ir a 30 millas por hora•
to go by car/bicycle — ir en coche/bicicleta•
the train goes from London to Glasgow — el tren va de Londres a Glasgow•
to go on a journey — ir de viaje•
there he goes! — ¡ahí va!•
to go to a party — ir a una fiestathe child went to his mother — el niño fue a or hacia su madre
•
where do we go from here? — (fig) ¿qué hacemos ahora?•
halt, who goes there? — alto, ¿quién va or vive?2) (=depart) [person] irse, marcharse; [train, coach] salirI'm going now — me voy ya, me marcho ya
"where's Judy?" - "she's gone" — -¿dónde está Judy? -se ha ido or se ha marchado
"food to go" — (US) "comida para llevar"
3) euph (=die) irse4) (=disappear) [object] desaparecer; [money] gastarse; [time] pasar•
the cake is all gone — se ha acabado todo el pastel•
gone are the days when... — ya pasaron los días cuando...•
that sideboard will have to go — tendremos que deshacernos de ese aparador•
military service must go! — ¡fuera con el servicio militar!•
there goes my chance of promotion! — ¡adiós a mi ascenso!missing 1., 1)•
only two days to go — solo faltan dos días5) (=be sold) venderse ( for por, en)it went for £100 — se vendió por or en 100 libras
going, going, gone! — (at auction) ¡a la una, a las dos, a las tres!
6) (=extend) extenderse, llegar•
the garden goes down to the lake — el jardín se extiende or llega hasta el lago•
money doesn't go far nowadays — hoy día el dinero apenas da para nada7) (=function) [machine] funcionarit's a magnificent car but it doesn't go — es un coche magnífico, pero no funciona
the washing machine was going so I didn't hear the phone — la lavadora estaba en marcha, así es que no oí el teléfono
to make sth go, to get sth going — poner algo en marcha
8) (=endure) aguantarI don't know how much longer we can go without food — no sé cuánto tiempo más podremos aguantar sin comida
to go hungry/thirsty — pasar hambre/sed
9) (with activities, hobbies)to go fishing/riding/swimming — ir a pescar/montar a caballo/nadar
•
to go for a walk — dar un paseoto go for a swim — ir a nadar or a bañarse
10) (=progress) ir•
how did the exam go? — ¿cómo te fue en el examen?how's it going? * —
how goes it? * —
what goes? — (US) * ¿qué tal? *, ¿qué tal va? *, ¡qué hubo! (Mex, Chile) *
•
to make a party go (with a swing) — dar ambiente a una fiesta•
all went well for him until... — todo le fue bien hasta que...mustard and lamb don't go, mustard doesn't go with lamb — la mostaza no va bien con el cordero, la mostaza no pega con el cordero *
cava goes well with anything — el cava va bien or combina con todo
12) (=become)For phrases with go and an adjective, such as to go bad, go soft, go pale, you should look under the adjective.to go red/green — ponerse rojo/verde
you're not going to go all sentimental/shy/religious on me! — ¡no te me pongas sentimental/tímido/religioso! *, ¡no te hagas el sentimental/tímido/religioso conmigo!
to go communist — [constituency, person] volverse comunista
•
to go mad — (lit, fig) volverse locoSee:BECOME, GO, GET in become13) (=fit) caber4 into 12 goes 3 times — 12 entre cuatro son tres, 12 dividido entre cuatro son tres
14) (=be accepted) valersay•
that goes for me too — (=applies to me) eso va también por mí; (=I agree) yo también estoy de acuerdo15) (=fail) [material] desgastarse; [chair, branch] romperse; [elastic] ceder; [fuse, light bulb] fundirse; [sight, strength] fallar•
his health is going — su salud se está resintiendo•
his hearing/ mind is going — está perdiendo el oído/la cabeza•
his nerve was beginning to go — estaba empezando a perder la sangre fría•
her sight is going — le está empezando a fallar la vista•
my voice has gone — me he quedado afónico16) (=be kept) irwhere does this book go? — ¿dónde va este libro?
17) (=be available)is there any tea going? — (=is there any left?) ¿queda té?; (=will you get me one?) ¿me haces un té?
18) (=get underway)whose turn is it to go? — (in game) ¿a quién le toca?, ¿quién va ahora?
go! — (Sport) ¡ya!
•
all systems go — (Space) (also fig) todo listo- there you go again!19) (=be destined) [inheritance] pasar; [fund] destinarse•
all his money goes on drink — se le va todo el dinero en alcohol•
the inheritance went to his nephew — la herencia pasó a su sobrino•
the money will go towards the holiday — el dinero será para las vacaciones20) (=sound) [doorbell, phone] sonar21) (=run)how does that song go? — [tune] ¿cómo va esa canción?; [words] ¿cómo es la letra de esa canción?
the story goes that... — según dicen...
22) (=do) hacer23) * (=go to the toilet) ir al baño•
it's a fairly good garage as garages go — es un garaje bastante bueno, para como son normalmente los garajeshe's not bad, as estate agents go — no es un mal agente inmobiliario, dentro de lo que cabe
•
let's get going! — (=be on our way) ¡vamos!, ¡vámonos!, ¡ándale! (Mex); (=start sth) ¡manos a la obra!, ¡adelante!to get going on or with sth — ponerse con algo
I've got to get going on or with my tax — tengo que ponerme con los impuestos
once he gets going... — una vez que se pone..., una vez que empieza...
•
to keep going — (=moving forward) seguir; (=enduring) resistir, aguantar; (=functioning) seguir funcionandoto keep sb going: this medicine kept him going — esta medicina le daba fuerzas para seguir
a cup of coffee is enough to keep him going all morning — una taza de café le basta para funcionar toda la mañana
enough money to keep them going for a week or two — suficiente dinero para que pudiesen tirar * or funcionar una o dos semanas
•
to keep sth going, the workers are trying to keep the factory going — los trabajadores están intentando mantener la fábrica en funcionamiento or en marchalet (me) go! — ¡suéltame!
you're wrong, but we'll let it go — no llevas razón, pero vamos a dejarlo así
to let o.s. go — (physically) dejarse, descuidarse; (=have fun) soltarse el pelo *
far 1., 2)•
to let go of sth/sb — soltar algo/a algn2. TRANSITIVE VERB1) (=travel) [+ route] hacerwhich route does the number 29 go? — ¿qué itinerario hace el 29?
which way are you going? — ¿por dónde vais a ir?, ¿qué camino vais a tomar?
we had only gone a few kilometres when... — solo llevábamos unos kilómetros cuando...
distance 1., 1)to go it —
2) (=make) hacerthe car went "bang!" — el coche hizo "bang"
3) * (=say) soltar *"shut up!" he goes — -¡cállate! -suelta
he goes to me, "what do you want?" — va y me dice or me suelta: -¿qué quieres? *
4) (Gambling) (=bet) apostarhe went £50 on the red — apostó 50 libras al rojo
I can only go £15 — solo puedo llegar a 15 libras
5) *- go one better- go it alone3.MODAL VERB irI'm going/I was going to do it — voy/iba a hacerlo
to go doing sththere's going to be trouble — se va a armar un lío *, va a haber follón *
don't go getting upset * — venga, no te enfades
to go looking for sth/sb — ir a buscar algo/a algn
4. NOUN1) (=turn)whose go is it? — ¿a quién le toca?
2) (=attempt) intento m•
to have a go (at doing sth) — probar (a hacer algo)shall I have a go? — ¿pruebo yo?, ¿lo intento yo?
to have another go — probar otra vez, intentarlo otra vez
•
at or in one go — de un (solo) golpe3) * (=bout)they've had a rough go of it — lo han pasado mal, han pasado una mala racha
4) * (=energy) empuje m, energía f•
to be full of go — estar lleno de empuje or energía•
there's no go about him — no tiene empuje or energía5) * (=success)•
to make a go of sth — tener éxito en algo6)- have a go at sbon the go —
5.ADJECTIVE(Space)all systems are go — (lit, fig) todo listo
See:COME, GO in come- go about- go after- go ahead- go along- go at- go away- go back- go below- go by- go down- go for- go in- go into- go off- go on- go out- go over- go round- go to- go under- go up- go with* * *
I
1. [gəʊ]2)a) (move, travel) ir*who goes there? — ( Mil) ¿quién va?
are you going my way? — ¿vas hacia el mismo sitio que yo?
where do we go from here? — ¿y ahora qué hacemos?
b) (start moving, acting)go when the lights turn green — avanza or (fam) dale cuando el semáforo se ponga verde
ready, (get) set, go! — preparados or en sus marcas, listos ya!
here goes! — allá vamos (or voy etc)!
there you go — (colloq) ( handing something over) toma or aquí tienes; ( something is ready) ya está or listo
don't go telling everybody — (colloq) no vayas a contárselo a todo el mundo
3) (past p gone/been)a) ( travel to) ir*where are you going? — ¿adónde vas?
to go by car/bus/plane — ir* en coche/autobús/avión
to go on foot/horseback — ir* a pie/a caballo
to go for a walk/drive — ir* a dar un paseo/una vuelta en coche
to go to + inf — ir* a + inf
they've been to see the exhibition — han visitado la exposición, han estado en la exposición
to go and + inf — ir* a + inf
go and see what she wants — anda or vete a ver qué quiere
b) ( attend) ir*to go on a training course — hacer* un curso de capacitación
to go on a diet — ponerse* a régimen
to go -ing — ir* a + inf
to go swimming/hunting — ir* a nadar/cazar
4) (attempt, make as if to)to go to + inf — ir* a + inf
5) (leave, depart) \<\<visitor\>\> irse*, marcharse (esp Esp); \<\<bus/train\>\> salir*well, I must be going — bueno, me tengo que ir ya
to leave go — soltar*; let II 1) c)
6)a) ( pass) \<\<time\>\> pasarit's just gone nine o'clock — (BrE) son las nueve pasadas
the time goes quickly — el tiempo pasa volando or rápidamente
b) ( disappear) \<\<headache/fear\>\> pasarse or irse* (+ me/te/le etc); \<\<energy/confidence\>\> desaparecer*has the pain gone? — ¿se te (or le etc) ha pasado or ido el dolor?
c) \<\<money/food\>\> ( be spent) irse*; ( be used up) acabarsewhat do you spend it all on? - I don't know, it just goes — ¿en qué te lo gastas? - no sé, se (me) va como el agua
the money/cream has all gone — se ha acabado el dinero/la crema
to go on something: half his salary goes on drink — la mitad del sueldo se le va en bebida
7)a) ( be disposed of)that sofa will have to go — nos vamos (or se van etc) a tener que deshacer de ese sofá
b) ( be sold) vendersethe bread has all gone — no queda pan, el pan se ha vendido todo
the painting went for £1,000 — el cuadro se vendió en 1.000 libras
going, going, gone — a la una, a las dos, vendido
8)a) (cease to function, wear out) \<\<bulb/fuse\>\> fundirse; \<\<thermostat/fan/exhaust\>\> estropearseher memory/eyesight is going — está fallándole or está perdiendo la memoria/la vista
the brakes went as we... — los frenos fallaron cuando...
b) ( die) (colloq) morir*9) to goa) ( remaining)I still have 50 pages to go — todavía me faltan or me quedan 50 páginas
b) ( take away) (AmE)10)a) ( lead) \<\<path/road\>\> ir*, llevarb) (extend, range) \<\<road/railway line\>\> ir*it only goes as far as Croydon — sólo va or llega hasta Croydon
to go from... to... — \<\<prices/ages/period\>\> ir* de... a... or desde... hasta...
11)a) ( have place) ir*; ( fit) caber*; see also go in, go intob) ( be divisible)5 into 11 won't o doesn't go — 11 no es divisible por 5
12)a) ( become)to go blind/deaf — quedarse ciego/sordo
to go crazy — volverse* loco
to go mouldy — (BrE) enmohecerse*
to go sour — agriarse, ponerse* agrio
b) (be, remain)to go barefoot/naked — ir* or andar* descalzo/desnudo
13) (turn out, proceed, progress) ir*how are things going? — ¿cómo van or andan las cosas?
14)a) ( be available) (only in -ing form)I'll take any job that's going — estoy dispuesto a aceptar el trabajo que sea or cualquier trabajo que me ofrezcan
is there any coffee going? — (BrE) ¿hay café?
b) ( be in general)it's not expensive as dishwashers go — no es caro, para lo que cuestan los lavavajillas
15)a) (function, work) \<\<heater/engine/clock\>\> funcionarto have a lot going for one — tener* muchos puntos a favor
to have a good thing going: we've got a good thing going here — esto marcha muy bien
b)to get going: the car's OK once it gets going el coche marcha bien una vez que arranca; I find it hard to get going in the mornings me cuesta mucho entrar en acción por la mañana; it's late, we'd better get going es tarde, más vale que nos vayamos; to get something going: we tried to get a fire going tratamos de hacer fuego; we need some music to get the party going hace falta un poco de música para animar la fiesta; to get somebody going: all this stupid nonsense really gets me going — estas estupideces me sacan de quicio
c)to keep going — ( continue to function) aguantar; ( not stop) seguir*
to keep a project going — mantener* a flote un proyecto
16) (continue, last out) seguir*how long can you go before you need a break? — ¿cuánto aguantas sin descansar?
we can go for weeks without seeing a soul — podemos estar or pasar semanas enteras sin ver un alma
17)a) ( sound) \<\<bell/siren\>\> sonar*b) (make sound, movement) hacer*18)a) ( contribute)to go to + inf: everything that goes to make a good school todo lo que contribuye a que una escuela sea buena; that just goes to prove my point eso confirma lo que yo decía or prueba que tengo razón; it just goes to show: we can't leave them on their own — está visto que no los podemos dejar solos
b) ( be used)to go toward something/to + inf: all their savings are going toward the trip van a gastar todos sus ahorros en el viaje; the money will go to pay the workmen — el dinero se usará para pagar a los obreros
19) (run, be worded) \<\<poem/prayer\>\> decir*how does the song go? — ¿cómo es la (letra/música de la) canción?
20)a) ( be permitted)anything goes — todo vale, cualquier cosa está bien
b) (be necessarily obeyed, believed)what the boss says goes — lo que dice el jefe, va a misa
c) (match, suit) pegar*, ir*that shirt and that tie don't really go — esa camisa no pega or no va or no queda bien con esa corbata; see also go together, go with
2.
vt ( say) (colloq) ir* y decir* (fam)that's enough of that, he goes — -ya está bueno -va y dice
3.
v aux (only in -ing form)to be going to + infa) ( expressing intention) ir* a + infI was just going to make some coffee — iba a or estaba por hacer café
b) (expressing near future, prediction) ir* a + infPhrasal Verbs:- go about- go after- go ahead- go along- go at- go away- go back- go below- go by- go down- go for- go in- go into- go off- go on- go out- go over- go past- go round- go to- go under- go up- go with
II
1) ca) ( attempt)he emptied the bottle at o in one go — vació la botella de un tirón or de una sentada (fam)
go at something/-ing: it's my first go at writing for radio es la primera vez que escribo para la radio; I want to have a go at learning Arabic quiero intentar aprender árabe; have a go prueba a ver, inténtalo; I've had a good go at the kitchen le he dado una buena pasada or un buen repaso a la cocina; it's no go es imposible; to give something a go (BrE) intentar algo; to have a go at somebody (colloq): she had a go at me for not having told her se la agarró conmigo por no habérselo dicho (fam); to make a go of something — sacar* algo adelante
b) ( turn)whose go is it? — ¿a quién le toca?
c) ( chance to use)can I have a go on your typewriter? — ¿me dejas probar tu máquina de escribir?
2) u (energy, drive) empuje m, dinamismo m(to be) on the go: I've been on the go all morning no he parado en toda la mañana; he's got three jobs on the go — (BrE) está haciendo tres trabajos a la vez
III
adjective (pred)all systems go — todo listo or luz verde para despegar
-
8 this
ðis
1. plural - these; adjective1) (used to indicate a person, thing etc nearby or close in time: This book is better than that (one); I prefer these trousers.) este, esta, estos, estas2) (used in stories to indicate a person, thing etc that one is describing or about to describe: Then this man arrived.) éste, ésta, éstos, éstas; dicho hombre/dicha mujer
2. pronoun(used for a thing etc or a person nearby or close in time: Read this - you'll like it; This is my friend John Smith.) esto; éste, ésta
3. adverb(so; to this degree: I didn't think it would be this easy.) tanthis1 adj este / estathis2 pron éste / éstatr[ðɪs]1 este, esta■ whose is this book? ¿de quién es este libro?■ do you like this shirt? ¿te gusta esta camisa?1 éste, ésta (indefinite) esto1 tan, tanto,-a\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLlike this asíthis and that nada en particularthis is (introducing) te presento athis ['ðɪs] adv: así, a tal puntothis big: así de grandethese things: estas cosasread this book: lee este librowhat's this?: ¿qué es esto?this wasn't here yesterday: esto no estaba aquí ayeradj.• esta adj.• este adj.adv.• tan adv.pron.• esto pron.• ésta pron.• éste pron.
I ðɪs1) éste, -ta; (neuter) estothese — éstos, -tas [According to the Real Academia Española, the accent can be omitted when there is no ambiguity]
what is this? — ¿qué es esto?
this is John's father — ( on photo) éste es el padre de John; ( introducing) te presento al padre de John
this is where you work? — ¿aquí es donde trabajas?
this is Jack Smith (speaking) — ( on telephone) habla Jack Smith, soy Jack Smith
what's all this I hear about you getting married? — ¿qué es eso de que te casas?
2) (in phrases)at this: at this, he flew into a rage al oír (or ver etc) esto, se puso furioso; with this: with this, she left habiendo dicho (or hecho etc) esto, se fue; this is it: this is it, the big moment has arrived! bueno, llegó la hora; this and that: what have you been up to lately? - oh, this and that — ¿qué has hecho últimamente? - nada en particular
II
1) este, -ta; (pl) estos, -taslook at this tree/house — mira este árbol/esta casa
whose are these books/coins? — ¿de quién son estos libros/estas monedas?
I like these yellow ones — me gustan éstos amarillos/éstas amarillas
2) ( in narration) (colloq)suddenly these three guys came up to me and... — de repente se me acercan tres tipos y... (fam)
III
[ðɪs]now we've come this far... — ya que hemos venido hasta aquí...
1.DEM ADJ(pl these) este(-a)this man/book — este hombre/libro
these•
this one here — este/esta que está aquí, este/esta de aquí2.DEM PRON(pl these) este(-a), éste(-a); (neuter) esto The pronoun this ( one) is translated by este (masc), esta (fem) and esto (neuter). Note that in the past the standard spelling for the masculine and feminine pronouns was with an accent (éste/ésta). Nowadays the Real Academia Española advises that the accented forms are only required where there might otherwise be confusion with the adjectives este/esta. The neuter pronoun never carries an accent.who is this? — ¿quién es?
what is this? — ¿qué es esto?
this is Mr Brown — (in introductions) le presento al señor Brown; (in photo) este es el señor Brown; (on phone) soy or habla el señor Brown
where did you find this? — ¿dónde encontraste esto?
"but he's nearly bald" - "this is it" — -pero está casi calvo -ahí está la dificultad
•
what's all this? — ¿qué pasa?what's all this I hear about you leaving? — ¿qué es eso de que te vas?
•
do it like this — hágalo asíit was like this... — te diré lo que pasó...
•
what with this, that and the other I was busy all week — entre una cosa y otra estuve ocupado toda la semanathesethey sat talking of this and that — sentados, hablaban de esto y lo otro
3.DEM ADV•
I've never seen this much money — nunca había visto tanto dinero juntoI can tell you this much... — lo que sí te puedo decir es...
* * *
I [ðɪs]1) éste, -ta; (neuter) estothese — éstos, -tas [According to the Real Academia Española, the accent can be omitted when there is no ambiguity]
what is this? — ¿qué es esto?
this is John's father — ( on photo) éste es el padre de John; ( introducing) te presento al padre de John
this is where you work? — ¿aquí es donde trabajas?
this is Jack Smith (speaking) — ( on telephone) habla Jack Smith, soy Jack Smith
what's all this I hear about you getting married? — ¿qué es eso de que te casas?
2) (in phrases)at this: at this, he flew into a rage al oír (or ver etc) esto, se puso furioso; with this: with this, she left habiendo dicho (or hecho etc) esto, se fue; this is it: this is it, the big moment has arrived! bueno, llegó la hora; this and that: what have you been up to lately? - oh, this and that — ¿qué has hecho últimamente? - nada en particular
II
1) este, -ta; (pl) estos, -taslook at this tree/house — mira este árbol/esta casa
whose are these books/coins? — ¿de quién son estos libros/estas monedas?
I like these yellow ones — me gustan éstos amarillos/éstas amarillas
2) ( in narration) (colloq)suddenly these three guys came up to me and... — de repente se me acercan tres tipos y... (fam)
III
now we've come this far... — ya que hemos venido hasta aquí...
-
9 mean
mi:n
I adjective1) (not generous (with money etc): He's very mean (with his money / over pay).) mezquino, tacaño, agarrado2) (likely or intending to cause harm or annoyance: It is mean to tell lies.) mezquino, malo3) ((especially American) bad-tempered, vicious or cruel: a mean mood.) malo, malhumorado4) ((of a house etc) of poor quality; humble: a mean dwelling.) humilde, pobre•- meanly- meanness
- meanie
II
1. adjective1) ((of a statistic) having the middle position between two points, quantities etc: the mean value on a graph.)2) (average: the mean annual rainfall.)
2. noun(something that is midway between two opposite ends or extremes: Three is the mean of the series one to five.) término medio
III
1. past tense, past participle - meant; verb1) (to (intend to) express, show or indicate: `Vacation' means `holiday'; What do you mean by (saying/doing) that?) querer decir2) (to intend: I meant to go to the exhibition but forgot; For whom was that letter meant?; He means (= is determined) to be a rich man some day.) tener la intención, tener pensado•- meaning
2. adjective((of a look, glance etc) showing a certain feeling or giving a certain message: The teacher gave the boy a meaning look when he arrived late.) significativo- meaningless
- be meant to
- mean well
mean1 adj1. malo / malicioso / cruel / antipáticodon't be so mean! ¡no seas tan malo!2. mezquino / tacañomean2 vb1. significar / querer decirwhat does "ceiling" mean? ¿qué quiere decir "ceiling"?2. pretender / querer / tener la intencióntr[miːn]1 (average) medio,-a1 (average) promedio2 SMALLMATHEMATICS/SMALL media3 (middle term) término medio————————tr[miːn]1 (miserly, selfish - person) mezquino,-a, tacaño,-a, agarrado,-a; (portion etc) mezquino,-a, miserable■ she felt mean about not letting the children go to the circus le sabía mal no haber dejado a los niños ir al circo3 SMALLAMERICAN ENGLISH/SMALL familiar (person - nasty) malo,-a; (- bad-tempered) malhumorado,-a; (animal) feroz4 dated (low, poor) humilde, pobre5 familiar (skilful, great) excelente, de primera, genial\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be no mean ser todo,-a un,-a————————tr[miːn]1 (signify, represent) significar, querer decir; (to be a sign of, indicate) ser señal de, significar■ what does "mug" mean? ¿qué significa "mug"?, ¿qué quiere decir "mug"?■ does the name "Curtis" mean anything to you? ¿el nombre "Curtis" te dice algo?2 (have in mind) pensar, tener pensado,-a, tener la intención de; (intend, wish) querer, pretender■ I never meant to hurt you nunca quise hacerte daño, nunca fue mi intención hacerte daño■ I meant to post it yesterday tenía la intención de enviarlo ayer, quería enviarlo ayer3 (involve, entail) suponer, implicar; (have as result) significar4 (refer to, intend to say) referirse a, querer decir; (be serious about) decir en serio■ do you mean me? ¿te refieres a mí?■ what do you mean by that? ¿qué quieres decir con eso?■ what do you mean you forgot? ¿cómo que se te olvidó?■ she said thirty, but she meant thirsty dijo treinta, pero quería decir sedienta5 (be important) significar■ you mean a lot to me significas mucho para mí, eres muy importante para mí\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be meant for (be intended for) ser para 2 (be destined for) estar dirigido,-a a, ir dirigido,-a a■ it was meant to happen tenía que pasar, el destino así lo quisoto mean well tener buenas intenciones1) intend: querer, pensar, tener la intención deI didn't mean to do it: lo hice sin quererwhat do you mean to do?: ¿qué piensas hacer?2) signify: querer decir, significarwhat does that mean?: ¿qué quiere decir eso?3) : importarhealth means everything: lo que más importa es la saludmean adj1) humble: humilde2) negligible: despreciableit's no mean feat: no es poca cosa3) stingy: mezquino, tacaño4) cruel: malo, cruelto be mean to someone: tratar mal a alguien5) average, median: mediomean n1) midpoint: término m medio2) average: promedio m, media f aritmética3) means nplway: medio m, manera f, vía f4) means nplresources: medios mpl, recursos mpl5)by all means : por supuesto, cómo no6)by means of : por medio de7)by no means : de ninguna manera, de ningún modoadj.• abellacado, -a adj.• canallesco, -a adj.• malo, -a adj.• mediano, -a adj.• medio, -a adj.• menguado, -a adj.• mezquino, -a adj.• miserable adj.• prieto, -a adj.• ruin adj.• transido, -a adj.n.• manera s.f.• media (Matemática) s.f.• medio s.m.• promedio s.m.• término medio s.m.v.(§ p.,p.p.: meant) = destinar v.• entender v.• querer decir v.• significar v.
I miːntransitive verb (past & past p meant)1) (represent, signify) \<\<word/symbol\>\> significar*, querer* decirto mean something TO somebody: does the number 0296 mean anything to you? ¿el número 0296 te dice algo?; fame means nothing/a lot to her — la fama la tiene sin cuidado/es muy importante para ella
2)a) (refer to, intend to say) \<\<person\>\> querer* decirwhat do you mean? — ¿qué quieres decir (con eso)?
do you know what I mean? — ¿me entiendes?, ¿me comprendes?
he's Swedish, I mean, Swiss — es sueco, (qué) digo, suizo
I know who you mean — ya sé de quién hablas or a quién te refieres
what's that supposed to mean? — ¿a qué viene eso?
b) ( be serious about) decir* en serioI mean it! — va or lo digo en serio!
3) (equal, entail) significar*being 40 doesn't mean I can't wear fashionable clothes — (el) que tenga 40 años no quiere decir que no me pueda vestir a la moda
to mean -ING: that would mean repainting the kitchen — eso supondría or implicaría volver a pintar la cocina
4)a) ( intend)he didn't mean (you) any harm — no quiso hacerte daño, no lo hizo por mal
to mean to + INF: I mean to succeed mi intención es triunfar, me propongo triunfar; I'm sorry, I didn't mean to do it perdón, lo hice sin querer; I meant to do it but I forgot tenía toda la intención de hacerlo pero me olvidé; I've been meaning to talk to you hace tiempo que quiero hablar contigo; I meant it to be a surprise yo quería que fuera una sorpresa; the bullet was meant for me la bala iba dirigida a mí; we were meant for each other — estamos hechos el uno para el otro
b)to be meant to + inf — (supposed, intended)
you weren't meant to hear that — no pensaron (or pensé etc) que tú estarías escuchando
II
2)a) (unkind, nasty) malob) ( excellent) (esp AmE sl) genial, fantástico3) (inferior, humble) (liter) humildethat's no mean feat/achievement — no es poca cosa, no es moco de pavo (fam)
4) ( Math) (before n) medio
III
IV
adverb (AmE colloq & dial)
I
[miːn]ADJ (compar meaner) (superl meanest)1) (=stingy) tacaño, agarrado *, amarrete (And, S. Cone) *you mean thing! — ¡qué tacaño eres!
2) (=nasty) malodon't be mean! — ¡no seas malo!
you mean thing! — ¡qué malo eres!
a mean trick — una jugarreta, una mala pasada
you were mean to me — te portaste fatal or muy mal conmigo
3) (=vicious) malo4) (=of poor quality) inferior; (=shabby) humilde, vil; (=humble) [birth] humilde, pobre5) (US) formidable, de primera
II [miːn]1.N (=middle term) término m medio; (=average) promedio m ; (Math) media fthe golden or happy mean — el justo medio
2.ADJ mediomean life — (Phys) vida f media
III
[miːn](pt, pp meant) VT1) [word, sign] (=signify) significar, querer decirwhat does this word mean? — ¿qué significa or quiere decir esta palabra?
"vest" means something different in America — en América "vest" tiene otro significado or significa otra cosa
you know what it means to hit a policeman? — ¿usted sabe qué consecuencias trae el golpear a un policía?
•
what do you mean by that? — ¿qué quieres decir con eso?•
it means a lot to have you with us — significa mucho tenerte con nosotrosyour friendship means a lot to me — tu amistad es muy importante or significa mucho para mí
•
the name means nothing to me — el nombre no me suenaknow 1., 4)•
the play didn't mean a thing to me — no saqué nada en claro de la obra2) [person]a) (=imply) querer decir; (=refer to) referirse awhat do you mean? — ¿qué quieres decir?
18, I mean 19 — 18, digo 19
do you mean me? — ¿te refieres a mí?
b) (=signify) significar•
don't I mean anything to you? — ¿no significo yo nada para ti?c) (=be determined about)you can't mean it! — ¡no lo dirás en serio!
d) (=intend)what do you mean to do? — ¿qué piensas hacer?
I meant to help — pensaba ayudar, tenía la intención de ayudar
I mean to have it — pienso or me propongo obtenerlo
sorry, I didn't mean you to do it — lo siento, mi intención no era que lo hicieras tú
•
I meant it as a joke — lo dije en broma•
was the remark meant for me? — ¿el comentario iba por mí?•
I meant no harm by what I said — no lo dije con mala intención3) (=suppose) suponer•
to be meant to do sth, it's meant to be a good car — este coche se supone que es buenothis portrait is meant to be Anne — este retrato es de Anne, aunque no lo parezca
I wasn't meant to work for my living! — ¡yo no estoy hecho para trabajar!
you're not meant to drink it! — ¡no es para beber!
* * *
I [miːn]transitive verb (past & past p meant)1) (represent, signify) \<\<word/symbol\>\> significar*, querer* decirto mean something TO somebody: does the number 0296 mean anything to you? ¿el número 0296 te dice algo?; fame means nothing/a lot to her — la fama la tiene sin cuidado/es muy importante para ella
2)a) (refer to, intend to say) \<\<person\>\> querer* decirwhat do you mean? — ¿qué quieres decir (con eso)?
do you know what I mean? — ¿me entiendes?, ¿me comprendes?
he's Swedish, I mean, Swiss — es sueco, (qué) digo, suizo
I know who you mean — ya sé de quién hablas or a quién te refieres
what's that supposed to mean? — ¿a qué viene eso?
b) ( be serious about) decir* en serioI mean it! — va or lo digo en serio!
3) (equal, entail) significar*being 40 doesn't mean I can't wear fashionable clothes — (el) que tenga 40 años no quiere decir que no me pueda vestir a la moda
to mean -ING: that would mean repainting the kitchen — eso supondría or implicaría volver a pintar la cocina
4)a) ( intend)he didn't mean (you) any harm — no quiso hacerte daño, no lo hizo por mal
to mean to + INF: I mean to succeed mi intención es triunfar, me propongo triunfar; I'm sorry, I didn't mean to do it perdón, lo hice sin querer; I meant to do it but I forgot tenía toda la intención de hacerlo pero me olvidé; I've been meaning to talk to you hace tiempo que quiero hablar contigo; I meant it to be a surprise yo quería que fuera una sorpresa; the bullet was meant for me la bala iba dirigida a mí; we were meant for each other — estamos hechos el uno para el otro
b)to be meant to + inf — (supposed, intended)
you weren't meant to hear that — no pensaron (or pensé etc) que tú estarías escuchando
II
2)a) (unkind, nasty) malob) ( excellent) (esp AmE sl) genial, fantástico3) (inferior, humble) (liter) humildethat's no mean feat/achievement — no es poca cosa, no es moco de pavo (fam)
4) ( Math) (before n) medio
III
IV
adverb (AmE colloq & dial) -
10 rest
I
1. rest noun1) (a (usually short) period of not working etc after, or between periods of, effort; (a period of) freedom from worries etc: Digging the garden is hard work - let's stop for a rest; Let's have/take a rest; I need a rest from all these problems - I'm going to take a week's holiday.) descanso, reposo2) (sleep: He needs a good night's rest.) descanso, sueño3) (something which holds or supports: a book-rest; a headrest on a car seat.) apoyo, soporte4) (a state of not moving: The machine is at rest.) en reposo
2. verb1) (to (allow to) stop working etc in order to get new strength or energy: We've been walking for four hours - let's stop and rest; Stop reading for a minute and rest your eyes; Let's rest our legs.) descansar, reposar2) (to sleep; to lie or sit quietly in order to get new strength or energy, or because one is tired: Mother is resting at the moment.) descansar, reposar(se)3) (to (make or allow to) lean, lie, sit, remain etc on or against something: Her head rested on his shoulder; He rested his hand on her arm; Her gaze rested on the jewels.) descansar sobre, apoyar(se)4) (to relax, be calm etc: I will never rest until I know the murderer has been caught.) relajarse, estar tranquilo5) (to (allow to) depend on: Our hopes now rest on him, since all else has failed.) depender de6) ((with with) (of a duty etc) to belong to: The choice rests with you.) corresponder•- restful- restfully
- restfulness
- restless
- restlessly
- restlessness
- rest-room
- at rest
- come to rest
- lay to rest
- let the matter rest
- rest assured
- set someone's mind at rest
II rest- the restrest1 n1. descanso / reposoI'm tired, I need a rest estoy cansado, necesito un descanso2. los demáswhere are the rest of the players? ¿dónde están los demás jugadores?3. el restorest2 vb1. descansar2. apoyartr[rest]1 quedar■ you may rest assured that... puede tener la seguridad de que...1 el resto■ I spent half of the money and put the rest in the bank gasté la mitad del dinero y metí el resto en el banco■ Tom came, but the rest stayed at home vino Tom, pero los demás se quedaron en casa————————tr[rest]1 (repose) descanso, reposo3 (support) soporte nombre masculino; (in snooker etc) diablo; (for head) reposacabezas nombre masculino; (for arms) apoyabrazos nombre masculino1 (relax) descansar2 (lean) apoyar1 (relax) descansar2 (be calm) quedarse tranquilo,-a3 (depend) depender (on, de)1 (lean) apoyar\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLat rest en reposogive it a rest! ¡déjalo ya!, ¡basta ya!Rest in peace Descanse en pazto come to rest pararseto lay to rest enterrarto set somebody's mind at rest tranquilizar a alguienrest cure cura de reposorest ['rɛst] vi1) repose: reposar, descansar2) relax: quedarse tranquilo3) stop: pararse, detenerse4) depend: basarse (en), descansar (sobre), depender (de)the decision rests with her: la decisión pesa sobre ella5)to rest on : apoyarse en, descansar sobreto rest on one's arm: apoyarse en el brazorest vt1) relax: descansar2) support: apoyar3)to rest one's eyes on : fijar la mirada enrest n1) relaxation, repose: reposo m, descanso m2) support: soporte m, apoyo m3) : silencio m (en música)4) remainder: resto m5)to come to rest : pararsen.• descanso s.m.• espera s.f.• feria s.f.• huelga s.f.• parada s.f.• pausa s.f.• paz s.f.• poso s.m.• reposo s.m.• restante s.m.• resto s.m.• silencio s.m.v.• apoyarse v.• descansar v.• quedar v.• reposar v.• sestear v.• sosegar v.rest
I
1) noun2)a) c ( break) descanso mrest FROM something: I need a rest from cooking/work necesito descansar de la cocina/de mi trabajo; to give something a rest (colloq) dejar de hacer algo; give it a rest! — basta ya!, cambia de disco! (fam)
b) u ( relaxation) descanso m, reposo mtry to get some/a good night's rest — trata de descansar un poco/de dormir bien esta noche
to lay somebody to rest — (euph) enterrar* or (frml) dar* sepultura a alguien
to lay something to rest — enterrar* algo; (before n) <day, period> de descanso
3) u ( motionlessness) reposo mto come to rest — detenerse*
4) c ( support) apoyo m5) c ( Mus) silencio m6) ( remainder)the rest: the rest of the money el resto del dinero, el dinero restante; the rest of them have finished los demás han terminado; the rest of the children los demás niños, los otros niños; and all the rest of it — y todo eso, etcétera, etcétera
II
1.
1)a) ( relax) descansarto rest easy — estar* tranquilo
b) ( lie buried) (liter) descansar (liter)2)a) ( be supported)to rest ON something: his head rested on my shoulder tenía la cabeza recostada en or apoyada sobre mi hombro; the structure rests on eight massive pillars — la estructura descansa sobre ocho columnas gigantescas
b) (be based, depend)to rest ON something — \<\<argument/theory\>\> estar* basado or basarse en algo, descansar sobre algo
c) ( stop)to rest ON something/somebody — \<\<eyes/gaze\>\> detenerse* or (liter) posarse sobre algo/alguien
3)a) ( remain)let the matter rest — mejor no decir (or hacer etc) nada más
b) ( be responsibility of)to rest WITH somebody — \<\<responsibility\>\> recaer* sobre alguien
c) ( Law)the prosecution/defense rests — ha terminado el alegato del fiscal/de la defensa
2.
vt1) ( relax) descansarI stopped for a while to rest my feet/eyes — paré un rato para descansar los pies/ojos; case I 5)
2) ( place for support) apoyarshe rested her elbows on the table — apoyó or puso los codos sobre la mesa
•Phrasal Verbs:- rest up
I [rest]1. N1) (=repose) descanso mI need a rest — necesito descansar, me hace falta un descanso
•
to be at rest — (=not moving) estar en reposo; euph (=dead) descansar•
I need a rest from gardening — me hace falta descansar de la jardinería•
try to get some rest — intenta descansar•
to give sth a rest — dejar algo (por un tiempo)give it a rest! * — ¡déjalo ya!, ¡vale ya! *
why don't you have or take a rest? — (=take a break) ¿por qué no te tomas un descanso?; (=lie down) ¿por qué no descansas un rato?
•
to lay sb to rest — enterrar a algnbed 3., change 1., 1), mind 1., 1), wickedhis speech should lay those fears to rest — su discurso debería acabar con or enterrar esos temores
2) (Mus) silencio m3) (=support) apoyo m, soporte m ; (Billiards) soporte m ; (Telec) horquilla f2. VT1) (=give rest to) descansar•
to rest o.s. — descansar•
God rest his soul! — ¡Dios le acoja en su seno!2) (=support) apoyar (on en, sobre) ( against contra)3) (=settle)•
to rest one's eyes/ gaze on sth — posar la mirada en algo4) (Jur)I rest my case — concluyo mi alegato; (fig) hum he dicho
3. VI1) (=repose) descansarlaurel•
may he rest in peace — euph que en paz descanse2) (=lean, be supported) [person] apoyarse (on en); [roof, structure] estar sostenido (on por); (fig) [responsibility] pesar (on sobre)3) (=alight) [eyes, gaze] posarse4) (=depend, be based) [argument, case] basarse (on en); [sb's future] depender (on de)the future of the country rests on how we teach our children — el futuro del país depende de la enseñanza que demos a nuestros hijos
5) (=be, remain) quedarassure, easy 1., 2)•
the decision rests with her, it rests with her to decide — la decisión la tiene que tomar ella, ella es la que tiene que decidir, la decisión es suya6) (Theat)euph7) (Jur)the defence/prosecution rests — la defensa/el fiscal concluye su alegato
4.CPDrest area N — (Aut) área f de descanso
rest home N — residencia f de ancianos, asilo m (de ancianos)
rest period N — período m de descanso
(Aut) = rest arearest stop N — (=pause) parada f para descansar, parada f de descanso
- rest up
II
[rest]Nthe rest — (=remainder) [of money, food, month] el resto; [of people, things] el resto, los/las demás
I'm taking the rest of the week off — me tomaré el resto or lo que queda de la semana libre
the dog ate the rest — el perro se comió el resto or lo que sobró
you go home - I'll do the rest — tú vete a casa, yo hago lo demás or lo que queda
I'll take half of the money - you keep the rest — yo me llevo la mitad del dinero, tú te quedas con el resto
the rest of the boys — los otros chicos, los demás chicos
the rest of them couldn't care less — a los demás or a los otros les trae sin cuidado
what shall we give the rest of them? — ¿qué les daremos a los otros?
the rest of the soldiers — los otros soldados, los demás soldados
all the rest of the books — todos los demás libros, todos los otros libros
it was just another grave like all the rest — no era más que otra tumba, como todas las demás or todas las otras
and all the rest (of it) * — etcétera, etcétera *
he was from a wealthy family, went to Eton, Oxford and all the rest of it — era de familia rica, estudió en Eton, Oxford etcétera, etcétera *
historyonly there did his age show, for the rest, he might have been under seventy — solo en eso se le notaba la edad, por lo demás, podía haber tenido menos de setenta años
* * *[rest]
I
1) noun2)a) c ( break) descanso mrest FROM something: I need a rest from cooking/work necesito descansar de la cocina/de mi trabajo; to give something a rest (colloq) dejar de hacer algo; give it a rest! — basta ya!, cambia de disco! (fam)
b) u ( relaxation) descanso m, reposo mtry to get some/a good night's rest — trata de descansar un poco/de dormir bien esta noche
to lay somebody to rest — (euph) enterrar* or (frml) dar* sepultura a alguien
to lay something to rest — enterrar* algo; (before n) <day, period> de descanso
3) u ( motionlessness) reposo mto come to rest — detenerse*
4) c ( support) apoyo m5) c ( Mus) silencio m6) ( remainder)the rest: the rest of the money el resto del dinero, el dinero restante; the rest of them have finished los demás han terminado; the rest of the children los demás niños, los otros niños; and all the rest of it — y todo eso, etcétera, etcétera
II
1.
1)a) ( relax) descansarto rest easy — estar* tranquilo
b) ( lie buried) (liter) descansar (liter)2)a) ( be supported)to rest ON something: his head rested on my shoulder tenía la cabeza recostada en or apoyada sobre mi hombro; the structure rests on eight massive pillars — la estructura descansa sobre ocho columnas gigantescas
b) (be based, depend)to rest ON something — \<\<argument/theory\>\> estar* basado or basarse en algo, descansar sobre algo
c) ( stop)to rest ON something/somebody — \<\<eyes/gaze\>\> detenerse* or (liter) posarse sobre algo/alguien
3)a) ( remain)let the matter rest — mejor no decir (or hacer etc) nada más
b) ( be responsibility of)to rest WITH somebody — \<\<responsibility\>\> recaer* sobre alguien
c) ( Law)the prosecution/defense rests — ha terminado el alegato del fiscal/de la defensa
2.
vt1) ( relax) descansarI stopped for a while to rest my feet/eyes — paré un rato para descansar los pies/ojos; case I 5)
2) ( place for support) apoyarshe rested her elbows on the table — apoyó or puso los codos sobre la mesa
•Phrasal Verbs:- rest up -
11 set
set
1. present participle - setting; verb1) (to put or place: She set the tray down on the table.) poner, colocar2) (to put plates, knives, forks etc on (a table) for a meal: Please would you set the table for me?) poner3) (to settle or arrange (a date, limit, price etc): It's difficult to set a price on a book when you don't know its value.) poner, fijar, acordar4) (to give a person (a task etc) to do: The witch set the prince three tasks; The teacher set a test for her pupils; He should set the others a good example.) mandar5) (to cause to start doing something: His behaviour set people talking.) provocar6) ((of the sun etc) to disappear below the horizon: It gets cooler when the sun sets.) ponerse7) (to become firm or solid: Has the concrete set?) endurecer, cuajar8) (to adjust (eg a clock or its alarm) so that it is ready to perform its function: He set the alarm for 7.00 a.m.) poner9) (to arrange (hair) in waves or curls.) marcar10) (to fix in the surface of something, eg jewels in a ring.) montar, engastar11) (to put (broken bones) into the correct position for healing: They set his broken arm.) componer, encajar
2. adjective1) (fixed or arranged previously: There is a set procedure for doing this.) fijo, determinado, establecido2) ((often with on) ready, intending or determined (to do something): He is set on going.) listo, preparado3) (deliberate: He had the set intention of hurting her.) deliberado4) (stiff; fixed: He had a set smile on his face.) fijo5) (not changing or developing: set ideas.) fijo6) ((with with) having something set in it: a gold ring set with diamonds.) engastado
3. noun1) (a group of things used or belonging together: a set of carving tools; a complete set of (the novels of) Jane Austen.) juego, colección, equipo2) (an apparatus for receiving radio or television signals: a television/radio set.) aparato3) (a group of people: the musical set.) grupo, pandilla4) (the process of setting hair: a shampoo and set.) marcado5) (scenery for a play or film: There was a very impressive set in the final act.) decorado6) (a group of six or more games in tennis: She won the first set and lost the next two.) set•- setting- setback
- set phrase
- set-square
- setting-lotion
- set-to
- set-up
- all set
- set about
- set someone against someone
- set against someone
- set someone against
- set against
- set aside
- set back
- set down
- set in
- set off
- set something or someone on someone
- set on someone
- set something or someone on
- set on
- set out
- set to
- set up
- set up camp
- set up house
- set up shop
- set upon
set1 n1. juego / colección2. aparato3. decorado / plató4. setgame, set and match juego, set y partidoset2 vb1. ponerhave you set the alarm clock? ¿has puesto el despertador?2. fijar / establecer3. ponerse
set sustantivo masculino (pl
set m Ten set ' set' also found in these entries: Spanish: acondicionar - ajedrez - ambientar - aparato - azuzar - camino - cartabón - componer - conjunta - conjunto - constituir - constituirse - dar - decorado - decorador - decoradora - dentadura - destinar - determinar - disponer - ejemplo - empeño - emprender - enfrentar - engarzar - equipo - erigirse - escala - escenografía - escuadra - establecer - examen - fijar - fijarse - fraguar - frase - granada - granado - grifería - grupo - hecha - hecho - hombro - hundida - hundido - incendiar - indisponer - inflamar - instalar - jet English: adventure - ascetic - backing - barricade - beset - cassette - cat - dead - deep-set - example - film set - fire - foundation - fund - gather in - goblet - heart - intentionally - jet-set - journey - light - loose - nationalist - odds - pace - paper - pattern - preset - radio set - radiocassette - reset - rest - sail - scene - set - set about - set against - set apart - set aside - set back - set book - set down - set in - set off - set on - set out - set up - set upon - set-up - settingtr[set]1 (in hairdressing) marcado■ shampoo and set, please lavar y marcar, por favor■ all actors must be on the set at 9.00 am todos los actores deben estar en el plató a las 9.003 (position, posture) postura, posición nombre femenino1 (placed) situado,-a2 (fixed, arranged) fijo,-a, determinado,-a, establecido,-a4 SMALLEDUCATION/SMALL (book) prescrito,-a5 (ready, prepared) listo,-a (for/to, para), preparado,-a (for/to, para); (likely) probable■ is everyone set to go? ¿todos estáis listos para salir?transitive verb (pt & pp set)1 (put, place) poner, colocar2 (prepare - trap) tender, preparar; (- table) poner; (- camera, video) preparar; (- clock, watch, oven, etc) poner■ I've set the alarm clock for 6.00 am he puesto el despertador a las 6.003 (date, time) fijar, señalar, acordar; (example) dar; (rule, record, limit) establecer; (precedent) sentar; (fashion) imponer, dictar■ have you set a date for the wedding? ¿has fijado una fecha para la boda?5 (jewel, stone) montar, engastar6 (text for printing) componer8 (exam, test, problem) poner; (homework) mandar, poner; (task) asignar; (text) prescribir; (target, aim) fijar, proponer■ the teacher set them some difficult questions in the exam el profesor les puso unas preguntas difíciles en el examen9 (story, action) ambientar10 (provoke, start off) poner, hacer11 (provide music for) arreglar, poner música a12 (hair) marcar1 (sun, moon) ponerse2 (liquid, jelly) cuajar, cuajarse; (cement) fraguarse, endurecerse; (glue) endurecerse; (bone) soldarse\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be all set estar listo,-a, estar preparado,-ato be dead set against something oponerse rotundamente a algoto be set in one's ways tener unas costumbres muy arraigadas, ser reacio,-a al cambioto be set on doing something estar empeñado,-a en hacer algo, estar resuelto,-a a hacer algoto set fire to something prender fuego a algoto set free poner en libertad, liberarto set one's heart on something querer algo más que nadato set somebody's mind at rest tranquilizar a alguiento set the ball rolling / to set things in motion poner las cosas en marchato set the pace marcar el pasoto set the tone marcar las pautasset lunch menú nombre masculino del díaset phrase frase nombre femenino hechaset square cartabón nombre masculino, escuadra————————tr[set]1 (of golf clubs, brushes, tools, etc) juego; (books, poems) colección nombre femenino; (of turbines) equipo, grupo; (of stamps) serie nombre femenino2 SMALLELECTRICITY/SMALL (apparatus) aparato3 SMALLMATHEMATICS/SMALL conjunto6 (of people) grupo; (clique) pandilla, camarilla7 (of pupils) grupo\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALL1) seat: sentar3) arrange: fijar, establecerto set the date: poner la fechahe set the agenda: estableció la agenda4) adjust: poner (un reloj, etc.)to set fire to: prenderle fuego ashe set it free: lo soltó6) make, start: poner, hacerI set them working: los puse a trabajarset vi1) solidify: fraguar (dícese del cemento, etc.), cuajar (dícese de la gelatina, etc.)2) : ponerse (dícese del sol o de la luna)set adj1) established, fixed: fijo, establecido2) rigid: inflexibleto be set in one's ways: tener costumbres muy arraigadas3) ready: listo, preparadoset n1) collection: juego ma set of dishes: un juego de platos, una vajillaa tool set: una caja de herramientas3) apparatus: aparato ma television set: un televisor4) : conjunto m (en matemáticas)adj.• fijo, -a adj.• puesto, -a adj.• resuelto, -a adj.• rígido, -a adj.n.• conjunto (Matemática) s.m.• equipo s.m.• grupo s.m.• juego s.m.• muestra s.f.• partida s.f.• serie s.m.• servicio de mesa s.m.pret., p.p.(Preterito definido y participio pasivo de "to set")v.(§ p.,p.p.: set) = encasar v.• engastar v.• poner v.(§pres: pongo, pones...) pret: pus-pp: puestofut/c: pondr-•)set
I
1)a) (of tools, golf clubs, bowls, pens, keys) juego m; (of books, records) colección f; ( of stamps) serie fa set of cutlery — un juego de cubiertos, una cubertería
b) ( Math) conjunto m2) (+ sing o pl vb) (BrE Educ) grupo de estudiantes seleccionados de acuerdo a sus aptitudes3) (TV) aparato m, televisor m; ( Rad) aparato m, receptor m4) (in tennis, squash) set m; (before n)5)b) ( Cin) plató m6) ( in hairdressing) marcado mshampoo and set — lavado m y marcado
II
1) (established, prescribed) <wage/price> fijowe ordered the set menu — (BrE) pedimos el menú del día
2) (pred)a) (ready, prepared)to be set — estar* listo, estar* pronto (RPl)
is everything set for the meeting? — ¿está todo preparado or listo or (RPl) pronto para la reunión?
all set (to go)? — ¿listos?
b) (likely, about to) (journ)to be set to + inf — llevar camino de + inf
c) (determined, resolute)he was all set to walk out — estaba totalmente decidido or resuelto a irse
he's dead set on going to college — está resuelto or decidido a ir a la universidad sea como sea
3)a) (rigid, inflexible)to be set in one's ways — tener* costumbres muy arraigadas
b) ( solid) <yoghurt/custard/jelly> cuajado
III
1.
1) (put, place) poner*, colocar*2)a) (cause to be, become)to set somebody free — poner* en libertad or liberar a alguien
to set somebody loose — soltar* a alguien
to set fire to something, to set something on fire — prenderle fuego a algo
b) (make solid, rigid) \<\<jelly/cheese\>\> cuajar; \<\<cement\>\> hacer* fraguar3)a) ( prepare) \<\<trap\>\> tender*; \<\<table\>\> poner*b) ( Med) \<\<bone\>\> encajar, componer* (AmL)c) \<\<hair\>\> marcar*d) ( Print) \<\<type\>\> componer*4) ( adjust) \<\<oven/alarm clock/watch\>\> poner*5)a) (arrange, agree on) \<\<date/time\>\> fijar, acordar*; \<\<agenda\>\> establecer*, acordar*b) (impose, prescribe) \<\<target\>\> establecer*c) ( allot) \<\<task\>\> asignar; \<\<homework\>\> mandar, poner*; \<\<exam/test/problem\>\> poner*; \<\<text\>\> prescribir*d) ( establish) \<\<precedent\>\> sentar*; \<\<record/standard\>\> establecer*; \<\<fashion\>\> dictar, imponer*to set a good example — dar* buen ejemplo
e) (fix, assign) \<\<price/bail\>\> fijar6) (cause to do, start)to set something going — poner* algo en marcha
7) (usu pass)a) \<\<book/film\>\> ambientarb) ( locate) \<\<building\>\> situar*8)a) (mount, insert) \<\<gem\>\> engarzar*, engastar; \<\<stake\>\> hincar*, clavarb)to set a poem to music — ponerle* música a un poema
9) (turn, direct)we set our course for the nearest island — pusimos rumbo a la isla más cercana; sail I 1) a)
2.
vi1) ( go down) \<\<sun/moon\>\> ponerse*2)a) (become solid, rigid) \<\<jelly\>\> cuajar(se); \<\<cement\>\> fraguar*b) \<\<bone\>\> soldarse*•Phrasal Verbs:- set back- set by- set down- set in- set off- set on- set out- set to- set up- set upon[set] (vb: pt, pp set)1. N1) (=matching series) [of golf clubs, pens, keys] juego m ; [of books, works] colección f ; [of tools] equipo m, estuche m ; [of gears] tren m ; [of stamps] serie f ; (Math) conjunto m•
the sofa and chairs are only sold as a set — el sofá y los sillones no se venden por separado•
a chess set — un ajedrez•
I need one more to make up the complete set — me falta uno para completar la serie•
they are sold in sets — se venden en juegos completos•
it makes a set with those over there — hace juego con los que ves allá•
a train set — un tren eléctrico2) (Tennis) set m3) (Elec) aparato m ; (Rad) aparato m de radio; (TV) televisor m, televisión f4) (Theat) decorado m ; (Cine) plató m5) (Hairdressing)•
the fast set — la gente de vida airada•
the literary set — los literatos, la gente literariajet II, 4.•
the smart set — el mundo elegante, los elegantes7) (Brit) (Scol) clase f8)- make a dead set at sb9) (=disposition) [of tide, wind] dirección f ; [of fabric] caída f ; [of dress] corte m, ajuste m ; [of head] porte m, manera f de llevar; [of saw] triscamiento m ; mind-set10) (Hort) planta f de transplantaronion sets — cebollitas fpl de transplantar
2. ADJ1) (=fixed) [price, purpose] fijo; [smile] forzado; [opinions] inflexible, rígido; [talk] preparado de antemano; [expression] hecho; [date, time] señalado; (Scol) [books, subjects] obligatorio; [task] asignadoto be set in one's ways/opinions — tener costumbres/opiniones profundamente arraigadas
•
set piece — (Art) grupo m ; (=fireworks) cuadro m ; (Literat etc) escena f importante; (Sport) jugada f ensayada, jugada f de pizarra•
there's no set way to do it — no hay una forma establecida or determinada de hacerlo2) (=determined) resuelto, decidido•
to be (dead) set against (doing) sth — estar (completamente) opuesto a (hacer) algo•
to be set in one's purpose — tener un propósito firme, mantenerse firme en su propósito•
to be (dead) set on (doing) sth — estar (completamente) decidido a or empeñado en (hacer) algosince you are so set on it — puesto que te empeñas en ello, puesto que estás decidido a hacerlo
3) (=ready) listo•
to be all set to do sth — estar listo para hacer algoall set? — ¿(estás) listo?
•
the scene was set for... — (fig) todo estaba listo para...4) (Culin)5) (=disposed)the tide is set in our favour — la marea fluye para llevarnos adelante; (fig) la tendencia actual nos favorece, llevamos el viento en popa
3. VT1) (=place, put) poner•
the film/ scene is set in Rome — la película/escena se desarrolla or está ambientada en Roma•
a novel set in Madrid — una novela ambientada en Madrid•
to set places for 14 — poner cubiertos para 14 personas•
to set a poem to music — poner música a un poema•
what value do you set on it? — ¿en cuánto lo valoras?; (fig) ¿qué valor tiene para ti?2) (=arrange) poner, colocar; (=adjust) [+ clock] poner en hora; [+ mechanism] ajustar; [+ hair] marcar, fijar; [+ trap] armar•
the alarm clock is set for seven — el despertador está puesto para las siete3) (=mount) [+ gem] engastar, montar4) (Med) [+ broken bone] encajar, reducir5) (Typ) [+ type] componer6) (=fix, establish) [+ date, limit] fijar, señalar; [+ record] establecer; [+ fashion] imponer; [+ dye, colour] fijar•
to set a course for — salir rumbo a•
to set one's heart on sth — tener algo como máximo deseo•
to set limits to sth — señalar límites a algo•
to set a period of three months — señalar un plazo de tres meses•
to set a record of ten seconds — establecer un récord de diez segundosexample•
to set a time for a meeting — fijar una hora para una reunión7) (=assign) [+ task] dar•
to set an exam in French — preparar un examen de francés8) (=cause to start)9) (=cause to pursue)•
to set a dog on sb — azuzar un perro contra algn•
we set the police on to him — le denunciamos a la policíawhat set the police on the trail? — ¿qué puso a la policía sobre la pista?
10) (=make solid) [+ cement] solidificar, endurecer; [+ jelly] cuajar4. VI1) (=go down) [sun, moon] ponerse2) (=go hard) [concrete, glue] endurecerse; (fig) [face] congelarse3) (Med) [broken bone, limb] componerse4) (Culin) [jelly, jam] cuajarse5) (=begin)5.CPDset designer N — (Theat) director(a) m / f de arte, decorador(a) m / f
set point N — (Tennis) punto m de set
set square N — escuadra f ; (with 2 equal sides) cartabón m
- set back- set by- set down- set in- set off- set on- set out- set to- set up- set upon* * *[set]
I
1)a) (of tools, golf clubs, bowls, pens, keys) juego m; (of books, records) colección f; ( of stamps) serie fa set of cutlery — un juego de cubiertos, una cubertería
b) ( Math) conjunto m2) (+ sing o pl vb) (BrE Educ) grupo de estudiantes seleccionados de acuerdo a sus aptitudes3) (TV) aparato m, televisor m; ( Rad) aparato m, receptor m4) (in tennis, squash) set m; (before n)5)b) ( Cin) plató m6) ( in hairdressing) marcado mshampoo and set — lavado m y marcado
II
1) (established, prescribed) <wage/price> fijowe ordered the set menu — (BrE) pedimos el menú del día
2) (pred)a) (ready, prepared)to be set — estar* listo, estar* pronto (RPl)
is everything set for the meeting? — ¿está todo preparado or listo or (RPl) pronto para la reunión?
all set (to go)? — ¿listos?
b) (likely, about to) (journ)to be set to + inf — llevar camino de + inf
c) (determined, resolute)he was all set to walk out — estaba totalmente decidido or resuelto a irse
he's dead set on going to college — está resuelto or decidido a ir a la universidad sea como sea
3)a) (rigid, inflexible)to be set in one's ways — tener* costumbres muy arraigadas
b) ( solid) <yoghurt/custard/jelly> cuajado
III
1.
1) (put, place) poner*, colocar*2)a) (cause to be, become)to set somebody free — poner* en libertad or liberar a alguien
to set somebody loose — soltar* a alguien
to set fire to something, to set something on fire — prenderle fuego a algo
b) (make solid, rigid) \<\<jelly/cheese\>\> cuajar; \<\<cement\>\> hacer* fraguar3)a) ( prepare) \<\<trap\>\> tender*; \<\<table\>\> poner*b) ( Med) \<\<bone\>\> encajar, componer* (AmL)c) \<\<hair\>\> marcar*d) ( Print) \<\<type\>\> componer*4) ( adjust) \<\<oven/alarm clock/watch\>\> poner*5)a) (arrange, agree on) \<\<date/time\>\> fijar, acordar*; \<\<agenda\>\> establecer*, acordar*b) (impose, prescribe) \<\<target\>\> establecer*c) ( allot) \<\<task\>\> asignar; \<\<homework\>\> mandar, poner*; \<\<exam/test/problem\>\> poner*; \<\<text\>\> prescribir*d) ( establish) \<\<precedent\>\> sentar*; \<\<record/standard\>\> establecer*; \<\<fashion\>\> dictar, imponer*to set a good example — dar* buen ejemplo
e) (fix, assign) \<\<price/bail\>\> fijar6) (cause to do, start)to set something going — poner* algo en marcha
7) (usu pass)a) \<\<book/film\>\> ambientarb) ( locate) \<\<building\>\> situar*8)a) (mount, insert) \<\<gem\>\> engarzar*, engastar; \<\<stake\>\> hincar*, clavarb)to set a poem to music — ponerle* música a un poema
9) (turn, direct)we set our course for the nearest island — pusimos rumbo a la isla más cercana; sail I 1) a)
2.
vi1) ( go down) \<\<sun/moon\>\> ponerse*2)a) (become solid, rigid) \<\<jelly\>\> cuajar(se); \<\<cement\>\> fraguar*b) \<\<bone\>\> soldarse*•Phrasal Verbs:- set back- set by- set down- set in- set off- set on- set out- set to- set up- set upon -
12 tea
ti:1) (a type of plant grown in Asia, especially India, Ceylon and China, or its dried and prepared leaves: I bought half a kilo of tea.) té2) (a drink made by adding boiling water to these: Have a cup of tea!) té3) (a cup etc of tea: Two teas, please!) té4) (a small meal in the afternoon (afternoon tea) or a larger one in the early evening, at which tea is often drunk: She invited him to tea.) merienda•- tea-bag- teacup
- tea-party
- teapot
- tearoom
- tea-set
- tea-service
- teaspoon
- teaspoonful
- tea-time
- tea-towel
tea n1. tétwo teas, please dos tés, por favor2. merienda3. cena
tea sustantivo femenino torch
tea sustantivo femenino torch ' tea' also found in these entries: Spanish: devoción - manzanilla - merendar - merienda - oro - paño - poleo - preferir - quedar - querer - quitar - reconfortar - suelta - suelto - té - tila - agua - bombilla - cena - cenar - colador - comida - infusión - juego - lácteo - lonche - mateo - mundo - onces - repasador - secador - taza - trapo - yuyo English: burning - camomile tea - cup - dinner - dissolve - flavor - flavour - herb tea - inside - less - microwave - mint tea - nice - or - pot - tea - tea break - tea cloth - tea cosy - tea service - tea set - tea strainer - tea table - tea towel - tea trolley - tea urn - tea-chest - to - urn - black - brew - canister - chamomile - cozy - herbal - herb - infuse - job - lemon - like - loose - love - milky - party - pepper - pick - pour - strong - swot - tea bagtr[tiː]1 (gen) té nombre masculino■ will you make some tea? ¿quieres hacer un poco de té?2 (infusion) infusión nombre femenino3 (light meal) merienda4 (full meal) cena■ what do you want for your tea? ¿qué quieres para cenar?\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLnot for all the tea in China por nada del mundoto be one's cup of tea ser del gusto de unotea bag bolsita de tétea cloth paño (de cocina)tea cosy cubreteteratea party meriendatea service / tea set juego de tétea strainer colador nombre masculino (pequeño)tea towel paño de cocinatea trolley carritotea ['ti:] n1) : té m (planta y bebida)2) : merienda f, té m (comida)n.• merienda s.f.• té s.m.tiː1)a) u (drink, leaves, plant) té mlemon tea — (BrE) té con limón
not for all the tea in China — (dated) ni por todo el oro del mundo
b) c ( cup of tea) (BrE)two teas, please — dos tés, por favor
2) c u ( meal)a) ( in the afternoon) té m, merienda f, onces fpl (Andes)to have tea — tomar el té, merendar*, tomar onces (Andes)
b) ( evening) (BrE) cena f, comida f (AmL)[tiː]to have tea — cenar, comer (AmL)
1. N1) (=drink, plant) té mwould you like some tea? — ¿te apetece un té?
tea with lemon, lemon tea — té con limón
cupherbal/mint tea — té m de hierbas/menta
2) (=cup of tea) té man invitation to tea — una invitación a tomar el té or merendar
high tea — merienda-cena f (que se toma con té)
to have tea — tomar el té, merendar
2.CPDtea boy N — chico que prepara y sirve el té en una fábrica u oficina
tea cart N (US) — = tea trolley
= tea toweltea cloth N — (for trolley, tray) mantelito m, pañito m (for dishes)
tea cosy, tea cozy (US) N — cubretetera m
tea garden N — (=café) café m al aire libre; (Agr) plantación f de té
tea lady N — (Brit) señora que prepara y sirve el té en una fábrica u oficina
tea service, tea set N — servicio m de té, juego m de té
tea strainer N — colador m de té
tea things NPL — servicio m del té
tea trolley N — (Brit) carrito m del té
tea wagon N — (US) carrito m del té
* * *[tiː]1)a) u (drink, leaves, plant) té mlemon tea — (BrE) té con limón
not for all the tea in China — (dated) ni por todo el oro del mundo
b) c ( cup of tea) (BrE)two teas, please — dos tés, por favor
2) c u ( meal)a) ( in the afternoon) té m, merienda f, onces fpl (Andes)to have tea — tomar el té, merendar*, tomar onces (Andes)
b) ( evening) (BrE) cena f, comida f (AmL)to have tea — cenar, comer (AmL)
-
13 want
wont
1. verb1) (to be interested in having or doing, or to wish to have or do (something); to desire: Do you want a cigarette?; She wants to know where he is; She wants to go home.) querer; desear2) (to need: This wall wants a coat of paint.) necesitar, precisar, requerir3) (to lack: This house wants none of the usual modern features but I do not like it; The people will want (= be poor) no longer.) carecer (de); pasar miseria/necesidad
2. noun1) (something desired: The child has a long list of wants.) deseo2) (poverty: They have lived in want for many years.) pobreza, miseria3) (a lack: There's no want of opportunities these days.) falta, ausencia; escasez•- wanted- want ad
- want for
want1 n falta / necesidadwant2 vb1. quererwhat do you want to do? ¿qué quieres hacer?2. necesitar3. deberyou don't want to do it like that! ¡no deberías hacerlo así!wanted se busca / se necesitatr[wɒnt]1 (lack) falta, carencia2 (desire, need) necesidad nombre femenino3 (poverty) miseria, indigencia1 (gen) querer■ what do you want to drink? ¿qué quieres beber?■ how much do you want for the bike? ¿cuánto pides por la bici?■ what more do you want? ¿qué más quieres?3 familiar (ought to) deber4 formal use (lack) necesitar, carecer de, faltar5 (require to be present) buscar, requerir la presencia de; (seek, hunt) buscar6 (desire) desear, querer\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLin want of something necesitarto be in want estar necesitado,-anot to want to know (about something) no querer saber nada de algoto want some doing exigir mucho esfuerzowant ad SMALLAMERICAN ENGLISH/SMALL anuncio pequeñowant ['wɑnt, 'wɔnt] vt1) lack: faltar2) require: requerir, necesitar3) desire: querer, desearwant n1) lack: falta f2) destitution: indigencia f, miseria f3) desire, need: deseo m, necesidad fv.• carecer v.• carecer de v.• desear v.• estar necesitado v.• faltar v.• necesitar v.• querer v.(§pret: quis-) fut/c: querr-•)n.• apuro s.m.• carencia s.f.• carestía s.f.• deseo s.m.• escasez s.f.• falta s.f.• laceria s.f.• menester s.m.• necesidad s.f.• pobreza s.f.
I
1. wɔːnt, wɒnt1)a) (require, desire) querer*(it's) just what I('ve) always wanted! — (set phrase) (es) justo lo que quería!
the boss wants you — el jefe te quiere ver or quiere hablar contigo
he's wanted on the phone — hay una llamada para él, lo llaman por teléfono
does he want the book back? — ¿quiere que le devuelvan (or le devolvamos etc) el libro?
to want to + INF — querer* + inf
she can be charming when she wants to (be) — es un encanto cuando quiere or cuando se lo propone
to want somebody/something to + INF — querer* que alguien/algo (+ subj)
what do you want me to do? — ¿qué quieres que haga?
to want somebody/something -ING — querer* que alguien/algo (+ subj)
b) \<\<police\>\> buscar*he is wanted for murder/for questioning — lo buscan por asesinato/para interrogarlo
c) ( as price for something) pedir*how much does she want for the picture? — ¿cuánto pide por el cuadro?
d) \<\<person\>\> ( sexually) desear2) ( need) necesitargardener wanted — se necesita or se precisa jardinero
2.
vi ( lack) (frml) (usu with neg)you/they will want for nothing — no te/les faltará nada
II
1) c u (requirement, need) necesidad fto be in want of something — tener* necesidad de algo
2) u (lack, absence) falta f, carencia f (frml)if she doesn't become champion, it won't be for want of trying — si no llega a ser campeona, no será porque no lo haya intentado
3) u (destitution, penury) miseria f, indigencia f[wɒnt]1. VT1) (=desire, wish for)a) quererI want my mummy! — ¡quiero que venga mi mamá!
I don't want you interfering! — ¡no quiero que te entrometas!
•
I've always wanted a car like this — siempre he querido un coche como este•
we only want the best/what's best for you — solo queremos lo mejor para ti•
what do you want for your birthday? — ¿qué quieres por tu cumpleaños?•
what I want from a computer is... — lo que quiero de un ordenador es...•
she was everything he wanted in a woman — era todo lo que él quería en una mujer•
food was the last thing I wanted — comida era lo último que quería•
I know when I'm not wanted — sé muy bien cuando sobro or estoy de más•
where do you want the table? — ¿dónde quieres que pongamos la mesa?•
what does he want with/of me? — ¿qué quiere de mí?•
you want her back, don't you? — quieres que vuelva, ¿no?•
I want him dead! — ¡lo quiero muerto!•
I want her sacked! — ¡quiero que se la despida!, ¡quiero que la despidan!•
the last thing we want is for them to feel obliged to help — lo último que queremos es que se sientan obligados a ayudar•
without wanting to sound big-headed, I think I'll succeed — no quiero parecer engreído pero pienso que voy a tener éxito•
I wouldn't want to hurt their feelings/cause them any problems — no quisiera herir sus sentimientos/causarles ningún problemad) (sexually)2) (=ask for) [+ money] querer, pedir•
she wants £500 for the car — quiere or pide 500 libras por el cochehow much do you want for it? — ¿cuánto quiere or pide?
•
you don't want much! — iro ¡anda que no pides nada! iro3) (=seek) [police] buscarwanted: general maid — se necesita asistenta
•
he is wanted for robbery — se le busca por robo•
you're wanted in the kitchen — te buscan en la cocina•
you're wanted on the phone — te llaman al teléfono4) (=need, require) [person] necesitarchildren want lots of sleep — los niños necesitan or requieren muchas horas de sueño
this car wants cleaning — a este coche le hace falta una limpieza, a este coche hay que limpiarlo
•
that's the last thing I want! * — ¡solo me faltaba eso! *•
you want to be more careful when you're driving — tienes que tener más cuidado al conduciryou want to see his new boat! — ¡tienes que ver su nuevo barco!
•
what you want is a good hiding — lo que necesitas or te hace falta es una buena paliza *what do you want with a house that size? — ¿para qué quieres una casa tan grande?
5) (=lack)•
the contract wants only her signature — al contrato solo le falta su firma2. VI1) (=wish, desire) querer2) (=lack)waste 3., 1)•
they will not want for money or food — no les faltará ni dinero ni comida3. N1) (=lack) falta ffor want of anything better to do, I decided to go home — a falta de algo mejor que hacer, decidí irme a casa
I decided to go home for want of anything better to do — decidí irme a casa por falta de algo mejor que hacer
for want of a better word — a/por falta de una palabra más apropiada
he never did become a minister, but it was not for want of trying — nunca llegó a ministro, pero no fue por falta de intentarlo
2) (=need) necesidad f•
she had servants to attend to her every want — tenía sirvientes que atendían todas y cada una de sus necesidades•
to be in want of sth — necesitar algo3) (=poverty) necesidad f, penuria f•
to be in want — estar necesitadoto live in want — pasar necesidades, vivir en la penuria
4.CPDwant ad * N — (US) anuncio m clasificado
- want in- want out* * *
I
1. [wɔːnt, wɒnt]1)a) (require, desire) querer*(it's) just what I('ve) always wanted! — (set phrase) (es) justo lo que quería!
the boss wants you — el jefe te quiere ver or quiere hablar contigo
he's wanted on the phone — hay una llamada para él, lo llaman por teléfono
does he want the book back? — ¿quiere que le devuelvan (or le devolvamos etc) el libro?
to want to + INF — querer* + inf
she can be charming when she wants to (be) — es un encanto cuando quiere or cuando se lo propone
to want somebody/something to + INF — querer* que alguien/algo (+ subj)
what do you want me to do? — ¿qué quieres que haga?
to want somebody/something -ING — querer* que alguien/algo (+ subj)
b) \<\<police\>\> buscar*he is wanted for murder/for questioning — lo buscan por asesinato/para interrogarlo
c) ( as price for something) pedir*how much does she want for the picture? — ¿cuánto pide por el cuadro?
d) \<\<person\>\> ( sexually) desear2) ( need) necesitargardener wanted — se necesita or se precisa jardinero
2.
vi ( lack) (frml) (usu with neg)you/they will want for nothing — no te/les faltará nada
II
1) c u (requirement, need) necesidad fto be in want of something — tener* necesidad de algo
2) u (lack, absence) falta f, carencia f (frml)if she doesn't become champion, it won't be for want of trying — si no llega a ser campeona, no será porque no lo haya intentado
3) u (destitution, penury) miseria f, indigencia f -
14 home
həum
1. noun1) (the house, town, country etc where a person etc usually lives: I work in London but my home is in Bournemouth; When I retire, I'll make my home in Bournemouth; Africa is the home of the lion; We'll have to find a home for the kitten.) casa2) (the place from which a person, thing etc comes originally: America is the home of jazz.) cuna, patria3) (a place where children without parents, old people, people who are ill etc live and are looked after: an old folk's home; a nursing home.) asilo, orfanato4) (a place where people stay while they are working: a nurses' home.) hogar5) (a house: Crumpy Construction build fine homes for fine people; He invited me round to his home.) casa
2. adjective1) (of a person's home or family: home comforts.) casero, del hogar2) (of the country etc where a person lives: home produce.) local; nacional3) ((in football) playing or played on a team's own ground: the home team; a home game.) en/de casa
3. adverb1) (to a person's home: I'm going home now; Hallo - I'm home!) a casa; en casa2) (completely; to the place, position etc a thing is intended to be: He drove the nail home; Few of his punches went home; These photographs of the war brought home to me the suffering of the soldiers.) completamente; justamente, (dar) en el blanco•- homeless- homely
- homeliness
- homing
- home-coming
- home-grown
- homeland
- home-made
- home rule
- homesick
- homesickness
- homestead
- home truth
- homeward
- homewards
- homeward
- homework
- at home
- be/feel at home
- home in on
- leave home
- make oneself at home
- nothing to write home about
home1 adj1. natal2. casero3. de casa / localhome2 adv a casahome3 n1. casa / hogar2. residenciatr[həʊm]1 (house) hogar nombre masculino, casa2 formal use domicilio3 (institution) asilo4 (country, village etc) patria, tierra5 SMALLZOOLOGY/SMALL hábitat nombre masculino6 SMALLSPORT/SMALL casa1 casero,-a2 SMALLPOLITICS/SMALL (del) interior3 (native) natal4 SMALLSPORT/SMALL de casa, en casa1 en casa, a casa, de casa\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLat home en casahome sweet home hogar dulce hogarto be nothing to write home about no ser nada del otro mundo, no ser nada del otro juevesto come home to somebody darse cuenta■ it suddenly came home to me that I was all alone de repente me di cuenta de que estaba totalmente soloto feel at home figurative use estar a gusto, sentirse en casato make oneself at home ponerse cómodo,-aHome Office SMALLBRITISH ENGLISH/SMALL Ministerio del Interiorhome rule autonomíahome help asistentahome page (Internet) página inicial, página principalhome run (in baseball) carrera completahome team equipo local, equipo de casahome town pueblo natal, patria chicahome ['ho:m] n1) : casa f, hogar m, domicilio mto feel at home: sentirse en casa2) institution: residencia f, asilo madj.• casero, -a adj.• doméstico, -a adj.• hogareño, -a adj.• nacional adj.• patrio, -a adj.adv.• a casa adv.n.• asilo s.m.• casa s.f.• fuego s.m.• habitación s.f.• hogar s.m.• patria s.f.• patria chica s.f.• posada s.f.v.• mandar a casa v.
I həʊm1) u c ( of person)a) ( dwelling) casa fto own one's own home — tener* casa propia
marital home — domicilio m conyugal; see also at home, home I 3); (before n)
b) ( in wider sense)they made their home in Germany — se establecieron en Alemania, fijaron su residencia en Alemania (frml)
to leave home — irse* de casa
those remarks were uncomfortably close to home — esos comentarios me (or le etc) tocaban muy de cerca
a home away from home o (BrE) a home from home — una segunda casa
home is where the heart is — el verdadero hogar está donde uno tiene a los suyos
c) ( family environment) hogar m2) ca) (of object, group, institution)can you find a home for these files somewhere? — (colloq) a ver si encuentras dónde guardar estos archivos
b) (of animal, plant) (Bot, Zool) hábitat m3) at homea) ( in house) en casawhat's that when it's at home? — (colloq) ¿y eso con qué se come? (fam)
b) ( at ease)make yourself at home — ponte cómodo, estás en tu casa
c) ( not abroad)d) ( Sport) en casato be/play at home — jugar* en casa
4) c ( institution) ( children's home) asilo m (AmL), orfanatorio m (Méx), centro m de acogida de menores (Esp); ( old people's home) residencia f de ancianosdogs' home — (BrE) perrera f
5) ( Sport)a) u ( the finish) meta f•Phrasal Verbs:- home in
II
1)a) ( where one lives) <come/arrive> a casanothing to write home about — nada del otro mundo or (fam) del otro jueves
b) ( from abroad)the folks back home — (AmE) la familia
2) ( Sport)the first horse/runner home — el primer caballo/corredor en llegar a la meta
to be home free o (BrE) home and dry — tener* la victoria asegurada
3) ( to desired place)to get something home to somebody — hacerle* entender algo a alguien
to drive something home (to somebody) — hacer(le)* entender algo (a alguien)
try to drive it home to him that... — hazle entender que...; see also strike home
III
adjective (before n)a) <address/telephone number> particular; <background/environment> familiar; <cooking/perm> caserohome comforts — comodidades fpl
home delivery — ( of purchases) entrega f a domicilio
home visit — ( by doctor) (BrE) visita f a domicilio
b) ( of origin)home state — ( in US) estado m natal or de procedencia
c) ( not foreign) <affairs/market> nacional[hǝʊm]1. N1) (=house) casa f ; (=residence) domicilio m•
at home — en casais Mr Lyons at home? — ¿está el señor Lyons?
I'm not at home in Japanese — apenas me defiendo en japonés, sé muy poco de japonés
for us this is a home from home — aquí estamos como en casa, esta es como una segunda casa para nosotros
•
he comes from a good home — es de buena familia•
home sweet home — hogar, dulce hogar2) (=refuge) hogar m ; (=hospital, hostel) asilo m3) (=country) patria f ; (=town) ciudad f natal; (=origin) cuna f4) (Bio) hábitat m5) (Sport) (=target area) meta f (=home ground)6) (Comput) punto m inicial, punto m de partida2. ADV1) (lit) (=at home) en casa; (=to home) a casato be home — estar en casa; (=upon return) estar de vuelta en casa
I'll be home at five o'clock — (upon return) estaré en casa a las cinco
•
as we say back home — como decimos en mi tierraback home in Australia — en mi tierra, (en) Australia
•
to come home — volver a casa•
to get home — llegar a casa•
to go home — volver a casa; (from abroad) volver a la patria•
he leaves home at eight — sale de casa a las ocho•
that remark came near home — esa observación le hirió en lo vivo•
to see sb home — acompañar a algn a su casa•
to send sb home — mandar a algn a casa•
to stay home — quedarse en casa2) (fig)•
to bring sth home to sb — hacerle ver algo a algn•
it came home to me — me di cuenta de ello•
to drive sth home, to drive a point home — subrayar un puntopress 2., 7)•
to strike home — (=hit target) [shell, bullet] dar en el blanco; (=go right in) [hammer, nail] remachar3.VI [pigeons] volver a casa4.CPDhome address N — (on form) domicilio m
my home address — mi dirección particular, las señas de mi casa
home assembly N — montaje m propio
home-assembly•
for home assembly — para montaje propiohome automation N — domótica f
home banking N — banco m en casa
home base N — [of person] lugar m de residencia; [of guerrillas] base f de operaciones; [of company] sede f
home birth N — parto m a domicilio
home brew N — (=beer) cerveza f casera; (=wine) vino m casero
home buying N — compra f de vivienda
home comforts NPL — comodidades fpl domésticas
home computer N — ordenador m doméstico
home computing N — informática f doméstica
home cooking N — cocina f casera
the Home Counties NPL — (Brit) los condados alrededor de Londres
home country N — patria f, país m de origen
home delivery N — [of food] entrega f a domicilio; [of baby] parto m a domicilio
home economics NSING — (Scol) ciencia f del hogar
home field (US) N — (Sport) casa f
•
to play on one's home field — jugar en casahome fries NPL — (US) carne picada frita con patatas y col
home front N — frente m interno
home ground N (Sport) —
to be on home ground — (fig) estar en su terreno or lugar
Home Guard N — (Brit) cuerpo de voluntarios para la defensa nacional durante la segunda guerra mundial
home help N — (=act) atención f domiciliaria, ayuda f a domicilio; (Brit) (=person) asistente(-a) m / f (especialmente los que, a cargo de la seguridad social, ayudan en las tareas domésticas a personas necesitadas)
home helper N — (US) asistente(-a) m / f
home improvements NPL — reformas fpl en casa
home industries NPL — (Comm) industrias fpl nacionales
home journey N — viaje m a casa, viaje m de vuelta
home leave N — permiso m para irse a casa
home market N — (Comm) mercado m nacional, mercado m interior
home match N — (Sport) partido m en casa
home movie N — película f hecha por un aficionado
home nations NPL (Brit) —
•
the home nations — las cuatro naciones británicasHome Office N — (Brit) Ministerio m del Interior, Gobernación f (Mex)
home owner N — propietario(-a) m / f de una casa
home owners — propietarios mpl de viviendas
home ownership N — propiedad f de viviendas
home page N — (Internet) (=personal page) página f personal; (=webpage) página f web; (=start page) página f de inicio
home product N — (Comm) producto m nacional
home run N — (Baseball) jonrón m ; (=return journey) [of ship, truck] viaje m de vuelta
home sales NPL — ventas fpl nacionales
Home Secretary N — (Brit) Ministro m del Interior
home shopping N — venta f por correo; (TV, Telec) televenta f
the home side N — (Sport) el equipo de casa, el equipo local
home straight N — (Sport) recta f final
to be in the home straight — (fig) estar en la última recta
home stretch N — = home straight
the home team N — (Sport) el equipo de casa, el equipo local
home trade N — (Comm) comercio m interior
home truths NPL —
home victory N — (Sport) victoria f en casa
home video N — vídeo m amateur, video m amateur (LAm)
home visit N — visita f a domicilio
home waters NPL — aguas fpl territoriales
HOME COUNTIES Los Home Counties son los condados que se encuentran en los alrededores de Londres: Berkshire, Buckinghamshire, Essex, Hertfordshire, Kent y Middlesex, un alto porcentaje de cuya población se encuentra en buena posición económica. De ahí que el término Home Counties haya adquirido dimensiones culturales y a la gente que vive en ellos se les considere en general personas adineradas de clase media-alta que, además, tienen al hablar un acento muy particular, conocido como RP.home win N — (Sport) victoria f en casa
See:see cultural note ENGLISH in English* * *
I [həʊm]1) u c ( of person)a) ( dwelling) casa fto own one's own home — tener* casa propia
marital home — domicilio m conyugal; see also at home, home I 3); (before n)
b) ( in wider sense)they made their home in Germany — se establecieron en Alemania, fijaron su residencia en Alemania (frml)
to leave home — irse* de casa
those remarks were uncomfortably close to home — esos comentarios me (or le etc) tocaban muy de cerca
a home away from home o (BrE) a home from home — una segunda casa
home is where the heart is — el verdadero hogar está donde uno tiene a los suyos
c) ( family environment) hogar m2) ca) (of object, group, institution)can you find a home for these files somewhere? — (colloq) a ver si encuentras dónde guardar estos archivos
b) (of animal, plant) (Bot, Zool) hábitat m3) at homea) ( in house) en casawhat's that when it's at home? — (colloq) ¿y eso con qué se come? (fam)
b) ( at ease)make yourself at home — ponte cómodo, estás en tu casa
c) ( not abroad)d) ( Sport) en casato be/play at home — jugar* en casa
4) c ( institution) ( children's home) asilo m (AmL), orfanatorio m (Méx), centro m de acogida de menores (Esp); ( old people's home) residencia f de ancianosdogs' home — (BrE) perrera f
5) ( Sport)a) u ( the finish) meta f•Phrasal Verbs:- home in
II
1)a) ( where one lives) <come/arrive> a casanothing to write home about — nada del otro mundo or (fam) del otro jueves
b) ( from abroad)the folks back home — (AmE) la familia
2) ( Sport)the first horse/runner home — el primer caballo/corredor en llegar a la meta
to be home free o (BrE) home and dry — tener* la victoria asegurada
3) ( to desired place)to get something home to somebody — hacerle* entender algo a alguien
to drive something home (to somebody) — hacer(le)* entender algo (a alguien)
try to drive it home to him that... — hazle entender que...; see also strike home
III
adjective (before n)a) <address/telephone number> particular; <background/environment> familiar; <cooking/perm> caserohome comforts — comodidades fpl
home delivery — ( of purchases) entrega f a domicilio
home visit — ( by doctor) (BrE) visita f a domicilio
b) ( of origin)home state — ( in US) estado m natal or de procedencia
c) ( not foreign) <affairs/market> nacional -
15 head
hed
1. noun1) (the top part of the human body, containing the eyes, mouth, brain etc; the same part of an animal's body: The stone hit him on the head; He scratched his head in amazement.) cabeza2) (a person's mind: An idea came into my head last night.) cabeza, mente3) (the height or length of a head: The horse won by a head.) cabeza4) (the chief or most important person (of an organization, country etc): Kings and presidents are heads of state; (also adjective) a head waiter; the head office.) cabeza, jefe5) (anything that is like a head in shape or position: the head of a pin; The boy knocked the heads off the flowers.) cabeza6) (the place where a river, lake etc begins: the head of the Nile.) fuente, nacimiento7) (the top, or the top part, of anything: Write your address at the head of the paper; the head of the table.) cabecera, principio8) (the front part: He walked at the head of the procession.) a la cabeza de, al frente de9) (a particular ability or tolerance: He has no head for heights; She has a good head for figures.) madera; cabeza10) (a headmaster or headmistress: You'd better ask the Head.) director; directora11) ((for) one person: This dinner costs $10 a head.) por cabeza12) (a headland: Beachy Head.) cabo, punta13) (the foam on the top of a glass of beer etc.) espuma
2. verb1) (to go at the front of or at the top of (something): The procession was headed by the band; Whose name headed the list?) encabezar2) (to be in charge of; to be the leader of: He heads a team of scientists investigating cancer.) encabezar, estar al frente de, dirigir3) ((often with for) to (cause to) move in a certain direction: The explorers headed south; The boys headed for home; You're heading for disaster!) dirigirse a, encaminarse hacia, ir rumbo a4) (to put or write something at the beginning of: His report was headed `Ways of Preventing Industrial Accidents'.) titular5) ((in football) to hit the ball with the head: He headed the ball into the goal.) cabecear, rematar con la cabeza•- - headed- header
- heading
- heads
- headache
- headband
- head-dress
- headfirst
- headgear
- headlamp
- headland
- headlight
- headline
- headlines
- headlong
- head louse
- headmaster
- head-on
- headphones
- headquarters
- headrest
- headscarf
- headsquare
- headstone
- headstrong
- headwind
- above someone's head
- go to someone's head
- head off
- head over heels
- heads or tails?
- keep one's head
- lose one's head
- make head or tail of
- make headway
- off one's head
head1 n1. cabezamind your head! ¡cuidado con la cabeza!2. cabecera3. jefe / directorhead2 vb1. encabezar / ir a la cabeza2. cabecear / dar de cabezato head for... dirigirse a... / ir camino de...I'm heading for home me dirijo a casa / voy camino de casatr[hed]2 (on tape recorder, video) cabezal nombre masculino3 (of bed, table) cabecera4 (of page) principio5 (on beer) espuma6 (cape) cabo, punta7 (of school, company) director,-ra8 (cattle) res nombre femenino■ four hundred head of cattle cuatrocientas reses, cuatrocientas cabezas de ganado9 (coin) cara10 (of cabbage, lettuce) cogollo; (of cauliflower) pella1 principal, jefe1 (company, list etc) encabezar2 (ball) rematar de cabeza, dar un cabezazo a, cabecear\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLfrom head to toe / from head to foot de pies a cabezaheads or tails? ¿cara o cruz?off the top of one's head sin pensárselo, así de entradaon your own head be it! ¡allá te las compongas!per head por barba, por cabeza■ it cost us £12 per head nos costó doce libras por barbato be head over heels in love with somebody estar locamente enamorado,-a de alguiento be off one's head estar chiflado,-ato bite somebody's head off familiar echar una bronca a alguiento do something standing on one's head hacer algo con los ojos vendadosto have a good head for figures tener facilidad para los númerosto have a head for heights no padecer vértigoto keep one's head above water mantenerse a floteto keep one's head mantener la calmato laugh one's head off reírse a carcajadastwo heads are better than one cuatro ojos ven más que doshead teacher director,-rahead start ventajahead office oficina centralhead ['hɛd] vt1) lead: encabezar2) direct: dirigirhead vi: dirigirsehead adjmain: principalthe head office: la oficina central, la sedehead n1) : cabeza ffrom head to foot: de pies a cabeza2) mind: mente f, cabeza f3) tip, top: cabeza f (de un clavo, un martillo, etc.), cabecera f (de una mesa o un río), punta f (de una flecha), flor m (de un repollo, etc.), encabezamiento m (de una carta, etc.), espuma f (de cerveza)4) director, leader: director m, -tora f; jefe m, -fa f; cabeza f (de una familia)5) : cara f (de una moneda)heads or tails: cara o cruz6) : cabeza f500 head of cattle: 500 cabezas de ganado$10 a head: $10 por cabeza7)to come to a head : llegar a un punto críticoadj.• primero, -a adj.• principal adj.n.• cabecera s.f.• cabeza s.f.• cabezuela s.f.• director s.m.• dirigente s.m.• encabezamiento s.m.• mayor s.m.• mollera s.f.• principal s.m.• testa s.f.expr.• atajar v.• cortarle el paso expr.v.• cabecear v.• descabezar v.• dirigir v.• encabezar v.• mandar v.hed
I
1) ( Anat) cabeza fto stand on one's head — pararse de cabeza (AmL), hacer* el pino (Esp)
from head to foot o toe — de pies a cabeza, de arriba (a) abajo
he's a head taller than his brother — le lleva or le saca la cabeza a su hermano
head over heels: she tripped and went head over heels down the steps tropezó y cayó rodando escaleras abajo; to be head over heels in love estar* locamente or perdidamente enamorado; heads up! (AmE colloq) ojo! (fam), cuidado!; on your/his (own) head be it la responsabilidad es tuya/suya; to bang one's head against a (brick) wall darse* (con) la cabeza contra la pared; to be able to do something standing on one's head poder* hacer algo con los ojos cerrados; to bite o snap somebody's head off echarle una bronca a alguien (fam); to bury one's head in the sand hacer* como el avestruz; to get one's head down (colloq) ( work hard) ponerse* a trabajar en serio; ( settle for sleep) (BrE) irse* a dormir; to go over somebody's head ( bypassing hierarchy) pasar por encima de alguien; ( exceeding comprehension): his lecture went straight over my head no entendí nada de su conferencia; to go to somebody's head subírsele a la cabeza a alguien; to have a big o swelled o (BrE) swollen head ser* un creído; he's getting a swelled o (BrE) swollen head se le están subiendo los humos a la cabeza; to have one's head in the clouds tener* la cabeza llena de pájaros; to hold one's head up o high o up high ir* con la cabeza bien alta; to keep one's head above water mantenerse* a flote; to keep one's head down ( avoid attention) mantenerse* al margen; ( work hard) no levantar la cabeza; (lit: keep head lowered) no levantar la cabeza; to knock something on the head (colloq) dar* al traste con algo; to laugh one's head off reírse* a mandíbula batiente, desternillarse de (la) risa; to scream/shout one's head off gritar a voz en cuello; to make head or tail o (AmE also) heads or tails of something entender* algo; I can't make head or tail of it para mí esto no tiene ni pies ni cabeza; to rear one's ugly head: racism/fascism reared its ugly head again volvió a aparecer el fantasma del racismo/fascismo; to stand/be head and shoulders above somebody ( be superior) darle* cien vueltas a alguien, estar* muy por encima de alguien; to stand o turn something on its head darle* la vuelta a algo, poner* algo patas arriba (fam), dar* vuelta algo (CS); to turn somebody's head: the sort of good looks that turn heads el tipo de belleza que llama la atención or que hace que la gente se vuelva a mirar; (before n) head injury — lesión f en la cabeza
2) (mind, brain) cabeza fI said the first thing that came into my head — dije lo primero que se me ocurrió or que me vino a la cabeza
he needs his head examined — está or anda mal de la cabeza
she has a good head for business/figures — tiene cabeza para los negocios/los números
use your head! — usa la cabeza!, piensa un poco!
if we put our heads together, we'll be able to think of something — si lo pensamos juntos, algo se nos ocurrirá
it never entered my head that... — ni se me pasó por la cabeza or jamás pensé que...
to get something into somebody's head — meterle* algo en la cabeza a alguien
to be off one's head — (colloq) estar* chiflado (fam), estar* or andar* mal de la cabeza
to be out of one's head — (sl) ( on drugs) estar* flipado or volado or (Col) volando or (Méx) hasta atrás (arg); ( drunk) estar* como una cuba (fam)
to be soft o weak in the head — estar* mal de la cabeza
to get one's head (a)round something: I can't get my head (a)round this new system no me entra este nuevo sistema; to have one's head screwed on (right o the right way) (colloq) tener* la cabeza bien puesta or sentada; to keep/lose one's head mantener*/perder* la calma; two heads are better than one — cuatro ojos ven más que dos
3)a) ( of celery) cabeza f; (of nail, tack, pin) cabeza f; (of spear, arrow) punta f; ( of hammer) cabeza f, cotillo m; ( of pimple) punta f, cabeza f; ( on beer) espuma f; ( of river) cabecera fb) (top end - of bed, table) cabecera f; (- of page, letter) encabezamiento m; (- of procession, line) cabeza f4)a) ( chief) director, -tora m,fhead of state/government — jefe, -fa m,f de Estado/de Gobierno
the head of the household — el/la cabeza de familia; (before n)
head buyer — jefe, -fa m,f de compras
head girl/boy — (BrE Educ) alumno elegido para representar al alumnado de un colegio
head waiter — maître m, capitán m de meseros (Méx)
b) ( head teacher) (esp BrE) director, -tora m,f (de colegio)5)a) ( person)$15 per head — 15 dólares por cabeza or persona
6) ( crisis)to come to a head — hacer* crisis, llegar* a un punto crítico
7)a) ( magnetic device) (Audio, Comput) cabeza f, cabezal mb) ( of drill) cabezal mc) ( cylinder head) culata f8) ( Geog) cabo m
II
1.
1)a) \<\<march/procession\>\> encabezar*, ir* a la cabeza de; \<\<list\>\> encabezar*b) \<\<revolt\>\> acaudillar, ser* el cabecilla de; \<\<team\>\> capitanear; \<\<expedition/department\>\> dirigir*, estar* al frente de2) ( direct) (+ adv compl) \<\<vehicle/ship\>\> dirigir*which way are you headed? — ¿hacia or para dónde vas?
3) ( in soccer) \<\<ball\>\> cabecear4) \<\<page/chapter\>\> encabezar*
2.
viwhere are you heading? — ¿hacia or para dónde vas?
it's time we were heading back — ya va siendo hora de que volvamos or regresemos
Phrasal Verbs:- head for- head off- head up[hed]1. N1) (=part of body) cabeza f•
the horse won by a (short) head — el caballo ganó por una cabeza (escasa)•
he went head first into the ditch/wall — se cayó de cabeza en la zanja/se dio de cabeza contra la paredthe government is ploughing head first into another crisis — el gobierno avanza irremediablemente hacia otra crisis
•
to give a horse its head — soltar las riendas a un caballoto give sb his/her head — dar rienda suelta a algn
•
wine goes to my head — el vino se me sube a la cabeza•
to keep one's head down — (lit) no levantar la cabeza; (=work hard) trabajar de lo lindo; (=avoid being noticed) intentar pasar desapercibido•
to nod one's head — decir que sí or asentir con la cabeza•
to shake one's head — decir que no or negar con la cabeza•
he stands head and shoulders above the rest — (lit) les saca más de una cabeza a los demás; (fig) los demás no le llegan a la suela del zapato•
to stand on one's head — hacer el pino•
she is a head taller than her sister — le saca una cabeza a su hermana•
he turned his head and looked back at her — volvió la cabeza y la miró- have one's head up one's arse or ass- bite sb's head off- put or lay one's head on the block- get one's head downto go over sb's head —
- hold one's head up highwith head held high — con la frente bien alta or erguida
- laugh one's head off- stand or turn sth on its head- want sb's head on a plate- turn one's head the other way- bury or hide or stick one's head in the sand- scream/shout one's head offI can't make head nor or or tail of what he's saying — no entiendo nada de lo que dice
- turn heads- keep one's head above wateracid 3., cloud 1., hang 1., 1), knock, price 1., 1), rear, swell 3., 1), top I, 1., 11)2) (=intellect, mind) cabeza fuse your head! — ¡usa la cabeza!
it's gone right out of my head — se me ha ido de la cabeza, se me ha olvidado
•
it was above their heads — no lo entendían•
it's better to come to it with a clear head in the morning — es mejor hacerlo por la mañana con la cabeza despejada•
it never entered my head — ni se me pasó por la cabeza siquiera•
to have a head for business/figures — ser bueno para los negocios/con los números•
to do a sum in one's head — hacer un cálculo mental•
he has got it into his head that... — se le ha metido en la cabeza que...I wish he would get it into his thick head that... — ya me gustaría que le entrara en ese cabezón que tiene que...
who put that (idea) into your head? — ¿quién te ha metido eso en la cabeza?
•
I can't get that tune out of my head — no puedo quitarme esa música de la cabeza•
it was over their heads — no lo entendían•
I'm sure if we put our heads together we can work something out — estoy seguro de que si intercambiamos ideas encontraremos una solución•
to take it into one's head to do sth, he took it into his head to go to Australia — se le metió en la cabeza ir a Australia•
don't worry your head about it — no te preocupes, no le des muchas vueltas- keep one's head- lose one's head- be/go off one's headyou must be off your head! — ¡estás como una cabra!
- be out of one's head- he's got his head screwed on- be soft or weak in the head- go soft in the head3) (=leader) [of firm] director(a) m / f; (esp Brit) [of school] director(a) m / fhead of French — el jefe/la jefa del departamento de francés
4) (=top part) [of hammer, pin, spot] cabeza f; [of arrow, spear] punta f; [of stick, cane] puño m; [of bed, page] cabecera f; [of stairs] parte f alta; (on beer) espuma f; [of river] cabecera f, nacimiento m; [of valley] final m; [of mountain pass] cima fat the head of — [+ organization] a la cabeza de; [+ train] en la parte delantera de
to sit at the head of the table — sentarse en la cabecera de la mesa, presidir la mesa
5) (Bot) [of flower] cabeza f, flor f; [of corn] mazorca f6) (Tech) (on tape-recorder) cabezal m, cabeza f magnética; [of cylinder] culata f; (Comput) cabeza freading/writing head — cabeza f de lectura/grabación
7) (=culmination)•
this will bring matters to a head — esto llevará las cosas a un punto crítico8) heads (on coin) cara fheads or tails? — ¿cara o cruz?, ¿águila o sol? (Mex)
9) (no pl) (=unit)£15 a or per head — 15 libras por cabeza or persona
10) (Naut) proa fhead to wind — con la proa a barlovento or de cara al viento
11) (Geog) cabo m12) (=pressure)head of steam — presión f de vapor
head of water — presión f de agua
13) (=height) [of water]there has to be a head of six feet between the tank and the bath — el tanque tiene que estar a una altura de dos metros con respecto al baño
14) (=title) titular m; (=subject heading) encabezamiento mthis comes under the head of... — esto viene en el apartado de...
2. VT1) (=be at front of) [+ procession, league, poll] encabezar, ir a la cabeza de; [+ list] encabezar2) (=be in charge of) [+ organization] dirigir; (Sport) [+ team] capitanear3) (=steer) [+ ship, car, plane] dirigir4) (Ftbl) [+ goal] cabecear5) [+ chapter] encabezar3.VIwhere are you heading or headed? — ¿hacia dónde vas?, ¿para dónde vas?
he hitched a ride on a truck heading or headed west — hizo autostop y lo recogió un camión que iba hacia el oeste
they were heading home/back to town — volvían a casa/a la ciudad
4.CPDhead boy N — (Brit) (Scol) ≈ delegado m de la escuela (alumno)
head buyer N — jefe(-a) m / f de compras
head case * N — (Brit) majara * mf, chiflado(-a) * m / f
head cheese N — (US) queso m de cerdo, cabeza f de jabalí (Sp), carne f en gelatina
head clerk N — encargado(-a) m / f
head coach N — (Sport) primer(a) entrenador(a) m / f
head count N — recuento m de personas
head gardener N — jefe(-a) m / f de jardineros
head girl N — (Brit) (Scol) ≈ delegada f de la escuela (alumna)
head height N — altura f de la cabeza
•
at head height — a la altura de la cabezahead injury N — herida f en la cabeza
head massage N — masaje m en la cabeza
•
to give sb a head massage — masajearle la cabeza a algn, darle un masaje en la cabeza a algnhead nurse N — enfermero(-a) m / f jefe
head office N — sede f central
head prefect N — (Brit) (Scol) ≈ delegado(-a) m / f de la escuela (alumno/alumna)
head restraint N — (Aut) apoyacabezas m inv, reposacabezas m inv
head start N — ventaja f
a good education gives your child a head start in life — una buena educación sitúa a su hijo en una posición aventajada en la vida
to have a head start (over or on sb) — (Sport, fig) tener ventaja (sobre algn)
he has a head start over other candidates — tiene ventaja sobre or les lleva ventaja a otros candidatos
head teacher N — director(a) m / f
head waiter N — maître m
head wound N — herida f en la cabeza
- head for- head off- head out- head up* * *[hed]
I
1) ( Anat) cabeza fto stand on one's head — pararse de cabeza (AmL), hacer* el pino (Esp)
from head to foot o toe — de pies a cabeza, de arriba (a) abajo
he's a head taller than his brother — le lleva or le saca la cabeza a su hermano
head over heels: she tripped and went head over heels down the steps tropezó y cayó rodando escaleras abajo; to be head over heels in love estar* locamente or perdidamente enamorado; heads up! (AmE colloq) ojo! (fam), cuidado!; on your/his (own) head be it la responsabilidad es tuya/suya; to bang one's head against a (brick) wall darse* (con) la cabeza contra la pared; to be able to do something standing on one's head poder* hacer algo con los ojos cerrados; to bite o snap somebody's head off echarle una bronca a alguien (fam); to bury one's head in the sand hacer* como el avestruz; to get one's head down (colloq) ( work hard) ponerse* a trabajar en serio; ( settle for sleep) (BrE) irse* a dormir; to go over somebody's head ( bypassing hierarchy) pasar por encima de alguien; ( exceeding comprehension): his lecture went straight over my head no entendí nada de su conferencia; to go to somebody's head subírsele a la cabeza a alguien; to have a big o swelled o (BrE) swollen head ser* un creído; he's getting a swelled o (BrE) swollen head se le están subiendo los humos a la cabeza; to have one's head in the clouds tener* la cabeza llena de pájaros; to hold one's head up o high o up high ir* con la cabeza bien alta; to keep one's head above water mantenerse* a flote; to keep one's head down ( avoid attention) mantenerse* al margen; ( work hard) no levantar la cabeza; (lit: keep head lowered) no levantar la cabeza; to knock something on the head (colloq) dar* al traste con algo; to laugh one's head off reírse* a mandíbula batiente, desternillarse de (la) risa; to scream/shout one's head off gritar a voz en cuello; to make head or tail o (AmE also) heads or tails of something entender* algo; I can't make head or tail of it para mí esto no tiene ni pies ni cabeza; to rear one's ugly head: racism/fascism reared its ugly head again volvió a aparecer el fantasma del racismo/fascismo; to stand/be head and shoulders above somebody ( be superior) darle* cien vueltas a alguien, estar* muy por encima de alguien; to stand o turn something on its head darle* la vuelta a algo, poner* algo patas arriba (fam), dar* vuelta algo (CS); to turn somebody's head: the sort of good looks that turn heads el tipo de belleza que llama la atención or que hace que la gente se vuelva a mirar; (before n) head injury — lesión f en la cabeza
2) (mind, brain) cabeza fI said the first thing that came into my head — dije lo primero que se me ocurrió or que me vino a la cabeza
he needs his head examined — está or anda mal de la cabeza
she has a good head for business/figures — tiene cabeza para los negocios/los números
use your head! — usa la cabeza!, piensa un poco!
if we put our heads together, we'll be able to think of something — si lo pensamos juntos, algo se nos ocurrirá
it never entered my head that... — ni se me pasó por la cabeza or jamás pensé que...
to get something into somebody's head — meterle* algo en la cabeza a alguien
to be off one's head — (colloq) estar* chiflado (fam), estar* or andar* mal de la cabeza
to be out of one's head — (sl) ( on drugs) estar* flipado or volado or (Col) volando or (Méx) hasta atrás (arg); ( drunk) estar* como una cuba (fam)
to be soft o weak in the head — estar* mal de la cabeza
to get one's head (a)round something: I can't get my head (a)round this new system no me entra este nuevo sistema; to have one's head screwed on (right o the right way) (colloq) tener* la cabeza bien puesta or sentada; to keep/lose one's head mantener*/perder* la calma; two heads are better than one — cuatro ojos ven más que dos
3)a) ( of celery) cabeza f; (of nail, tack, pin) cabeza f; (of spear, arrow) punta f; ( of hammer) cabeza f, cotillo m; ( of pimple) punta f, cabeza f; ( on beer) espuma f; ( of river) cabecera fb) (top end - of bed, table) cabecera f; (- of page, letter) encabezamiento m; (- of procession, line) cabeza f4)a) ( chief) director, -tora m,fhead of state/government — jefe, -fa m,f de Estado/de Gobierno
the head of the household — el/la cabeza de familia; (before n)
head buyer — jefe, -fa m,f de compras
head girl/boy — (BrE Educ) alumno elegido para representar al alumnado de un colegio
head waiter — maître m, capitán m de meseros (Méx)
b) ( head teacher) (esp BrE) director, -tora m,f (de colegio)5)a) ( person)$15 per head — 15 dólares por cabeza or persona
6) ( crisis)to come to a head — hacer* crisis, llegar* a un punto crítico
7)a) ( magnetic device) (Audio, Comput) cabeza f, cabezal mb) ( of drill) cabezal mc) ( cylinder head) culata f8) ( Geog) cabo m
II
1.
1)a) \<\<march/procession\>\> encabezar*, ir* a la cabeza de; \<\<list\>\> encabezar*b) \<\<revolt\>\> acaudillar, ser* el cabecilla de; \<\<team\>\> capitanear; \<\<expedition/department\>\> dirigir*, estar* al frente de2) ( direct) (+ adv compl) \<\<vehicle/ship\>\> dirigir*which way are you headed? — ¿hacia or para dónde vas?
3) ( in soccer) \<\<ball\>\> cabecear4) \<\<page/chapter\>\> encabezar*
2.
viwhere are you heading? — ¿hacia or para dónde vas?
it's time we were heading back — ya va siendo hora de que volvamos or regresemos
Phrasal Verbs:- head for- head off- head up -
16 loose
lu:s1) (not tight; not firmly stretched: a loose coat; This belt is loose.) flojo2) (not firmly fixed: This button is loose.) descosido, flojo, suelto3) (not tied; free: The horses are loose in the field.) suelto, desatado4) (not packed; not in a packet: loose biscuits.) suelto, a granel•- loosely- looseness
- loosen
- loose-leaf
- break loose
- let loose
loose adj1. sueltothere's a tiger loose! ¡hay un tigre suelto!2. flojo3. holgado / anchotr[lʊːs]1 (in general) suelto,-a2 (not tight) flojo,-a; (clothes) holgado,-a3 (not tied) suelto,-a, desatado,-a4 (not packaged) suelto,-a, a granel5 (not connected) desconectado,-a6 (inexact) inexacto,-a; (translation) libre7 pejorative (lax) relajado,-a1 literal soltar\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be on the loose andar suelto,-ato break loose escaparseto come loose / work loose desprenderse 2 (shoelace) desatarseto cut loose familiar largarseto let somebody loose soltar a alguiento set loose / turn loose soltarto tie up loose ends figurative use no dejar cabo sueltoloose change cambio suelto, sueltoloose cover fundaloose end cabo sueltoloose talk chismorreoloose tobacco tabaco en hebras1) release: poner en libertad, soltar2) untie: deshacer, desatar3) discharge, unleash: descargar, desatar1) insecure: flojo, suelto, poco seguroa loose tooth: un diente flojo2) roomy: suelto, holgadoloose clothing: ropa holgada3) open: suelto, abiertoloose soil: suelo sueltoa loose weave: una tejida abierta4) free: sueltoto break loose: soltarse5) slack: flojo, flexible6) approximate: libre, aproximadoa loose translation: una traducción aproximadaadj.• desatado, -a adj.• desbocado, -a adj.• flojo, -a adj.• frágil adj.• holgado, -a adj.• laxo, -a adj.• libre adj.• loco, -a adj.• suelto, -a adj.adv.• flojamente adv.• libremente adv.v.• aflojar v.• desatar v.• soltar v.
I luːsadjective looser, loosest1)a) ( not tight) <jacket/blouse> suelto, holgado, ampliob) ( not secure) <screw/knot> flojo, suelto; <thread/end> sueltothe piece had worked (itself) loose — la pieza se había soltado or desprendido
to be at a loose end — no tener* nada que hacer
to tie up the loose ends — atar (los) cabos sueltos
c) (separate, not packaged) < cigarettes> suelto; <tea/lentils> a granel, sueltoloose change — calderilla f, dinero m suelto, sencillo m (AmL)
d) ( not compact) < earth> suelto; < weave> abierto, flojo2) ( free) (pred) sueltoto break loose — soltarse*
to let o set o turn somebody loose — soltar* a alguien
to be on the loose — andar* suelto
3)a) ( not precise) < definition> poco preciso; < translation> libre, aproximadob) ( flexible) < structure> flexible; < organization> poco rígido4)b) ( indiscreet) < tongue> suelto
II
transitive verb (liter)a) \<\<prisoner\>\> poner* en libertad, soltar*; \<\<horse\>\> soltar*b) \<\<arrow\>\> lanzar*; \<\<violence/wrath\>\> desatarPhrasal Verbs:[luːs]1. ADJ(compar looser) (superl loosest)1) (=not firmly attached) [thread, wire, screw, brick, page] suelto; [handle, knob] desatornillado; [tooth] flojo, que se muevescrew 1., 1), connectionto come or get or work loose — [thread, wire, brick] soltarse; [screw] aflojarse; [page] desprenderse; [knob, handle] aflojarse, desatornillarse
2) (=not tied back) [hair] suelto3) (=not tight) [clothes] holgado, amplio; [bandage, tie] flojo4) (=not taut) [skin] flácido, colgón *5) (=not dense) [mixture, soil, powder] suelto6) (=not tied up) [animal] sueltoto let or set sth/sb loose — soltar algo/a algn
when the cub had recovered it was set loose in the wild — cuando el cachorro se recuperó lo soltaron or lo dejaron en libertad
the affair has let loose dangerous political forces — el asunto ha desatado fuerzas políticas peligrosas
break 3., 7), cut 3., 1), hell 1., 1)inexperienced doctors were let loose on seriously ill patients — se dejó que médicos sin experiencia trataran a pacientes gravemente enfermos
7) (=flexible) [alliance, coalition, grouping] libre; [organization] poco rígido; [arrangement] flexible8) (=imprecise) [meaning, expression] poco preciso, vago; [style, interpretation] libre; [translation] aproximadoin loose terms, it could be called a religion — haciendo un uso un tanto libre del término, podría llamarse religión
9) (=not packaged) [carrots, potatoes] suelto, a granel(Comm)to buy/sell sth loose — vender algo suelto or a granel
10) † pej (=immoral) [behaviour, attitudes] disoluto; [morals] disoluto, libertinoliving 2., 2)a loose woman — una mujer de vida alegre pej, una mujer fácil †
11) (Med)12) (=readily available) [funds] disponibleloose cash — dinero m en efectivo
loose change — dinero m suelto
2. VT3) (=unfasten)3.Nto be on the loose — [person, gang] andar suelto
4.ADVplaystay or hang loose! — (US) * ¡tranqui! *, ¡relájate!
5.CPDloose cannon N — (fig) bomba f de relojería
loose chippings NPL — (on roadway) gravilla fsing suelta
loose connection N — (Elec) mala conexión f
loose cover N — (Brit) (for furniture) funda f lavable, funda f que se puede quitar
loose end N — (fig) cabo m suelto
to be at a loose end * — (fig) no saber qué hacer
loose scrum N — (Rugby) melé f abierta or espontánea
loose talk N — palabrería f
loose tongue N —
to have a loose tongue — tener la lengua suelta, ser ligero de lengua
loose weave N — tejido m abierto
* * *
I [luːs]adjective looser, loosest1)a) ( not tight) <jacket/blouse> suelto, holgado, ampliob) ( not secure) <screw/knot> flojo, suelto; <thread/end> sueltothe piece had worked (itself) loose — la pieza se había soltado or desprendido
to be at a loose end — no tener* nada que hacer
to tie up the loose ends — atar (los) cabos sueltos
c) (separate, not packaged) < cigarettes> suelto; <tea/lentils> a granel, sueltoloose change — calderilla f, dinero m suelto, sencillo m (AmL)
d) ( not compact) < earth> suelto; < weave> abierto, flojo2) ( free) (pred) sueltoto break loose — soltarse*
to let o set o turn somebody loose — soltar* a alguien
to be on the loose — andar* suelto
3)a) ( not precise) < definition> poco preciso; < translation> libre, aproximadob) ( flexible) < structure> flexible; < organization> poco rígido4)b) ( indiscreet) < tongue> suelto
II
transitive verb (liter)a) \<\<prisoner\>\> poner* en libertad, soltar*; \<\<horse\>\> soltar*b) \<\<arrow\>\> lanzar*; \<\<violence/wrath\>\> desatarPhrasal Verbs: -
17 food
fu:d(what living things eat: Horses and cows eat different food from dogs.) comida, alimento- food stall
- food-processor
- foodstuff
food n comidatr[fʊːd]1 comida, alimento■ what's your favourite food? ¿cuál es tu comida preferida?■ do you like Chinese food? ¿te gusta la comida china?\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLto be off one's food no tener apetitofood additive aditivo (alimenticio)food chain cadena alimentaria, cadena tróficafood for thought algo en qué pensarfood mixer batidorafood poisoning intoxicación nombre femenino alimenticiafood processor robot nombre masculino de cocinafood ['fu:d] n: comida f, alimento mn.• alimentación s.f.• alimento s.m.• comer s.m.• comestible s.m.• comestibles s.m.pl.• comida s.f.• manducatoria s.f.• manjar s.m.• mesa s.f.• pan s.m.• papa s.f.• provisiones s.f.pl.• pábulo s.m.• sustento s.m.• vianda s.f.• vitualla s.f.fuːda) u ( in general) comida fto be off one's food — estar* desganado or inapetente
to go off one's food — perder* el apetito
food for thought: his father's words gave him food for thought — las palabras de su padre lo hicieron reflexionar; (before n) <shortage, exports> de alimentos
b) c ( specific kind) alimento m[fuːd]1.- give food for thoughtcat, dog 2.2.CPDfood additive N — aditivo m alimenticio
food allergy N — alergia f alimentaria
food chain N — cadena f alimenticia
food colouring N — colorante m alimentario
food counter N — mostrador m de alimentos
food fascist N — intolerante mf con la dieta
the food fascists tell us we shouldn't eat fried food — los intolerantes con la dieta afirman que no se debe comer comida frita
food group N — grupo m de alimentos, grupo m de comida
food industry N — industria f alimentaria
food miles NPL — distancia que recorre un alimento desde el lugar en el que es producido hasta el lugar en el que es consumido
food mixer N — batidora f
food parcel N — paquete m de alimentos
food poisoning N — intoxicación f alimenticia
food prices NPL — precios mpl de los alimentos
food processing N — preparación f de alimentos
food processor N — robot m de cocina
food product N — producto m alimenticio, comestible m
food rationing N — racionamiento m de víveres
food science N — ciencia f de la alimentación
food security N — seguridad f alimentaria
food shopping N — compra f de la comida
•
to do food shopping — hacer la compra de la comidaI do a lot of food shopping at my local supermarket — hago mucho la compra de la comida en el supermercado de mi barrio
food stamp N — (US) cupón para canjear por comida que reciben las personas de pocos recursos
Food Standards Agency N — (Brit) agencia británica de normas alimentarias, ≈ AESA f (Sp)
food store N — = food shop
food subsidy N — subvención f alimenticia
food supplement N — suplemento m alimenticio
food supplies NPL — víveres mpl
food supply N — suministro m de alimentos
food technology N — tecnología f de la alimentación
food value N — valor m nutritivo
See:* * *[fuːd]a) u ( in general) comida fto be off one's food — estar* desganado or inapetente
to go off one's food — perder* el apetito
food for thought: his father's words gave him food for thought — las palabras de su padre lo hicieron reflexionar; (before n) <shortage, exports> de alimentos
b) c ( specific kind) alimento m -
18 keep
ki:p
1. past tense, past participle - kept; verb1) (to have for a very long or indefinite period of time: He gave me the picture to keep.) guardar2) (not to give or throw away; to preserve: I kept the most interesting books; Can you keep a secret?) guardar3) (to (cause to) remain in a certain state or position: I keep this gun loaded; How do you keep cool in this heat?; Will you keep me informed of what happens?) mantener, conservar4) (to go on (performing or repeating a certain action): He kept walking.) continuar, seguir5) (to have in store: I always keep a tin of baked beans for emergencies.) guardar6) (to look after or care for: She keeps the garden beautifully; I think they keep hens.) tener; cuidar (un jardín); criar, dedicarse a criar (animales)7) (to remain in good condition: That meat won't keep in this heat unless you put it in the fridge.) conservar8) (to make entries in (a diary, accounts etc): She keeps a diary to remind her of her appointments; He kept the accounts for the club.) tener; llevar (al día)9) (to hold back or delay: Sorry to keep you.) retener, entretener10) (to provide food, clothes, housing for (someone): He has a wife and child to keep.) mantener11) (to act in the way demanded by: She kept her promise.) cumplir12) (to celebrate: to keep Christmas.) celebrar
2. noun(food and lodging: She gives her mother money every week for her keep; Our cat really earns her keep - she kills all the mice in the house.) sustento- keeper- keeping
- keep-fit
- keepsake
- for keeps
- in keeping with
- keep away
- keep back
- keep one's distance
- keep down
- keep one's end up
- keep from
- keep going
- keep hold of
- keep house for
- keep house
- keep in
- keep in mind
- keep it up
- keep off
- keep on
- keep oneself to oneself
- keep out
- keep out of
- keep time
- keep to
- keep something to oneself
- keep to oneself
- keep up
- keep up with the Joneses
- keep watch
keep1 n manutenciónI earn my keep by looking after the house a cambio de comida y cobijo, vigilo la casakeep2 vb1. quedarse / guardarI'm only lending it to you, you can't keep it sólo te lo dejo prestado, no te lo puedes quedar2. guardar / tener3. entretener / retener4. quedarse / permanecerkeep quiet! ¡cállate!5. mantener6. seguir / continuar7. conservarse / durardon't stop, keep talking no pares, sigue hablandotr[kiːp]1 (board) sustento, mantenimiento1 (not throw away) guardar2 (not give back) quedarse con4 (look after, save) guardar■ can you keep me a loaf of bread for Friday? ¿me guarda una barra de pan para el viernes?5 (put away, store) guardar■ where do you keep the glasses? ¿dónde guardas los vasos?6 (reserve) reservar■ what kept you? ¿cómo es que llegas tan tarde?8 (shop, hotel etc) tener, llevar9 (have in stock) tener, vender■ I'm afraid we don't keep cigars lo siento, pero no vendemos puros10 (support) mantener■ I don't know how they manage to keep a family on their wage no sé cómo pueden mantener una familia con lo que ganan11 (animals) tener■ our eggs are really fresh, we keep our own hens nuestros huevos son fresquísimos, tenemos gallinas12 (promise) cumplir13 (secret) guardar■ can you keep a secret? ¿sabes guardar un secreto?14 (appointment) acudir a, no faltar a■ please 'phone if you are unable to keep your appointment por favor, llame si no puede acudir a la visita15 (order) mantener16 (tradition) observar17 (with adj, verb, etc) mantener1 (do repeatedly) no dejar de; (do continuously) seguir, continuar■ don't keep interrupting me! ¡deja de interrumpirme!2 (stay fresh) conservarse■ this food will keep for five days in the fridge esta comida se conserva durante cinco días en la nevera■ I've got some news for you, but it'll keep till tomorrow tengo algo que decirte, pero puede esperar hasta mañana3 (continue in direction) continuar, seguir■ keep left/right circula por la izquierda/derecha4 (with adj, verb etc) quedarse, permanecer■ keep still! ¡estáte quieto!\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLfor keeps para siemprehow are you keeping? ¿cómo estás?keep it up! ¡ánimo!keep the change quédese con la vueltato keep going seguir (adelante)to keep one's head no perder la cabezato keep quiet callarse, no hacer ruidoto keep somebody company hacerle compañía a alguiento keep somebody from doing something impedir que alguien haga algoto keep something from somebody ocultar algo a alguiento keep something clean conservar algo limpio,-ato keep something to oneself no decir algo, guardar algo para síto keep oneself to oneself ser discreto,-ayou can't keep a good man down los buenos siempre salen adelante1) : cumplir (la palabra a uno), acudir a (una cita)2) observe: observar (una fiesta)3) guard: guardar, cuidar4) continue: mantenerto keep silence: mantener silencio5) support: mantener (una familia)6) raise: criar (animales)7) : llevar, escribir (un diario, etc.)8) retain: guardar, conservar, quedarse con9) store: guardar10) detain: hacer quedar, detener11) preserve: guardarto keep a secret: guardar un secretokeep vi1) : conservarse (dícese de los alimentos)2) continue: seguir, no dejarhe keeps on pestering us: no deja de molestarnos3)to keep from : abstenerse deI couldn't keep from laughing: no podía contener la risakeep n1) tower: torreón m (de un castillo), torre f del homenaje2) sustenance: manutención f, sustento m3)for keeps : para siempren.• torre del homenaje (Arquitectura) s.f.v.(§ p.,p.p.: kept) = conservar v.• cuidar v.• custodiar v.• detener v.(§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-fut/c: -tendr-•)• guardar v.• guarecer v.• mantener v.(§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-fut/c: -tendr-•)• permanecer v.• preservar v.• sostener v.(§pres: -tengo, -tienes...-tenemos) pret: -tuv-fut/c: -tendr-•)kiːp
I
1) ( living) sustento m, manutención ffor keeps: if they win the cup again, it's theirs for keeps — si vuelven a ganar la copa, se la quedan para siempre
2) (in castle, fortress) torre f del homenaje
II
1.
(past & past p kept) transitive verb1)a) ( not throw away) \<\<receipt/ticket\>\> guardar, conservar; ( not give back) quedarse con; ( not lose) conservaryou can keep your lousy job! — (colloq) se puede guardar su porquería de trabajo!
b) (look after, reserve)2) ( store) guardarwhere do you keep the coffee? — ¿dónde guardas or tienes el café?
3) ( reserve for future use) guardar, dejar4)a) ( raise) \<\<pigs/bees\>\> criar*b) (manage, run) \<\<stall/guesthouse\>\> tener*5)a) ( support) mantener*b) ( maintain)she keeps a diary — escribe or lleva un diario
I've kept a note o record of everything — he tomado nota de todo, lo tengo todo anotado
6)a) (cause to remain, continue) mantener*to keep somebody/something + -ing: to keep somebody guessing tener* a algn en ascuas; he kept the engine running — mantuvo el motor en marcha
b) ( detain)what kept you? — ¿por qué tardaste?, ¿qué te retuvo?
they kept her in hospital — la dejaron ingresada or (CS, Méx tb) internada
7) (adhere to, fulfil) \<\<promise/vow\>\> cumplir8) (observe, celebrate) celebrar; ( Relig) guardar
2.
keep vi1) ( remain) mantenerse*to keep fit — mantenerse* en forma
to keep awake — mantenerse* despierto, no dormirse*
can't you keep quiet? — ¿no te puedes estar callado?
keep still! — estáte quieto! or quédate quieto!
2)a) ( continue) seguir*keep left/right — siga por la izquierda/derecha
to keep -ing — seguir* + ger
b) ( repeatedly)he keeps interfering — está continuamente entrometiéndose, no deja de entrometerse
I keep forgetting to bring it — nunca me acuerdo or siempre me olvido de traerlo
3)a) \<\<food\>\> conservarse (fresco)b) \<\<news/matter\>\> esperarI have something to tell you - will it keep till later? — tengo algo que decirte - ¿puede esperar a más tarde?
c) ( be in certain state of health) (colloq)how are you keeping? — ¿qué tal estás? (fam)
•Phrasal Verbs:- keep at- keep in- keep off- keep on- keep out- keep to- keep up[kiːp] (vb: pt, pp kept)1. TRANSITIVE VERBWhen keep is part of a set combination, eg to keep an appointment. to keep a promise, to keep one's seat, look up the noun.1) (=retain) [+ change, copy] quedarse con; [+ receipt] guardar; [+ business, customer, colour] conservaryou can keep the change — quédese con la vuelta or (LAm) el vuelto
is this jacket worth keeping? — ¿merece la pena guardar esta chaqueta?
he is to keep his job in spite of the incident — va a mantener or conservar el trabajo a pesar del incidente
this material will keep its colour/softness — este material conservará su color/suavidad
•
to keep sth for o.s. — quedarse con algo2) (=save, put aside) guardar, reservarI'm keeping this wine in case we have visitors — voy a guardar or reservar este vino por si tenemos visitas
•
I was keeping it for you — lo guardaba para ti3) (=have ready)where do you keep the sugar? — ¿dónde guardas el azúcar?
5) (=house)the prisoners were kept in a dark room — los prisioneros estaban encerrados en una habitación oscura
6) (=detain) tenerhe was kept in hospital over night — lo tuvieron una noche en el hospital, le hicieron pasar la noche en el hospital
7) (=delay) entretenerwhat kept you? — ¿por qué te has retrasado?
8) (=have) [+ shop, hotel, house, servant] tener; [+ pigs, bees, chickens] criar9) (=stock) tener10) (=support) [+ family, mistress] mantenerto keep o.s. — mantenerse
•
the extra money keeps me in beer and cigarettes — el dinero extra me da para (comprar) cerveza y cigarrillosour garden keeps us in vegetables all summer — el huerto nos da suficientes verduras para todo el verano
11) (=fulfil, observe) [+ promise, agreement, obligation] cumplir; [+ law, rule] observar; [+ appointment] acudir a, ir a; [+ feast day] observar12) (=not divulge)•
to keep sth from sb — ocultar algo a algn•
keep it to yourself * — no se lo digas a nadiebut he kept the news to himself — pero se guardó la noticia, pero no comunicó la noticia a nadie
13) (=maintain)a) [+ accounts] llevar; [+ diary] escribirb) with adjective mantener; (less formal) tenerto keep o.s. clean — no ensuciarse, mantenerse limpio
•
to keep inflation as low as possible — mantener la inflación tan baja como sea posible•
to keep sth safe — guardar algo bien, guardar algo en un lugar segurofixed 1., 3), happy 1., 3), post I, 2., 4)•
the garden is well kept — el jardín está muy bien cuidadoc) + -inggo 1., 24)keep him talking while I... — entretenlo hablando mientras yo...
14) (=hold)•
to keep sb at it — obligar a algn a seguir trabajandocounsel 1., 1)•
I'll keep you to your promise — haré que cumplas tu promesa15) (=prevent)•
to keep sb from doing sth — impedir que algn haga algowhat can we do to keep it from happening again — ¿qué podemos hacer para evitar que se repita?
to keep o.s. from doing sth — contener las ganas de hacer algo, aguantarse de hacer algo *
16) (=guard, protect) † guardarGod keep you! — ¡Dios te guarde!
17)to keep o.s. to o.s. — guardar las distancias
2. INTRANSITIVE VERB1) (=remain)•
it will keep fresh for weeks — se conservará fresco durante semanasb) with preposition/adverb2)to keep doing sth —
a) (=continue) seguir haciendo algokeep smiling! * — ¡no te desanimes!
keep going! — ¡no pares!
b) (=do repeatedly) no hacer más que hacer algo3) (in directions) (=continue) seguirto keep straight on — seguir todo recto or derecho
keep due north until you come to... — siga en dirección norte hasta que llegue a...
4) (=not go off) [food] conservarse fresco, conservarse bien5) * (=wait) esperarhow are you keeping? — ¿qué tal (estás)? (Sp) *, ¿como or qué tal te va? *, ¿cómo sigues? (LAm) *, ¿qué hubo? (Mex, Chile) *
she's keeping better — está mejor, se encuentra mejor
7) (=avoid)3. NOUN1) (=livelihood, food)I got £30 a week and my keep — me daban 30 libras a la semana y comida y cama
I pay £50 a week for my keep — la pensión me cuesta 50 libras a la semana
to earn one's keep — ganarse el sustento; (fig) justificar el gasto
2) (Archit) torreón m, torre f del homenaje3) (=permanently)- keep at- keep in- keep off- keep on- keep out- keep to- keep up* * *[kiːp]
I
1) ( living) sustento m, manutención ffor keeps: if they win the cup again, it's theirs for keeps — si vuelven a ganar la copa, se la quedan para siempre
2) (in castle, fortress) torre f del homenaje
II
1.
(past & past p kept) transitive verb1)a) ( not throw away) \<\<receipt/ticket\>\> guardar, conservar; ( not give back) quedarse con; ( not lose) conservaryou can keep your lousy job! — (colloq) se puede guardar su porquería de trabajo!
b) (look after, reserve)2) ( store) guardarwhere do you keep the coffee? — ¿dónde guardas or tienes el café?
3) ( reserve for future use) guardar, dejar4)a) ( raise) \<\<pigs/bees\>\> criar*b) (manage, run) \<\<stall/guesthouse\>\> tener*5)a) ( support) mantener*b) ( maintain)she keeps a diary — escribe or lleva un diario
I've kept a note o record of everything — he tomado nota de todo, lo tengo todo anotado
6)a) (cause to remain, continue) mantener*to keep somebody/something + -ing: to keep somebody guessing tener* a algn en ascuas; he kept the engine running — mantuvo el motor en marcha
b) ( detain)what kept you? — ¿por qué tardaste?, ¿qué te retuvo?
they kept her in hospital — la dejaron ingresada or (CS, Méx tb) internada
7) (adhere to, fulfil) \<\<promise/vow\>\> cumplir8) (observe, celebrate) celebrar; ( Relig) guardar
2.
keep vi1) ( remain) mantenerse*to keep fit — mantenerse* en forma
to keep awake — mantenerse* despierto, no dormirse*
can't you keep quiet? — ¿no te puedes estar callado?
keep still! — estáte quieto! or quédate quieto!
2)a) ( continue) seguir*keep left/right — siga por la izquierda/derecha
to keep -ing — seguir* + ger
b) ( repeatedly)he keeps interfering — está continuamente entrometiéndose, no deja de entrometerse
I keep forgetting to bring it — nunca me acuerdo or siempre me olvido de traerlo
3)a) \<\<food\>\> conservarse (fresco)b) \<\<news/matter\>\> esperarI have something to tell you - will it keep till later? — tengo algo que decirte - ¿puede esperar a más tarde?
c) ( be in certain state of health) (colloq)how are you keeping? — ¿qué tal estás? (fam)
•Phrasal Verbs:- keep at- keep in- keep off- keep on- keep out- keep to- keep up -
19 give
(to dismiss (someone) or to be dismissed (usually from a job): He got the boot for always being late.) despedir, ser puesto de patitas en la callegive vb1. darcan you give him a message? ¿le puedes dar un recado?2. regalarwhat did you give him? ¿qué le regalaste?tr[gɪv]1 (gen) dar■ you've given me a great idea! ¡me has dado una idea estupenda!■ his training gave him a good start in life su formación le proporcionó un buen comienzo en la vida2 (deliver, convey) dar, entregar■ could you give him a message? ¿le podrías dar un mensaje?3 (as a gift) dar, regalar4 (provide) dar, suministrar5 (pay) pagar, dar■ how much did you give for it? ¿cuánto pagó por ello?■ many people would give anything for a decent job mucha gente daría cualquier cosa por tener un buen empleo6 (perform a concert etc) dar; (speech) pronunciar7 (dedicate) dedicar, consagrar8 (cause) causar, ocasionar9 (yield) ceder, conceder■ I'll give you that it isn't easy le concedo que no es fácil, te doy la razón en que no es fácil1 (yield) ceder; (cloth, elastic) dar de sí\SMALLIDIOMATIC EXPRESSION/SMALLnot to give a damn importarle a uno un bledoto give evidence prestar declaraciónto give it all one's got dar lo mejor de síto give the game away descubrir el pastel'Give way' (road sign) "Ceda el paso"don't give me that! familiar ¡no me vengas con esas!give me... every time! familiar ¡para mí no hay nada como...!to give somebody one's support prestarle apoyo a alguiento give somebody up for dead dar por muerto,-a a alguienwhat gives? familiar ¿qué pasa?1) hand, present: dar, regalar, obsequiargive it to me: dámelothey gave him a gold watch: le regalaron un reloj de oro2) pay: dar, pagarI'll give you $10 for this one: te daré $10 por éste3) utter: dar, pronunciarto give a shout: dar un gritoto give a speech: pronunciar un discursoto give a verdict: dictar sentencia4) provide: darto give one's word: dar uno su palabrato give a party: dar una fiesta5) cause: dar, causar, ocasionarto give trouble: causar problemasto give someone to understand: darle a entender a alguien6) grant: dar, otorgarto give permission: dar permisogive vi1) : hacer regalos2) yield: ceder, romperseit gave under the weight of the crowd: cedió bajo el peso de la muchedumbre3)4)to give out : agotarse, acabarsethe supplies gave out: las provisiones se agotarongive nflexibility: flexibilidad f, elasticidad fn.• elasticidad s.f.expr.• criticar (a alguien) v.• hacer (a alguien) pasar mal expr.expr.• cantarle las cuarenta verdades* (a alguien) expr.• decir cuántas son cinco* expr.expr.• dar esquinazo* v.• lograr escaparse (de alguien) expr.• lograr zafarse (de alguien) expr.v.(§ p.,p.p.: gave, given) = dar v.(§pres: doy, das...) subj: dé-pret: di-•)• donar v.• entregar v.• obsequiar v.• ofrecer v.• ofrendar v.• otorgar v.• presentar v.• prestar v.• regalar v.• rendir v.
I
1. gɪv2)a) (hand, pass) dar*give her/me/them a glass of water — dale/dame/dales un vaso de agua
b) ( as gift) regalar, obsequiar (frml)to give somebody a present — hacerle* un regalo a alguien, regalarle algo a alguien
c) ( donate) dar*, donarthey have given $100,000 for/toward a new music room — han dado or donado $100.000/han contribuido con $100.000 para una nueva sala de música
d) (dedicate, devote) \<\<love/affection\>\> dar*; \<\<attention\>\> prestarto give it all one's got — dar* lo mejor de sí
e) ( sacrifice) \<\<life\>\> dar*, entregar*f) \<\<injection/sedative\>\> dar*, administrar (frml)3)a) (supply, grant) \<\<protection\>\> dar*; \<\<help\>\> dar*, brindar; \<\<idea\>\> dar*give her something to do — dale algo que or para hacer
b) (allow, concede) \<\<opportunity/permission\>\> dar*, conceder (frml)given the choice, I'd... — si me dieran a elegir, yo...
he's a good worker, I'll give him that, but... — es muy trabajador, hay que reconocerlo, pero...
it would take us 15 months, give or take a week or two — nos llevaría unos 15 meses, semana más, semana menos
4)a) ( cause) \<\<pleasure/shock\>\> dar*; \<\<cough\>\> dar*don't give us your germs/cold! — no nos pegues tus microbios/tu resfriado! (fam)
b) ( yield) \<\<results/fruit\>\> dar*5)a) (award, allot) \<\<title/degree\>\> dar*, otorgar* (frml), conferir* (frml); \<\<authority/right\>\> dar*, otorgar* (frml), conceder (frml); \<\<contract\>\> dar*, adjudicar*; \<\<mark\>\> dar*, poner*the judge gave her five years — el juez le dio cinco años or la condenó a cinco años
b) ( entrust) \<\<task/responsibility\>\> dar*, confiar*6) (pay, exchange) dar*7) ( care) (colloq)I don't give a damn — me importa un bledo or un comino or un pepino (fam)
8)a) ( convey) \<\<apologies/news\>\> dar*please give my regards to your mother — dale recuerdos or (AmL tb) cariños a tu madre
she gave me to understand that... — me dio a entender que...
b) (state, reveal) \<\<information\>\> dar*9) (make sound, movement) \<\<cry/jump\>\> dar*, pegar* (fam); \<\<laugh\>\> soltar*to give somebody a kiss/a wink — darle* un beso a alguien/hacerle* un guiño a alguien
why not give it a try? — por qué no pruebas or lo intentas?
10) ( indicate) \<\<speed/temperature\>\> señalar, marcar*11)a) ( hold) \<\<party/dinner\>\> dar*, ofrecer* (frml)b) \<\<concert\>\> dar*; \<\<speech\>\> decir*, pronunciar
2.
vi1)a) ( yield under pressure) ceder, dar* de síb) (break, give way) \<\<planks/branch\>\> romperse*2) ( make gift) dar*to give to charity — dar* dinero a organizaciones de caridad
•Phrasal Verbs:- give in- give off- give out- give up
II
mass noun elasticidad f[ɡɪv] (pt gave) (pp given)1. TRANSITIVE VERBWhen give is part of a set combination, eg give evidence, give a lecture, give a party, give a yawn, look up the other word.1) [+ possession, object] dar; (for special occasion) regalar, obsequiar frm; [+ title, honour, award, prize] dar, otorgar frm; [+ organ, blood] dar, donar; (Scol) [+ mark] ponerhe was given a gold watch when he retired — le regalaron or frm obsequiaron un reloj de oro cuando se jubiló
•
he gave her a dictionary for her birthday — le regaló un diccionario por su cumpleañoshe was given an award for bravery — le dieron or otorgaron un galardón por su valentía
•
to give sb a penalty — (Sport) conceder un penalti or penalty a algn•
to give o.s to sb — entregarse a algn2) (=pass on) [+ message] dar; [+ goods, document] dar, entregar more frm ; [+ illness] contagiar, pegar *give them my regards or best wishes — dales saludos de mi parte
can you give Mary the keys when you see her? — ¿puedes darle las llaves a Mary cuando la veas?
to give sb a cold — contagiar el resfriado a algn, pegar el resfriado a algn *
to give sth into sb's hands — liter entregar or confiar algo a algn
3) (=offer) [+ party, dinner] darto give a party for sb — dar or ofrecer una fiesta en honor de algn
why don't you give them melon to start with? — ¿por qué no les das melón para empezar?
we can give them cava to drink — podemos darles cava para or de beber
what can I give him to eat/for dinner? — ¿qué puedo hacerle para comer/cenar?
4) (=provide) [+ money, information, idea] dar; [+ task] dar, confiarcan you give him something to do? — ¿puedes darle algo para hacer?
give or take... —
12 o'clock, give or take a few minutes — más o menos las doce
in A.D. 500 give or take a few years — aproximadamente en el año 500 después de J.C.
5) (=cause) [+ shock, surprise] dar, causar; [+ pain] causar, provocar•
it gives me great pleasure to welcome you all — es un gran placer para mí darles la bienvenida a todosto give sb a kick/push — dar una patada/un empujón a algn
•
to give sb to believe that... — hacer creer a algn que...I was given to believe that... — me hicieron creer que...
•
to give sb to understand that... — dar a entender a algn que...6) (=grant, allow)a) [+ permission] dar, conceder; [+ chance, time] darcan't you give me another week? — ¿no me puedes dar otra semana?
•
he's honest, I give you that — es honrado, lo reconozcob) * (predicting future)how long would you give that marriage? — ¿cuánto tiempo crees que durará ese matrimonio?
7) (=dedicate) [+ life, time] dedicar8) (=sacrifice) [+ life] dar9) (=pay) darwhat will you give me for it? — ¿qué me das por ello?
how much did you give for it? — ¿cuánto diste or pagaste por él?
10) (=put through to) poner concould you give me Mr Smith/extension 3443? — ¿me podría poner con el Sr. Smith/con la extensión 3443?
11) (=punish with)to give it to sb * — (=beat) dar una paliza a algn; (verbally) poner a algn como un trapo *
12) (=present) presentar aladies and gentlemen, I give you our guest speaker this evening,... — damas y caballeros, les presento a nuestro conferenciante de esta noche,...
13) (in toast)14) (=produce, supply) [+ milk, fruit] dar, producir; [+ light, heat] dar; [+ result] arrojar; [+ help, advice] dar, proporcionarit gives 6% a year — rinde un 6% al año
to give the right/wrong answer — dar la respuesta correcta/equivocada
if I may give an example — si se me permite dar or poner un ejemplo
16) (=care)I don't give a damn * — me importa un comino or un bledo *
17) (=make) [+ speech] dar, pronunciar frm; [+ lecture, concert] dar18)•
to give way —a) (=collapse) [bridge, beam, floor, ceiling] ceder, hundirse; [cable, rope] romperse; [legs] flaquearthe chair gave way under his weight — la silla no soportó su peso, la silla cedió bajo su peso
b) (=break) [rope] rompersec)to give way (to sth) — (=be replaced) ser reemplazado (por algo); (to demands) ceder (a algo); (to traffic) ceder el paso (a algo)
give way — (Brit) (Aut) ceda el paso
•
don't give me that! * — ¡no me vengas con esas! *•
I'll give you something to cry about! * — ¡ya te daré yo razones para llorar!holidays? I'll give you holidays! * — ¿vacaciones? ya te voy a dar yo a ti vacaciones *, ¿vacaciones? ¡ni vacaciones ni narices! *
he wants £100? I'll give him £100! * — ¿que quiere 100 libras? ¡ni cien libras ni nada!
I'll give him what for! * — ¡se va a enterar! *
•
give me the old songs! — ¡para mí las canciones viejas!give me a gas cooker every time! * — ¡prefiero mil veces una cocina de gas!
children? give me dogs any time! — ¿niños? ¡prefiero mucho antes un perro!
2. INTRANSITIVE VERB1) darplease give generously — por favor, sean generosos
to give to charity — hacer donativos a organizaciones benéficas, dar dinero a organizaciones benéficas
- give as good as one gets2) (=give way)a) (=collapse) [bridge, beam, floor, ceiling] ceder, hundirse; [knees] flaquearthe chair gave under his weight — la silla cedió bajo su peso, la silla no soportó su peso
b) (=break) [rope] rompersec) (=yield) [door] ceder3) (US)*what gives? — ¿qué pasa?, ¿qué se cuece por ahí? *
3.NOUN (=flexibility) [of material] elasticidad fthere's a lot of give in this chair/bed — esta silla/cama es muy mullida
how much give has there been on their side? — ¿cuánto han cedido ellos?
•
give and take, you won't achieve an agreement without a bit of give and take — no vais a conseguir un acuerdo sin hacer concesiones mutuas- give in- give off- give out- give up* * *
I
1. [gɪv]2)a) (hand, pass) dar*give her/me/them a glass of water — dale/dame/dales un vaso de agua
b) ( as gift) regalar, obsequiar (frml)to give somebody a present — hacerle* un regalo a alguien, regalarle algo a alguien
c) ( donate) dar*, donarthey have given $100,000 for/toward a new music room — han dado or donado $100.000/han contribuido con $100.000 para una nueva sala de música
d) (dedicate, devote) \<\<love/affection\>\> dar*; \<\<attention\>\> prestarto give it all one's got — dar* lo mejor de sí
e) ( sacrifice) \<\<life\>\> dar*, entregar*f) \<\<injection/sedative\>\> dar*, administrar (frml)3)a) (supply, grant) \<\<protection\>\> dar*; \<\<help\>\> dar*, brindar; \<\<idea\>\> dar*give her something to do — dale algo que or para hacer
b) (allow, concede) \<\<opportunity/permission\>\> dar*, conceder (frml)given the choice, I'd... — si me dieran a elegir, yo...
he's a good worker, I'll give him that, but... — es muy trabajador, hay que reconocerlo, pero...
it would take us 15 months, give or take a week or two — nos llevaría unos 15 meses, semana más, semana menos
4)a) ( cause) \<\<pleasure/shock\>\> dar*; \<\<cough\>\> dar*don't give us your germs/cold! — no nos pegues tus microbios/tu resfriado! (fam)
b) ( yield) \<\<results/fruit\>\> dar*5)a) (award, allot) \<\<title/degree\>\> dar*, otorgar* (frml), conferir* (frml); \<\<authority/right\>\> dar*, otorgar* (frml), conceder (frml); \<\<contract\>\> dar*, adjudicar*; \<\<mark\>\> dar*, poner*the judge gave her five years — el juez le dio cinco años or la condenó a cinco años
b) ( entrust) \<\<task/responsibility\>\> dar*, confiar*6) (pay, exchange) dar*7) ( care) (colloq)I don't give a damn — me importa un bledo or un comino or un pepino (fam)
8)a) ( convey) \<\<apologies/news\>\> dar*please give my regards to your mother — dale recuerdos or (AmL tb) cariños a tu madre
she gave me to understand that... — me dio a entender que...
b) (state, reveal) \<\<information\>\> dar*9) (make sound, movement) \<\<cry/jump\>\> dar*, pegar* (fam); \<\<laugh\>\> soltar*to give somebody a kiss/a wink — darle* un beso a alguien/hacerle* un guiño a alguien
why not give it a try? — por qué no pruebas or lo intentas?
10) ( indicate) \<\<speed/temperature\>\> señalar, marcar*11)a) ( hold) \<\<party/dinner\>\> dar*, ofrecer* (frml)b) \<\<concert\>\> dar*; \<\<speech\>\> decir*, pronunciar
2.
vi1)a) ( yield under pressure) ceder, dar* de síb) (break, give way) \<\<planks/branch\>\> romperse*2) ( make gift) dar*to give to charity — dar* dinero a organizaciones de caridad
•Phrasal Verbs:- give in- give off- give out- give up
II
mass noun elasticidad f -
20 pon
Del verbo poner: ( conjugate poner) \ \
pon es: \ \2ª persona singular (tú) imperativoMultiple Entries: pon poner
pon see◊ poner
poner ( conjugate poner) verbo transitivo 1 ponle el collar al perro put the dog's collar on; pon una bomba to plant a bomb 2 ( agregar) to put 3 ‹inyección/supositorio› to give 4◊ poner la mesa to lay o set the table5 (instalar, montar) 6 [ ave] ‹ huevo› to lay 7 (Esp) (servir, dar):◊ póngame un café, por favor I'll have a coffee, please;¿cuántos le pongo? how many would you like? 1 ‹ dinero› ( contribuir) to put in; 2 ‹ atención› to pay; ‹cuidado/interés› to take; 3 ‹examen/problema› to set; 4 ( dar) ‹nombre/apodo› to give; ‹ ejemplo› to give; 5 ( enviar) ‹ telegrama› to send 6 ( escribir) ‹dedicatoria/líneas› to write 7 (Esp) (exhibir, dar) ‹ película› to show;◊ ¿ponen algo interesante en la tele? is there anything interesting on TV?;¿qué ponen en el Royal? what's on o what's showing at the Royal? 1 ‹programa/canal› to put on; ‹cinta/disco/música› to put on;◊ puso el motor en marcha she switched on o started the enginepuso el reloj en hora she put the clock right 2 (Esp) ( al teléfono): pon a algn con algo/algn to put sb through to sth/sb (en estado, situación) (+ compl): pon a algn en un aprieto to put sb in an awkward position vi [ ave] to lay ponerse verbo pronominal 1 ( refl) ( colocarse): ponse de pie to stand (up); ponse de rodillas to kneel (down), get down on one's knees 2 [ sol] to set 3 ( refl) ‹calzado/maquillaje/alhaja› to put on; 1 (en estado, situación) (+ compl): se puso triste she became sad; cuando lo vio se puso muy contenta she was so happy when she saw it; se puso como loco he went mad; ponse cómodo to make oneself comfortable 2 ( empezar) ponse a + inf to start -ing, to start + inf; (Esp):
poner verbo transitivo
1 (en un lugar, una situación) to put: me puso en un aprieto, he put me in a tight corner (seguido de adjetivo) to make: me pone contento, he makes me happy
2 (hacer funcionar) to turn o switch on
3 (un fax, telegrama) to send
poner una conferencia, to make a long-distance call
4 (una multa, un castigo) to impose
5 (abrir un negocio) to set up
6 (vestir) to put on
7 (exponer) tienes que poner la planta al sol/a la sombra, you have to put the plant in the sun/shade
8 (aportar) yo puse mil pesetas, I contributed a thousand pesetas
9 (conjeturar, imaginar) to suppose: pongamos que..., supposing (that)...
10 (estar escrito) lo pone aquí, it's written here
no pone nada de eso, it doesn't say anything about that
11 TV Cine to put on, show
12 Tel ponme con él, put me through to him
13 (un nombre) le pondremos Tadeo, we are going to call him Tadeo
ya le puso título a la novela, he has already given the novel a title Locuciones: poner a alguien a caldo, to pull sb to pieces
poner a cien, to make sb nervous: me pone a cien cuando habla de ese modo, when he talks that way I get nervous
poner en duda, to call into question: los inversores pusieron su competencia en duda, the investors questioned his competence
poner a alguien en evidencia, to show sb up
poner en evidencia, to show up: la situación pone en evidencia la falta de justicia del sistema, the situation exposes the system's unfairness
poner a alguien en su sitio, to put sb in his place ' pon' also found in these entries: Spanish: aparte - encima - énfasis - inicial - mesa - quitar - alto - atención - cosa - cubierto - fuerte - hora - interés - música - pegado - poner - señal - sitio English: bung - card - detachable - drip-dry - syllable - wash-and-wear - with - drip - removable - thickly
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Cocina solar — Hornos solares Cocina solar t … Wikipedia Español
Cocina ítalo-peruana — Este artículo o sección necesita referencias que aparezcan en una publicación acreditada, como revistas especializadas, monografías, prensa diaria o páginas de Internet fidedignas. Puedes añadirlas así o avisar … Wikipedia Español
Debate de cocina — Saltar a navegación, búsqueda El histórico debate de cocina (en inglés kitchen debate y en ruso Кухонные дебаты, transliterado como kujonnye debaty o kukhonnye debaty) fue una discusión improvisada (a través de intérpretes), el 24 de julio de… … Wikipedia Español
Canal 13 (Argentina) — El Trece Nombre público El Trece Tipo de canal Aire Propietario Grupo Clarín Operado por Artear S.A … Wikipedia Español
lego — lego, ga adjetivo,sustantivo masculino y femenino 1. Uso/registro: elevado. Que no tiene conocimientos de cierta materia: Es lego en temas de electricidad. No sé nada de cocina, soy lego en la materia. 2. [Persona … Diccionario Salamanca de la Lengua Española
Gramática del húngaro — Contenido 1 Comparación con el castellano 2 Notación 3 Fonética 3.1 Abecedario … Wikipedia Español
Episodios de Cardcaptor Sakura — Anexo:Episodios de Cardcaptor Sakura Saltar a navegación, búsqueda Aquí se muestra una lista de los episodios del anime Cardcaptor Sakura. Para mayor información, véase el artículo principal. Los títulos en negrita corresponden al título de… … Wikipedia Español
Anexo:Episodios de Cardcaptor Sakura — Aquí se muestra una lista de los episodios del anime Cardcaptor Sakura. Para mayor información, véase el artículo principal. Los títulos en negrita corresponden al título de España: Contenido 1 1ª Temporada 2 2ª Temporada 3 3ª Temporada … Wikipedia Español
Anexo:Episodios de Detective Conan — A continuación se presenta un listado de episodios de la serie Detective Conan, con su título original japonés (romanji y kanji), su traducción en español a partir del título original y el título del doblaje en España y en Hispanoamérica. Como… … Wikipedia Español
Episodios de Friends — Anexo:Episodios de Friends Saltar a navegación, búsqueda La siguiente es una lista de episodios de la serie estadounidense Friends que en total tiene 236 episodios. Contenido 1 Primera Temporada: 1994 1995 2 Segunda temporada: 1995 1996 3 … Wikipedia Español
Buffy the Vampire Slayer (temporada 6) — Anexo:Buffy the Vampire Slayer (temporada 6) Saltar a navegación, búsqueda A continuación se detallan los datos más relevantes y un resumen de la trama de los episodios de la 6ª temporada de Buffy la cazavampiros. Contenido 1 6x01 Negociando (I)… … Wikipedia Español